Morgunblaðið - 23.03.2007, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. MARS 2007 41
✝ Friðrika Jó-hannesdóttir
fæddist í Litla-
Laugardal í Tálkna-
firði 23. september
1916. Hún lést 15.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Jóhannes
Bjarni Friðriksson,
bóndi og smiður, f.
á Rima í Ket-
ildalahreppi 5. apríl
1872 d. 26. janúar
1960 og Guðbjörg
Vagnsdóttir, f. á
Sellátrum við Tálknafjörð 24. des-
ember 1878, d. 10. maí 1957.
Systkini Friðriku eru Vagn, f.
1903, Guðrún, f. 1904, Þorbjörg, f.
1905, Friðrik, f. 1906, Matthildur,
f. 1908, Guðmundur, f. 1909, Guð-
jón, f. 1911, Kristján, f. 1912 og
Páll, f. 1915, sem lifir systkini sín,
búsettur á Patreksfirði.
Hinn 10. júlí 1943 giftist Frið-
rika Guðbrandi Ágústi Þorkels-
syni lögregluvarðstjóra, f. á Furu-
1978, 3) Friðrika Björk, f. 1980,
sambýlismaður er Theodór Ingi
Ólafsson og 4) Birna Bryndís, f.
1982, sambýlismaður er Skúli Ax-
elsson. B) Friðrik Kristján læknir,
f. 16. júlí 1950, kvæntur Sóleyju
Sesselju Bender, dósent við H.Í., f.
26. júlí 1953. Börn þeirra eru 1)
Kristján Theodór, f. 1981, unn-
usta er Arndís Sveinbjörnsdóttir,
2) Jóhannes Páll, f. 1984, unnusta
er Þórdís Björg Björgvinsdóttir
og 3) Þorbjörg Andrea, f. 1991.
Sonur Friðriks og fyrri eig-
inkonu, Guðnýju Önnu Arnþórs-
dóttur hjúkrunarfræðings, f. 7.
ágúst 1951, er Friðrik Gauti, f.
1979.
Friðrika stundaði nám við
Laugarvatnsskóla um tveggja ára
skeið. Hún starfaði sem símamær
hjá Landssíma Íslands á Akureyri
um árabil og var síðar tal-
símavörður á Landspítalanum við
Hringbraut um tuttugu ára skeið.
Útför Friðriku verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag mars og
hefst athöfnin klukkan 13.
brekku í Staðarsveit
á Snæfellsnesi 13.
janúar 1916. Hann
var sonur hjónanna
Þorkels Guðbrands-
sonar, sjómanns og
síðar verkamanns, f.
á Búðum í Stað-
arsveit 28. nóvember
1880, d. 28. júlí 1968
og Guðnýjar Theo-
dóru Kristjáns-
dóttur, f. í Straum-
fjarðartungu í
Miklaholtshreppi 18.
janúar 1883, d. 26.
maí 1962. Synir Friðriku og Guð-
brandar eru: A) Þorkell læknir, f.
18. febrúar 1945, kvæntur Mögnu
Fríði Birnir, forstöðumanni
gæðamála LSH, f. 12. nóvember
1954. Börn þeirra eru 1) Guð-
brandur Ágúst, f. 1976, kvæntur
Katrínu Jóhannesdóttur, kennara
og eiga þau fjórar dætur, Mögnu
Þóreyju, f. 1999, Sölku Fríði, f.
2002, Þulu Glóð, f. 2004 og Ynju
Mist, f. 2006 2) Jóhanna Helga, f.
