Morgunblaðið - 24.04.2007, Síða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
VALKOSTIRNIR eru skýrir og
frambjóðendur boða að á næstu
tveimur vikum muni fara fram mik-
ilvæg og tæmandi umræða um sam-
félagið, framtíð þess og gildismat.
En um leið er víst að þau Nicolas
Sarkozy og Sègoléne Royal munu í
málflutningi sínum fremur leitast við
að sameina en slíta í sundur; úrslit
frönsku forsetakosninganna munu
ráðast á miðju stjórnmálanna og eft-
ir því fylgi munu frambjóðendur nú
sækjast af mikilli hörku.
Niðurstaða fyrri umferðar
frönsku forsetakosninganna var um
flest í samræmi við skoðanakannan-
ir. Að vísu reyndist fylgi við þjóðern-
issinnann Jean-Marie Le Pen minna
en skoðanakannanir höfðu leitt í ljós.
Sú niðurstaða telst merkileg fyrir
þær sakir að viðtekin hefur verið sú
speki í frönskum stjórnmálum að
fylgi við leiðtoga Þjóðfylkingarinnar
(fr. „Front National“) skili sér illa í
skoðanakönnunum þar eð margir
hiki við að lýsa sig hlynnta þeirri
þjóðernishyggju sem Le Pen boðar.
Hægrimaðurinn Nicolas Sarkozy
þótti fiska í gruggugu vatni er hann
leitaðist við að höfða til stuðnings-
manna Þjóðfylkingarinnar og víst er
að fyrir síðari umferðina, sem fram
fer 6. næsta mánaðar, mun hann
horfa til annarra átta.
Miðjumaðurinn François Bayrou
fékk 18,57% atkvæða í fyrri umferð-
inni og reyndist fylgi hans í ágætu
samræmi við niðurstöður skoðana-
kannana. Bayrou var frambjóðandi
flokks miðju- og hægrimanna er
nefnist Franska lýðræðisbandalagið,
UDF (fr. „Union pour la Démocratie
Française“). Flokkurinn var stofn-
aður árið 1978 og var þá bandalag
hópa, sem studdu Valéry Giscard
d’Estaing forseta.
Bayrou hefur neitað að upplýsa
hvorn frambjóðendanna tveggja
hann hyggist styðja í síðari umferð-
inni. Ljóst er að skýr yfirlýsing í því
efni getur skipt miklu. Á hinn bóginn
verður tæpast hlaupið að því fyrir
Bayrou að senda slíka yfirlýsingu frá
sér þar sem hann var óvæginn mjög
er hann gagnrýndi þau Royal og Sar-
kozy í aðdraganda fyrri umferðar-
innar. Bayrou boðaði allsherjar upp-
stokkun á hinu pólitíska kerfi í
Frakklandi. Úrslit fyrri umferðar-
innar verða ekki túlkuð á annan veg
en þann að kerfi tveggja ráðandi
póla standi þar traustum fótum.
Bayrou bauð sig fram í forseta-
kosningunum árið 2002 en hlaut þá
lítið fylgi og varð í fjórða sæti. Marg-
ir helstu leiðtogar Lýðræðisbanda-
lagsins höfðu þá gengið til liðs við
nýstofnaðan hægriflokk, Þjóðar-
hreyfinguna, UMP (fr. „Union pour
un Mouvement Populaire“). Fyrir
þeim flokki fer nú Nicolas Sarkozy.
Í Frakklandi telja stjórnmála-
skýrendur margir hverjir að stuðn-
ingsmenn Bayrou muni almennt og
yfirleitt kjósa Sarkozy í síðari um-
ferðinni. Þessu til rökstuðnings er
m.a. bent á tengsl flokkanna.
Á hinn bóginn ber að hafa í huga
að Sarkozy er afar umdeildur stjórn-
málamaður og málflutningur hans
þykir fremur fallinn til að sundra en
sameina. Í kosningabaráttunni lýsti
François Bayrou ítrekað yfir því að
Sarkozy myndi sem forseti reynast
ófær um að sameina frönsku þjóðina
enda réð valdagleði mestu um fram-
boð hans. Það sjónarmið hefur verið
áberandi í röðum andstæðinganna
að Sarkozy verði að stöðva þótt slíkt
kunni að kalla á erfiðar tilslakanir.
„Allt er betra en Sarkozy“ (fr. „Tout
sauf Sarkozy“) er herhvöt sem
hljóma mun af auknum þunga næstu
daga. Við þessu mun frambjóðand-
inn trúlega bregðast með því að
leggja til hliðar þann ögrandi stíl
sem sýnist honum eðlislægur og
mæla fyrir sáttum og einingu að
hætti þjóðarleiðtoga.
