Morgunblaðið - 24.04.2007, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2007 17
LANDIÐ
Eftir Björn Björnsson
Hólar | Theodór Arnbjörnsson,
hrossaræktarráðunautur frá Ósi í
Miðfirði, var óumdeildur frum-
kvöðull í ræktunarstarfi íslenska
hestsins og sá maður sem vann mjög
mikilvægt brautryðjendastarf í
skráningu ætt-
bókar hans og
lagði grunninn að
öllu kynbóta-
starfi og ræktun
íslenska hestsins,
sem enn er byggt
á. Þetta kom
fram í ávarps-
orðum Víkings
Gunnarssonar,
deildarstjóra
hrossarækt-
ardeildar Hólaskóla, þegar hann
bauð gesti velkomna til athafnar í
skólanum sl. föstudag, þar sem
þessa mikla frumkvöðuls var minnst.
Tilefni þessarar hátíðarsamkomu
var hins vegar það, að fósturdóttir
hjónanna Ingibjargar Jakobsdóttur
og Theodórs Arnbjörnssonar, frú
Gerður Pálsdóttir, hafði ásamt fjöl-
skyldu sinni ákveðið að færa Sögu-
setri íslenska hestsins ómetanlega
gjöf, en það eru skrifstofuhúsgögn
Theodórs, ásamt ýmsum persónu-
legum munum úr dánarbúi fóstur-
foreldra hennar ásamt fjölmörgum
skjölum sem tengdust hinu mikla
starfi hans og umsvifum sem hrossa-
ræktarráðunautar.
Minningar frá Bólstað
Theodór Arnbjörnsson var
hrossaræktarráðunautur Bún-
aðarfélags Íslands á árunum 1920 til
1939, eða þar til hann féll frá aðeins
fimmtugur að aldri.
Kristinn Hugason, fyrrverandi
hrossaræktarráðunautur, fjallaði
um lífshlaup Theodórs, menntun
hans og störf og á hvern hátt hann
lagði þann grunn í öllu rækt-
unarstarfi íslenska hestsins, sem
hrossaræktendur búa enn að. Enn-
fremur rakti Kristinn og ræddi um
allt það mikla og fjölskrúðuga efni
Theodórs, sem hann skrifaði og birti
í hinum ýmsu ritum og tengdist
áhugamáli hans.
Gerður Pálsdóttir ávarpaði sam-
komuna og rakti í skemmtilegri frá-
sögn minningar sínar frá æskuárum
og uppvexti á Bólstað. Sagði meðal
annars frá því á hvern veg Theodór
skipti landinu upp í þrjú svæði, en á
hverju vori fór hann í hrossasýning-
arferð og hélt þannig þriðja hvert ár
sýningu í hverjum hluta landsins. Þá
lýsti hún aðdraganda og undirbún-
ingi vorferðanna og á hvern hátt
hjónin hjálpuðust að við undirbún-
inginn og hversu nákvæmlega raðað
var í töskur til þess að allt færi sem
haganlegast, ekkert vantaði og engu
ofaukið. Einnig sagði hún frá upp-
hafi á útflutningi hesta til Þýska-
lands, en Theodór trúði því að ís-
lenski hesturinn ætti mikla
möguleika til að vinna sér sess og
vinsældir á erlendri grundu, eins og
síðar hefur komið í ljós.
Gerður afhenti Örnu Björgu
Bjarnadóttur, forstöðumanni sögu-
setursins, gjafabréf og skrá yfir alla
þá muni sem safninu voru færðir.
Arna Björg þakkaði þessa höfð-
inglegu gjöf og sagði við það tæki-
færi: „Gjöf þessi er einstök fyrir
margra hluta sakir. Fyrir það fyrsta
hefur Gerður Pálsdóttir gengið um
dánarbú fósturforeldra sinna af ein-
stakri alúð og hirðusemi. Þá er hér
um afar dýrmæta og fallega muni að
ræða, sem sumir eru gerðir af
fremstu listamönnum þjóðarinnar,
svo sem af Ríkarði Jónssyni mynd-
höggvara. En eins og víða kemur
fram í heimildum voru þau hjón
bæði, Theodór og Ingibjörg, list-
hneigðir fagurkerar og nýtur Sögu-
setrið nú góðs af því. Auk skrifstofu-
húsgagnanna fylgja gjöfinni hlutir
sem Theodór notaði í starfinu,
smærri einkamunir og fjöldi skjala
sem varpa ljósi á lífshlaup og ævi-
starf Theodórs. Gjöfin hefur einnig
mikla þýðingu að því leyti að hún
gerir Sögusetrinu mögulegt að varð-
veita og miðla þekkingu til almenn-
ings um afar mikilvægan brautryðj-
anda og áhrifamann í ræktunarsögu
íslenska hestsins og samhliða að
gera mikilvægu tímabili í rækt-
unarsögu hans ákveðin skil.“
Theodórsstofu hefur verið komið
fyrir í einni kennslustofu Hólaskóla.