Í friðsæld morgunsársins þegar
allt var hljótt kvaddi tengdamóðir
okkar þennan heim. Hún hafði feng-
ið langa og gjöfula ævi. Sjálf hafði
hún tekið á móti ýmsu andstreymi í
lífinu af æðruleysi sem hún varð-
veitti með sjálfri sér. Hún hafði ung
orðið berklaveik sem alla tíð setti
mark sitt á líf hennar. Það gerði það
að verkum að hún viðhafði ávallt
mikla aðgæslu og gætti þess m.a. að
hafa eitthvað hlýtt við brjóstkass-
ann. Hún var almennt afar varfærin
manneskja. Það var til dæmis ein-
stakt að háöldruð konan gæti verið
með súrefnissnúru í eftirdragi allan
daginn síðustu árin án þess að af því
hlytist slys. Hún gætti að snúrunni
og greiddi úr vafningunum. Lét hún
snúruna ekki aftra sér frá því að fara
um á heimilinu til að horfa á uppá-
haldsþættina í sjónvarpinu, fara
fram í eldhús og elda sér mat eða
hlusta á útvarpið. Hún fylgdist vel
með því sem var að gerast og iðulega
var það svo þegar maður kom að út-
varpið var á fullu og vildi hún helst
ekki lækka í því og alls ekki missa af
neinum fréttatímum. Vissi hún jafn-
framt betur hvað væri í fréttum en
við þar sem hún hafði hlustað á allar
fréttirnar yfir daginn, bæði í sjón-
varpi og útvarpi. Auk þess hafði hún
mikinn áhuga á að fá fréttir af fjöl-
skyldunni og gladdist yfir smáum
sem stórum sigrum. Hún var ein-
staklega talnaglögg og kunni öll
símanúmer Landspítalans utan að
þegar hún vann á skiptiborði hans á
árum áður. Eins fannst henni gaman
að fara yfir kvittanir þegar eitthvað
var keypt inn fyrir hana og setti
gjarnan út á það ef hluturinn var of
dýr miðað við annars staðar. Reglu-
semi var mikil á heimilinu. Hver
hlutur átti sinn stað á Háteigsveg-
inum og ef hún sendi mann til dæmis
til að ná í eitthvað í saumaborðinu
hennar þá gat hún nákvæmlega sagt
hvar það var. Það stóð heima. Þar
var hluturinn. Það þýddi því lítt að
raða hlutunum vitlaust í skápana hjá
tengdamömmu eftir veislur á Há-
teigsveginum. Það var ljóst að heim-
ilið var henni dýrmætt. Heimili, sem
hún hafði skapað með manni sínum,
drengjum og tengdaforeldrum. Það
stendur enn í dag og hefur hún hlúð
að því í tæp 62 ár. Það þarf mikið
viljaþrek, styrk og heilsu til að geta
haldið heimili þegar komið er á ní-
ræðisaldur og þar yfir. Hún gerði
það. Síðustu árin án samfylgdar
maka síns. Hún var mjög ákveðin
hvernig hún vildi hafa hlutina og var
ekkert að skafa utan af því hvað
henni fannst um menn og málefni.
Meðal annars hafnaði hún öllum
hugmyndum um aðsendan mat og
hafði engan áhuga á því að fara á elli-
heimili sem væri bara fyrir gamla
fólkið. Ákveðni hennar var sérstök
og hvernig hún kom hugsunum sín-
um á framfæri. Það var yfirleitt ekki
hennar stíll að vera að setja hugsanir
og orð í einhvern skrautbúning.
Við viljum þakka henni samfylgd-
ina í um þrjátíu ára skeið, allar veisl-
urnar, jólaskeiðarnar og rifsberja-
hlaupin og dáumst að því hvernig
henni tókst að lifa sjálfstæðu lífi síð-
ustu árin þar til kom að lífslokum.
Hún var kona sem lifði ævinni með
reisn og kvaddi lífið á sama hátt.
Megi Guð gæta þín.
Tengdadætur.
Elsku amma!
Nú ertu með afa.
Þær eru margar minningarnar
sem koma upp í hugann þessa dag-
ana og ég er svo þakklát fyrir allt
sem við áttum saman. Eins og allar
stundirnar sem við sátum saman að
spjalla yfir bolla af kakói í eldhúsinu,
með annað augað á Háteigsveginum
og lífinu fyrir utan. Og tímarnir þar
sem ég fékk að klippa á þér hárið,
þetta fallega, þykka, hvíta hár, sem
við vorum báðar svo ánægðar með.