Sóknarfæri Sègoléne Royal
Þótt Sègoléne Royal eigi vísan
stuðning þeirra tíu prósenta kjós-
enda eða svo sem studdu frambjóð-
endur til vinstri við hana er ljóst að
hún þarf að vinna umtalsverðan
meirihluta kjósenda Bayrous á sitt
band. Greiningar stjórnmálaspek-
inga eru góðra gjalda verðar en hafa
ber í huga að Bayrou hlaut um sjö
milljónir atkvæða í fyrri umferðinni
á sunnudag. Í prósentum talið þre-
faldaði hann fylgi sitt frá í kosning-
unum 2002. Hætt er við að kjósenda-
hópur hans sé ekki jafn einsleitur og
margir ætla og fráleitt sýnist að
spyrða þá kjósendur öldungis saman
við UDF-flokkinn.
Hafi helsta kennisetning Bayrous,
sú að hefðbundin vinstri-hægri
skipting stjórnmálanna sé úrelt, ráð-
ið mestu um það fylgi sem hann fékk
kunna þeir kjósendur að telja Sègo-
léne Royal mun heppilegri kost en
Nicolas Sarkozy. Að auki kunna við-
teknar hugmyndir um forsetaemb-
ættið og hina „frönsku sérstöðu“ að
vinna gegn Sarkozy. Royal á því
ágæt sóknarfæri.
Skoðanakannanir eru henni að
sönnu ekki hagstæðar og athygli
vekur að samkvæmt könnun IPSOS,
sem gerð var á sunnudag, hafa 88%
kjósenda ákveðið hvernig atkvæðinu
verður varið 6. næsta mánaðar.
Blásið til stórsóknar inn að miðjunni
 Staða Nicolas Sarkozy er afar sterk eftir sigur í fyrri umferð forsetakosninganna í Frakklandi
 Sègoléne Royal á þó ágæt sóknarfæri á miðju stjórnmálanna þar sem úrslitin munu ráðast
Í HNOTSKURN
»Nicolas Sarkozy hlaut31,18% greiddra atkvæða í
fyrri umferðinni á sunnudag.
Næst honum kom Sègoléne
Royal, frambjóðandi Sósíal-
istaflokksins, sem fékk
25,87%. Þriðji varð miðjumað-
urinn François Bayrou með
18,57% og fjóðri varð þjóðern-
issinninn Jean-Marie Le Pen,
sem hlaut 10,44% greiddra at-
kvæða. Lítið fylgi Le Pen kom
verulega á óvart. Í fyrri um-
ferðinni 2002 fékk hann
16,86% atkvæðanna.
»Kjörsókn var 83,77%, eilít-ið minni en árið 1965 þeg-
ar gildandi met var sett.
REUTERS
Sigurstranglegur Nicolas Sarkozy ásamt eiginkonu sinni, Cecilia (2. f.v.)
og dætrum hennar, þeim Judith (t.h.) og Jeanne-Marie Martin.
ÍRASKIR og bandarískir embætt-
ismenn sögðu í gær, að haldið yrði
áfram við að reisa fimm km langan
múr umhverfis Adhamiyah-hverfið,
eitt hverfi súnníta í Bagdad, en
nokkuð hefur verið um mótmæli
gegn því og Nuri al-Maliki, for-
sætisráðherra Íraks, sagði í Kaíró
um helgina, að hann væri mótfall-
inn múrnum. Tilgangurinn með
múrnum er að draga úr hryðju-
verkum í borginni en alls er fyr-
irhugað að girða af 10 órólegustu
borgarhverfin með þessum hætti en
þó ekki öll með eiginlegum múr,
heldur annars konar tálmunum. Að
auki verður annað eftirlit hert.
Haldið áfram
við að girða af
borgarhverfin
Innan múrsins Skólastúlkur í
Adhamiyah-hverfinu í Bagdad.
FITUINNIHALD í skyndibita hjá
sömu keðjunni getur verið mjög
mismunandi eftir löndum. Kemur
það fram í danskri rannsókn, sem
kynnt var í gær á ráðstefnu um of-
fitu í Búdapest í Ungverjalandi. Lit-
ið var á kjúlinga og franskar hjá
McDonald’s og Kentucky Fried
Chicken í 35 löndum. Í ljós kom að
fituinnihaldið, og sérstaklega hert
fita, var mest í A-Evrópu. Var hún
upp undir 34% af fitunni. Hertri fitu
er nú lýst sem „stórhættulegri“ og
hún hefur verið bönnuð í Dan-
mörku.
Fitan mismik-
il eftir löndum
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
BAN Ki-moon, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, sagði í gær eft-
ir fráfall Boris Jeltsíns, fyrrverandi
Rússlandsforseta, að hans yrði
minnst fyrir hlutdeildina í stjórn-
málalegum og efnahagslegum um-
bótum í Rússlandi. Ennfremur fyrir
þátt sinn í að minnka spennuna milli
Rússlands og Vesturlanda.