Þar hefur skrifstofa Theodórs verið
endurgerð. Auk þess er þar farið yf-
ir ævi hans og störf. Einnig er rakin
saga ættbókar íslenska hestsins, allt
til dagsins í dag. Jón Þórisson leik-
myndahönnuður setti upp sýn-
inguna fyrir Sögusetur íslenska
hestsins.
Theodórsstofa verður opin alla
daga frá 1. júní til 31. ágúst, kl. 8 til
20. Fram að þeim tíma er hún opin
virka daga frá 9 til 16 og eftir sam-
komulagi um helgar.
Theodórsstofa
sett upp að Hólum
Afhending Víkingur Gunnarsson, formaður stjórnar Söguseturs íslenska
hestsins, Kristinn Hugason, fyrrverandi hrossaræktarráðunautur, Friðrik
Kristjánsson, eiginmaður Gerðar, Kolfinna Gerður Pálsdóttir, fósturdóttur
Theodórs, og Arna Björg Bjarnadóttir, forstöðumaður Sögusetursins.
Theodór
Arnbjörnsson
Í HNOTSKURN
»Theodór Arnbjörnsson varfæddur á Stóra-Ósi í Mið-
firði á árinu 1888. Hann féll
frá í byrjun árs 1939.
»Hann nam við Landbún-aðarháskólann í Kaup-
mannahöfn 1919–1920. Hann
var ráðunautur Búnaðarfélags
Íslands í hrossarækt frá 1920
til dánardags og um tíma einn-
ig í sauðfjárrækt. Þá var hann
féhirðir Búnaðarfélagsins frá
1932.
»Theodór ritaði grundvall-arrit um íslenska hestinn:
Hestar, 1931 og Járningar,
1938, auk Sagna úr Húnaþingi
og ýmissa greina um bún-
aðarmál.
Djúpivogur | Stórlúða var hífð upp á bryggju í Djúpa-
vogshöfn á dögunum, en hún var dregin um borð í línu-
veiðarann Önnu GK 540, sem er 15 tonna plastbátur.
Skipverjarnir, þeir Sigurður Ágúst Jónsson og Brynj-
ólfur Reynisson, áttu að sögn fullt í fangi með að inn-
byrða lúðuna, sem vó alls 146 kg. Segja þeir félagar
viðureignina hafa staðið yfir í að minnsta kosti klukku-
stund áður en þeir náðu að koma ferlíkinu inn fyrir
borðstokkinn og við ramman reip var að draga. Lúðan
beit á við svokallaða Hvítinga. Hér sést Hafdís Reyn-
isdóttir með son sinn og Sigurðar, skipstjóra Önnu GK,
Viktor Inga, þar sem þau mæðgin virða fyrir sér stór-
fiskinn hangandi í trossu á hafnarbakkanum. Sjálfsagt
hefur verið stórlúðusteik á borðum fjölskyldunnar þá
um kvöldið, nema fiskurinn hafi verið seldur í heilu á
hinn nýja fiskmarkað Djúpavogs.
Ljósmynd/Brynjólfur Reynisson
Stórlúða berst að landi á Djúpavogi
Vopnafjörður | Vopnafjarð-
arhreppur, í samvinnu við menn-
ingarráð Austurlands og Markaðs-
stofu Austurlands, boðar til
ráðstefnu í félagsheimilinu Mikla-
garði á morgun, 25. apríl, og hefst
hún kl. 14.
Markmið ráðstefnunnar er að
upplýsa Vopnfirðinga um hvað aðr-
ir eru að gera og ekki síður að sýna
fram á hvað heimamenn geta gert á
sviði menningar- og ferðamála.
Meðal framsögumanna eru Að-
alheiður Borgþórsdóttir, Pétur
Kristjánsson, Helgi Magnús Arn-
grímsson, Stefán Stefánsson, Björn
G. Björnsson og Sigurður Þor-
steinsson.
Ráðstefnustjóri er Þorsteinn
Steinsson sveitarstjóri. Ráð-
stefnuslit eru áætluð kl. 18.