Við vorum eins og tvær Friðrikur
einar í heiminum í holinu á Háteigs-
vegi 28 og mér þykir svo vænt um að
hafa átt þennan tíma með þér. Hann
verður aldrei frá okkur tekinn.
Þú ert kona með skoðanir og ég
læt mér ekki detta í hug að það hafi
breyst þótt þú sért komin yfir móð-
una miklu. Þú hafðir alltaf mjög
ákveðnar skoðanir á öllum þeim
klippingum og hárgreiðslum sem við
systurnar höfum haft í gegnum tíð-
ina og þær voru misjafnar skoðan-
irnar en alltaf þínar eigin. Best þótti
mér hvað þú varst ánægð með hana-
kambinn minn, þér þótti hann sér-
lega smart og elegant, alveg harð-
ákveðin á því, enda
smekkmanneskja.
Það var alveg ótrúlegt hvað þú
lumaðir á mörgu merkilegu á Há-
teigsveginum, eins og öllum skónum.
Þessir ótrúlega fallegu skór sem
voru kannski 40 ára gamlir en litu út
fyrir að vera nýir og eins og örlögin
vilja hafa það þá smellpössuðu þeir
auðvitað á okkur Birnu. Ég hef varla
tölu á öllum þeim skóm sem ég hef
dansað í af henni ömmu minni Fíu og
mun halda áfram að dansa í um
ókomin ár.
Þú varst ótrúleg í eldhúsinu og
þótt þú hafir oft haft orð á því að það
væri nú ekkert hægt að gera fyrir
grænmetisætu eins og mig tókst þér
nú alltaf að koma með bakka fullan
af góðgæti innan úr eldhúsi. Þú varst
alltaf glöð þegar Theodór kom í
heimsókn því það var hægt að gefa
honum almennilega að borða. Við
vorum einmitt að hlæja að því hvern-
ig þér tókst að plata í hann bjór sein-
ast þegar hann kom í heimsókn til
þín. Hann biður voða vel að heilsa.
Ég man hvað við gátum ennþá
hlegið að því þegar við systkinin vor-
um yngri og komum rennandi blaut
inn úr snjónum og þurftum að fá lán-
aðar langbrækur af ykkur afa til að
leika okkur í. Öll rifsberin sem voru
tínd, bæði í bala og upp í munn, til að
amma gæti gert sultuna sína frægu
og safann, allt konfektið og ísblómin
sem voru borðuð milli mála og allir
leikirnir sem var farið í um allt húsið
og í garðinum. Allar þær stundir sem
setið var í hitanum úti á svölum og
spjallað. Þetta eru mér hinar dýr-
mætustu gersemar sem ég mun
geyma í hjartanu.
Það er okkur fjölskyldunni hugg-
un hvað hún Þula litla er lík henni
langömmu sinni, að horfa í augun á
Þulu er eins og að horfa beint í augun
á þér, elsku amma.
Elsku amma, 27 ár með þér eru
allt of stuttur tími en ég er þakklát
fyrir hverja sekúndu.
Ég er svo glöð að hafa fengið að
eiga svona gott samtal við þig á af-
mælinu mínu um daginn, það sein-
asta sem ég sagði við þig var hvað
mér þætti vænt um þig.
Ég elska þig.
Þín vinkona og alltaf ömmubarn,
Friðrika Björk.
Það er oft heiðríkja yfir Háteigs-
veginum.
Innandyra á númer 28 hefur heið-
ríkja huga og hjarta ríkt áratugum
saman. Mér hefur alltaf þótt sérstak-
ur stíll yfir því að búa við Háteigsveg
númer 28 og hafa símanúmerið
10748, sem síðar breyttist í 551-0748.