Boris Jeltsín lést úr hjartaslagi á
sjúkrahúsi í Moskvu í gær, 76 ára að
aldri, og hefur Vladimír Pútín, for-
seti Rússlands, lýst yfir þjóðarsorg í
Rússlandi á morgun, þegar útförin
fer fram í Moskvu. Jeltsín var frá
Jekaterínburg í Úralfjöllum og vann
sem byggingarverkfræðingur áður
en hann lét til sín taka innan komm-
únistaflokksins.
Umdeildur leiðtogi
Boris Jeltsín var umdeildur
stjórnmálamaður og þegar hann til-
kynnti afsögn sína á gamlársdag
1999 bað hann þjóð sína afsökunar á
því sem miður hafði farið á valdatíma
hans. „Ég vil biðja ykkur afsökunar,
vegna þess að margar af vonum okk-
ar hafa ekki ræst, vegna þess að það
sem við héldum að yrði auðvelt
reyndist hræðilega erfitt. Ég bið
ykkur að fyrirgefa mér að hafa ekki
uppfyllt nokkrar óskir þeirra sem
töldu að okkur myndi takast að
stökkva frá grárri fortíð stöðnunar
og alræðis inn í bjarta framtíð hag-
sældar og siðmenningar í fyrstu til-
raun.“
Jeltsín naut ákveðinnar virðingar
á Vesturlöndum fyrir ýmsar umbæt-
ur en fékk bágt fyrir innrásina í
Tétsníu og spilling á meðal embætt-
ismanna gerði honum erfitt fyrir. Í
skoðanakönnun í desember sl. sögðu
70% aðspurðra að meiri skaði en
gagn hefði orðið á valdatíma Jeltsíns.
Engu að síður sögðu vinir leiðtog-
ans að þótt hann væri ekki gallalaus
fengi hann jákvæðari dóma í sögunni
sem faðir lýðræðisins í Rússlandi.
„Hann gerði hið ómögulega; færði
okkur úr fjötrum til frjálsræðis,“
sagði Anatoly Chubais, einn af sam-
starfsmönnum hans.
George W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, sagði að Jeltsín hefði verið
í lykilhlutverki þegar Sovétríkin
hefðu verið leyst upp. Hann hefði
lagt grunninn að lýðræði í landinu og
verið fyrsti lýðræðiskjörni forseti
Rússlands.
Breskir stjórnmálaleiðtogar báru
honum líka vel söguna. Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, sagði að
Jeltsín hefði gegnt mikilvægu hlut-
verki á tímamótum í sögu Rússlands.
Margaret Thatcher, fyrrverandi for-
sætisráðherra, sagði að ef Jeltsín
hefði ekki ráðið ferðinni hefði Rúss-
land áfram verið í höndum komm-
únismans og Eystrasaltslöndin ekki
öðlast sjálfstæði.
Bera Boris Jeltsín vel söguna
Þjóðarsorg í Rússlandi á útfarardegi fyrsta forseta Rússlands í Moskvu
Í HNOTSKURN
» Boris Jeltsín varð leiðtogikommúnistaflokksins í
Sverdlovsk 1968 og 1985 út-
nefndi Mikhaíl Gorbatsjov, þá-
verandi leiðtogi Sovétríkj-
anna, hann sem aðalritara
kommúnistaflokks Moskvu.
» Jeltsín var skipaður ístjórnarnefnd sovéska
kommúnistaflokksins 1986.
» Rúmu ári síðar var hannrekinn úr embætti aðalrit-
ara kommúnistaflokksins eftir
að hafa gagnrýnt Gorbatsjov
og 1988 var honum vikið úr
stjórnarnefnd Sovétríkjanna
og missti ráðherraembætti
skömmu síðar.
» 1989 var Jeltsín aftur kos-inn á þing þar sem hann
varð leiðtogi „lýðræðislegu
stjórnarandstöðunnar“. Ári
síðar var hann kjörinn forseti
sovéska þingsins og sagði sig
úr sovéska kommúnista-
flokknum í kjölfarið.
» Jeltsín var kjörinn forsetiRússneska sambandsrík-
isins í júní 1991, leysti upp
kommúnistaflokkinn og síðan
Sovétríkin í árslok.
» Jeltsín hóf umbætur áefnahagskerfi Rússlands
1992 og einkavæðing ríkisfyr-
irtækja hófst. Landið var á
barmi borgarastyrjaldar 1993
og árið eftir sendi hann her-
sveitir inn í Tétsníu.
» Jeltsín vildi að VladímírPútín tæki við af sér, skip-
aði hann forsætisráðherra í
ágúst 1999 og sagði af sér á
gamlársdag sama ár.
Reuters
Völd Boris Jeltsín var kjörinn forseti Rússneska sambandsríkisins 1991 og
þar með hófst átta ára valdatíð hans, en hann sagði af sér í árslok 1999.
Reuters
Gleði Oft var kátt á hjalla hjá Jelts-
ín og Bill Clinton, þáverandi forseti
Bandaríkjanna, grét af hlátri þegar
þeir hittust í New York 1995.