Ráðstefna um falin tækifæri Vopnafjarðar
AUSTURLAND
STOFNAÐ hefur verið félag á Ak-
ureyri til undirbúnings þess að í
bænum rísi sjávarsafn og rann-
sóknamiðstöð um menningu og líf-
ríki við norðurhöf. Safnið yrði mjög
umfangsmikið og eitt af meginsöfn-
um landsins, að sögn þeirra sem að
verkefninu standa, en fyrstu hug-
myndir gera ráð fyrir að safnsvæðið
verði allt að 5.000 fermetrar og að
kostnaður við að koma safninu á fót
geti orðið um tveir milljarðar króna.
Markmiðið með formlegu undir-
búningsfélagi er að hafa frumkvæði
að frekari forvinnu sem síðan verði
lögð fyrir opinbera aðila, sem og
fjárfesta, þegar kemur að því að afla
verkefninu fjármagns til að hrinda
því í framkvæmd.
Upphaf málsins má rekja til þess
að fyrir nokkru mynduðu áhuga-
samir einstaklingar starfshóp um
byggingu sjávarsafns og rannsókna-
miðstöðvar á Akureyri sem sérstak-
lega væri miðuð að menningu og líf-
ríki við norðurhöf. Hugmyndin
gengur út á veglegt sjávardýra-,
sjávarlíffræði- og sjávarvistkerfis-
safn á heimsvísu. Einnig yrði í safn-
inu fjallað um samfélög og menningu
við ysta haf. Hugmyndin hefur verið
kynnt fjölmörgum aðilum og undan-
tekningalaust fengið góð viðbrögð og
áhuga, að sögn Hreiðars Þórs Val-
týssonar, talsmanns undirbúnings-
félagsins.
Á seinni stigum vinnunnar hefur
verkefnið fengið stuðning Vaxtar-
samnings Eyjafjarðar, auk þess sem
fulltrúar Akureyrarbæjar hafa
fylgst með hugmyndavinnunni.
Hugmyndin byggist á fyrirmynd-
um sem víða er að finna í nágranna-
löndunum þar sem athyglinni er
beint sérstaklega að sjávarlífverum
og sjávarsamfélögum. Það er mat
áhugahópsins að þjóð sem hefur
byggt afkomu sína á sjávarútvegi í
gegnum aldirnar þurfi að geta státað
af vönduðu og góðu safni þar sem al-
menningur getur skyggnst í orðsins
fyllstu merkingu inn í heim hafsins í
kringum landið og norðan við það.
Verkefnið hefur ekki fengið nafn
en stuðst er við Heimur norðurhafa –
Arctic Ocean World. Eins og nafnið
gefur vísbendingar um er hugmynd-
in að vekja athygli á heimsvísu og
tenging við norðurslóðir skapar
tækifæri til að laða að ferðamenn er-
lendis frá sem vilja fræðast frekar
um lífríkið í norðurhöfum og menn-
ingu tengdri hafinu, að sögn þeirra
sem standa að undirbúningsfélaginu.
Þeir telja að með safninu opnist
möguleikar til vitundarvakningar
um lífríki og mannlíf norðurhafa;
möguleikar til að skapa undraverða
og minnistæða upplifun.
Heimur norðurhafa yrði fyrsta
safnið á Íslandi sem hefði þann til-
gang að mennta fólk um hafið og
menningu sjávarbyggða. Tilgangur-
inn væri ekki síst að fræða og breiða
út skilaboð um sjálfbæra nýtingu og
umhverfismál sjávar. Til þess yrði
beitt allri nýjustu og fullkomnustu
tækni sem þekkt er í safnaheiminum
í dag því markmiðið er að safnið
verði sönn upplifun fyrir þá sem það
sækja heim.
Rannsóknastarfsemi tengd norð-
urslóðamálefnum er vaxandi í bæn-
um, og stofnendur undirbúnings-
félagsins segja að gagnkvæmur
styrkur yrði að starfsemi Hafrann-
sóknastofnunarinnar, Stofnunar Vil-
hjálms Stefánssonar, Háskólans og
Náttúrufræðistofnunar.
Menning við ysta haf
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Á heimsvísu Hreiðar Þór Valtýsson, Jón Kr. Kristjánsson og Ásbjörn
Björgvinsson stofnuðu undirbúningsfélag að stofnun Heims norðurhafa.
Í HNOTSKURN
»Stefnt er að því að Heimurnorðurhafa verði í göngu-
færi við miðbæ Akureyrar.
»Forstöðumaður Hvala-safnsins á Húsavík er í
undirbúningsnefndinni og tel-
ur að umrætt safn og miðstöð
styrki aðra ferðaþjónustu.
AKUREYRI