Þegar Guðbrandur svaraði með sinni
alkunnu bassaraust í símann, vissi
maður að hnötturinn héldi áfram að
snúast – allavega þann daginn. Síðar
hætti hann að svara í símann – og
Fía tók við. Og hnötturinn hélt áfram
að snúast. Alltaf tók hún þeim sem
hringdi innilega. Þá tók hún gestum
og gangandi ekki síður fagnandi og
fannst alltaf hér áður fyrr, að þá
væri nú tækifæri til að gera sér glað-
an dag yfir mat, drykk, kaffi og kruð-
eríi.
Fía var einstaklega æðrulaus,
jafnlynd, hreinlynd og tilgerðarlaus
manneskja. Hún yfirvegaði hlutina,
komst að sinni niðurstöðu og hélt
jafnan þétt við hana, jafnvel þó við-
mælandi væri ekki alltaf sammála.
Fyrst þegar við kynntumst var ég
ung og afskaplega viss um að ég
hefði talsvert vit á flestum hlutum.
Þá greindi okkur stundum á um
marga grundvallarþætti tilverunnar.
„Ykkur unga fólkið skortir yfirsýn
og víðsýni,“ sagði hún gjarnan af
sinni einlægu hreinskilni – og hafði
vitanlega rétt fyrir sér. Það sem mér
fannst þetta nú skortur á þessum
sömu þáttum hjá henni! En það var
þá. Eftir því sem árin liðu komst ég
betur og betur að því, hvern mann
Fía hafði að geyma. Og hvílíkur mað-
ur. Það sem mér fannst áður vottur
af galla hjá henni, fór mér að finnast
hinn mesti kostur.
Með árunum nálguðumst við í við-
horfum, yfirsýn og skilningi og gát-
um betur skilið sjónarhorn hvor ann-
arrar. Við gátum rætt um lífið í
fjölleikahúsi, úrtöku fyrir hæl á
leista, kenningar Helga Pjeturss eða
bara framvinduna í síðdegissápu
sjónvarpsins. Við ræddum lífið í
breidd og lengd og stundum endalok
þess líka. Síðustu misserin drukkum
við gjarnan Neskaffi með þessum
samræðum og fannst báðum gott.
Heimili þeirra Fíu og Guðbrandar
var heimur út af fyrir sig. Nostur-
semi, kærleikur og virðing fyrir lífinu
birtust þar í uppröðun hluta, fjöl-
skyldumyndum, bókasafni, gömlum
leikföngum og listaverkum eftir
barnabörnin. Ró, friður, jafnvægi,
stöðugleiki, kaffilykt, hlýja. Rigning
bylur á glugga og útvarpið malar.
Guðbrandur dottar í græna stólnum
en veit samt alveg hvað er í fréttum,
og Fía bograr í gufumettuðu eldhús-
inu við að undirbúa einhverja dýrlega
magafyllina. Hvílíkar minningar.
Þessu heimili gleymir maður aldrei
og ekki heldur húsbændum þar,
glæsilegum, gáfuðum hjónum,
fremstum meðal jafningja.
35 ár skildu okkur Fíu að í aldri og í
37 ár stóð okkar vinátta. Aldrei bara
á hana skugga, hvort heldur það gaf á
bátinn eða siglt var á sléttum sjó.
Fölskvalausari, dýrmætari og traust-
ari vináttu getur enginn átt.
Hjartfólgin vinkona er nú kært
kvödd og henni þakkað fyrir allt það
sem hún var mér og mínum. Lífið var
henni gjöfult og hún lifði því af stolti,
æðruleysi og þakklæti. Það munum
við hugga okkur við, þegar söknuður-
inn sækir að.
Og heiðríkja er yfir Háteigsvegi.
Guðný Anna Arnþórsdóttir.
Það er mikill sjónarsviptir að henni
Friðriku Jóhannesdóttur sem lést á
Borgarspítalanum aðfaranótt næst-
liðins fimmtudags 15. mars, þessari
háu og glæsilegu konu sem þrátt fyr-
ir níu áratugi bar reisn, einurð og
hreinskiptni með sér hvar sem hún
fór.
Það er ekki lengra síðan en á Þor-
láksmessu sl. desember að hún sótti
okkur Jóhönnu heim, færandi hendi
eins og ævinlega var hennar siður og
þeirra Guðbrands, bónda hennar,
meðan bæði lifðu. Hún hélt ótrauð á
lofti því sameiginlega merki þeirra
hjóna rausnar og höfðingsskapar til
hinstu stundar. Ekki aðeins færðu
þau vinum sínum gjafir í margvíslegu
formi kæmu þau í sérstakar heim-
sóknir, þau létu það einnig oftlega
eftir sér að leysa gesti, yngri sem
eldri, sem heimsóttu þau, út með
gjöfum og var hvort tveggja gert af
stórmennsku og einlægri vináttu.
Hún Friðrika hafði æði fastmótað-
ar skoðanir á hvers konar viðburðum
og atvikum, þ.m.t. málefnum líðandi
stundar sem hún fylgdist vel með til
lokadags og lét þær skoðanir í ljós á
skilmerkilegan hátt þegar svo bar við
en þurfti þó aldrei neinn að meiða eða
rýra að áliti. Það er þakkarvert að
mega njóta vináttu slíkrar mann-
eskju sem hennar og þeirra Guð-
brands saman meðan beggja naut
við.
Lífið fór ekki alltaf mjúkum hönd-
um um hana Friðriku og má vel
ímynda sér hvílík raun það hefur ver-
ið ungri móður að verða að dveljast á
Vífilsstaðaspítala svo mánuðum
skipti frá ungum sonum sínum vit-
andi og að bóndi hennar var við tæpa
heilsu á sama tíma. Aldrei heyrði ég
hana þó vorkenna sér eða þeim feðg-
um þetta og gildir einu þótt allt færi
vel að lokum. Á sama hátt bar hún, þá
komin á níunda áratuginn, harm sinn,
við dauða Guðbrands, af meðfæddri
reisn og æðruleysi. Það þarf heil-
steypta skapgerð til hvors tveggja.
En Friðrika átti þess einnig kost
að fylgjast með og taka verulegan
þátt í lífsgæfu sona sinna, góðu gengi
átta gjörvilegra barnabarna og síð-
ustu árin fjögurra ungra langömmu-
barna. Það gladdi hana og hún var og
gat sannarlega verið stolt af afrekum
alls þessa fólks, afkomenda sinna. Sú
góða heimanfylgja sterkra stofna og
menningarheimilis sýnir sig.
Auk þess að vera húsmóðir á Há-
teigsvegi 28 í Reykjavík með þeim
glæsibrag og myndarskap, sem í
minnum verður hafður, starfaði Frið-
rika við símvörslu á Landspítalanum
lengst af og allt að starfslokum. Hún
skilaði sannarlega meira en fullu
dagsverki.
Við Jóhanna þökkum Friðriku
órofa tryggð og vináttu við okkur og
okkar fólk vel á fjórða áratuginn um
leið og við óskum henni alls velfarn-
aðar og guðsblessunar, nú að nýju, á
sameiginlegum vegum hennar og
Guðbrands. Sonum hennar og öðrum
ástvinum sendum við samúðarkveðj-
ur.
Einar Birnir.
Friðrika JóhannesdóttirJákvæðni þín mun ávallt vera okk-ur leiðarljós í lífinu. Megi ljósið
umvefja þig.
Berglind, Sigurður
Grétar og Sóley.
Fjóla Jónsdóttir móðursystir
mín er látin áttatíu og átta ára
gömul. Fyrstu kynni mín af henni
voru 1962 þegar ég var sendur
með strandferðaskipi í sveit norð-
ur á Strandir en hún bjó á Víga-
nesi við Reykjafjörð ásamt Eiríki,
börnum þeirra og fleira heimilis-
fólki. Þar skyldi strákurinn vist-
aður til hausts og áður en yfir lauk
hafði ég komið aftur á hverju vori í
sjö ár og dvalið til hausts.
Fjóla frænka var einstaklega
hjartahlý kona og barngóð. Þess
naut ég á Víganesi hvaðan ég á
mínar skemmtilegustu bernsku-
minningar. Aldrei minnist ég þess
að heyra styggðaryrði frá henni í
minn garð þótt stundum hafi verið
ástæða til. Hún var af þeirri kyn-
slóð sem oft þurfti að vinna langan
vinnudag og í minningunni var hún
komin fyrst á fætur og byrjuð að
sinna eldhússtörfum og var enn að
þegar við krakkarnir fórum í hátt-
inn. Allt kaffibrauð var bakað
heima, kaffibaunirnar voru
brenndar og malaðar í eldhúsinu.
Allt var bakað í kolaeldavél sem
kom borgarbarninu spánskt fyrir
sjónir í fyrstu. Ekkert rafmagn og
allur þvottur þveginn í höndum.
Að sjálfsögðu breyttist það síðar
og tæknin hélt innreið sína. En
það hefur stundum verið lúin hús-
móðir sem lagðist til hvílu eftir er-
il dagsins. Fyrir hennar atlæti var
það þriflegur og pattaralegur
strákur sem kom á mölina að
hausti eins og lambhrútur af fjalli.
Ég hitti frænku mína síðasta
sinni í byrjun febrúar síðastliðins.
Þá var hún orðin þreytt, rúmföst
og líkaminn að gefa sig. En and-
lega var hún eins og alltaf, með á
nótunum og vissi nákvæmlega
hvað var að gerast hjá hverjum og
einum í sínum stóra afkomenda-
hópi. Hún spurði um mig og mína
og vissi nokkurn veginn hvar hver
og einn var staddur á sinni veg-
ferð. Það vona ég að mitt andlega
þrek muni endast eins og hennar.
Fjóla frænka mín var einstök kona
og kveð ég hana með innilegu
þakklæti fyrir allt það góða sem
hún lagði til mín.
Jón Bjarni.
Minningar um öll kvöldin heima
þegar við afi elduðum okkur kvöld-
mat tveir saman því amma var á
kvöldvakt. Þá var hlustað á fréttir
og hlutirnir oft krufnir til mergjar.
Síðan sóttum við ömmu í vinnuna
og þá var oftar en ekki tekinn smá-
rúntur um bæinn eða kíkt í kvöld-
kaffi til ættingja. Ég lærði líka
snemma hjá afa að það að slappa af
uppi í sófa með góða bók væri gulls
ígildi.
Seinna, þegar ég var orðinn eldri
og bjó ekki lengur í Hamarstígnum,
var sambandið alltaf mikið og
reglulegt. Afi ákvað þegar hann
hætti að vinna að skella sér í það að
fá sér tölvu og ófá símtölin áttum
við okkar á milli þegar eitthvað
gekk ekki sem skyldi með þann
grip. Allt fram til loka notaði afi
tölvuna mikið til m.a. að fylgjast
með afa- og langafabörnunum sín-
um sem voru ýmist stödd í Reykja-
vík eða erlendis. Að tala með hljóði
og mynd á MSNinu fannst honum
flott þó hann væri orðinn 86 ára.
Allt fram á síðasta dag var hugs-
unin skýr. Þegar ég sat hjá honum
kvöldið áður en hann dó og las að-
eins fyrir hann úr blöðunum og við
töluðum aðeins um pólitík voru
skoðanir hans jafnskýrar og þær
höfðu alltaf verið þó svo að líkaminn
væri orðinn þreyttur.
Þessar minningar og svo margar
fleiri koma til með að lifa í huga
mér um ókomna tíð og því verður
afi aldrei langt undan.
Amma mín, ég veit hvað þú hefur
misst mikið með honum afa og ég
bið Guð að styrkja þig og mundu að
þú átt mig alltaf að þegar þú þarft á
að halda.
Sigurður Aðils.