Morgunblaðið - 24.04.2007, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2007 29
✝ Herdís Ólafs-dóttir fæddist á
Vindási í Kjós 28.
febrúar 1911. Hún
lést á Dvalarheim-
ilinu Höfða á Akra-
nesi 16. apríl síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Helga Bjarnadóttir,
f. 14. júlí 1872, d.
10. sept. 1936 og
Ólafur Einarsson, f.
7. feb. 1869, d. 3.
apríl 1959. Herdís
var yngst 9 systk-
ina en aðeins Sigríður, f. 1909, lif-
ir systur sína. Systkinin voru:
Kristín, f. 1895, Úlfhildur, f. 1897,
Jóna, f. 1899, Elín, f. 1900, Jón, f.
1903, Bjarni, f. 1906, Þórdís, f.
1908 og Sigríður, f. 1909, býr á
Dvalarheimilinu Höfða.
Herdís giftist 29. júní 1929
Hannesi Júlíusi Guðmundssyni,
sjómanni, f. 10. júlí 1903, d. 28.
júní 1975. Herdís bjó að Vest-
urgötu 88, Dvergasteini, á Akra-
nesi frá 1941 þar til hún flutti að
Dvalarheimlinu Höfða árið 2002.
Synir Herdísar og Hannesar eru:
1) Helgi, f. 10. jan. 1939, k. Valdís
Þorsteinn Þorvaldsson, f. 30. júní
1924. Þau eiga einn son: Hannes,
f. 1952, k. Þórdís G. Arth-
ursdóttir, f. 1953. Þau eiga 2 syni
og 1 barnabarn.
Herdís var alla tíð mikil bar-
áttukona og barðist hún af elju og
atorkusemi fyrir bættum hag
verkafólks, ekki síst verka-
kvenna. Hún gekk í Verkalýðs-
félag Akraness í júní 1931 og var
hún kjörin varaformaður
Kvennadeildarinnar í desember
sama ár. Herdís sat lengi í stjórn
Verkalýðsfélagsins, lengst af sem
formaður á 50 ára tímabili. Hún
gerðist starfsmaður Verkalýðs-
félags Akraness árið 1960 og
gegndi því starfi farsællega í
samfellt 30 ár, þangað til hún lét
af störfum fyrir aldurs sakir. Hún
var heiðursfélagi Verkalýðs-
félags Akraness. Herdís sat um
skeið í miðstjórn ASÍ, í stjórn
Verkamannasambands Íslands og
í stjórn Alþýðubankans, hún var í
félagi borgfirskra kvenna, Kven-
réttindafélagi Íslands og var
stofnfélagi í Félagi eldri borgara
á Akranesi. Herdís ritaði margar
greinar í blöð og tímarit, mest-
megnis um stjórnmál og verka-
lýðsmál.
Útför Herdísar fer fram frá
Akraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Einarsdóttir, f. 2.
mars 1942. Þau eiga
2 syni: a) Sævar
Matthíasson (uppeld-
issonur Helga), f.
1959, k. Sigurbjörg
Hulda Guðjóns-
dóttir, f. 1971. Þau
eiga 2 syni. Fyrir á
Sævar 3 börn og 3
barnabörn. b) Krist-
inn, f. 1963, k. Ul-
rika Ramundt, f.
1970. Þau eiga eina
dóttur. Fyrir á Krist-
inn 3 börn og 1
barnabarn. 2) Guðmundur Þór, f.
14. ágúst 1947, k. Margrét Gunn-
arsdóttir, f. 2. maí 1951. Þau eiga
4 börn: a) Jóna Guðrún, f. 1970,
m. Freysteinn B. Barkarson, f.
1962. Jóna á eina dóttur. b) Hann-
es Þór, f 1973, k. Marsibil Brák
Vignisdóttir, f. 1977. Þau eiga
einn son. c) Herdís, f. 1977, m.
Unnar Laxdal Gíslason, f. 1973.
Þau eiga 2 börn. d) Telma, f.
1984, m. Þorsteinn Björnsson, f.
1983. Uppeldisdóttir Herdísar,
dóttir Hannesar og Elínar (systur
Herdísar) sem lést 9. okt. 1927:
Elín Hanna, f. 9. okt. 1927, m.
Elsku amma mín, nú er þeim
hluta ferðar þinnar sem við hin
fengum að njóta með þér lokið í bili.
Þó að þú hafir átt langt líf finnst
mér samt ósanngjarnt að þú sért
farin frá okkur, núna ert það þú
sem ert komin á „efri hæðina“ ef
hægt er að orða það þannig, en það
var Sigga systir þín sem bjó á efri
hæðinni á Dvergasteini. Margar
yndislegar minningar um þig hell-
ast yfir mig, ég man þegar ég var
lítil og ætlaði mér að verða skáld og
semja ljóð alveg eins og þú, þá
samdi ég nokkrar ferskeytlur fyrir
þig, ég veit ekki hversu góðar þær
voru en þegar þú last þær upp á
þinn hátt hljómuðu þær afskaplega
vel. Skodaferðirnar eru mér ofar-
lega í huga og prinsessukoddinn
sem þú leyfðir mér að sofa með
þegar ég fékk að gista. „Stökktu
niður í kjallara og fáðu þér ís,“
sagðir þú í hvert skipti sem ég kom
til þín, þú gafst mér endalaust af
góðgæti og sagðir svo „endilega
fáðu þér meira“. Þín verður sárt
saknað og minningin um þig mun
ávallt lifa í hjarta mínu, megi guð
gefa þér góða heimkomu í landi
friðarins. Stökktu nú yfir móðuna
miklu.
Þá er líður þessi stund, þungir
dagar eru, með minningu í hug-
arlund, um þína tilveru.
Telma Guðmundsdóttir.
Elsku amma.
Jæja, núna er komið að þinni
kveðjustund en mikið er hún sár.
Ég á svo margar fallegar og ynd-
islegar minningar frá Dvergasteini
þar sem þið Sigga frænka bjugguð.
Hvíti skódinn E-3106 sem ég
fékk að nota í skólann, hann dugði
mér í 1 viku því hann þoldi illa að
vera skipt í 3ja gírinn. Alltaf þegar
ég var lasin komu þið systurnar
með „slikk“ handa mér og man ég í
eitt skiptið að þá höfðuð þið keypt
ís úr vél í Skaganesti en þegar þið
komuð með hann upp á Reynigrund
var hann bráðnaður enda varst þú
þekkt fyrir að keyra á „þínum“
hraða. Það voru ófáar ferðirnar sem
ég fór fyrir ykkur út í Traðarbakka
og fékk 10 kr. fyrir. Alltaf var til ís
á Dvergasteini og sagðir þú gjarnan
við mig „Stökktu“ niður í kjallara
og náðu þér í ís. Mikið varst þú glöð
þegar ég eignaðist mitt fyrra barn,
Gísla Laxdal, en hann fæddist á 90
ára afmælisdaginn þinn. Það var
alltaf gaman að koma til þín á
Verkalýðsskrifstofuna en þar sast
þú við risastórt borð með græna
pennann þinn og skrifaðir ávísanir.
Oft fórst þú með okkur systkinin í
bíltúr upp að Miðgarði til að skoða
svanina. Ekki má gleyma prinsess-
ukoddanum en ég svaf alltaf með
hann þegar ég gisti hjá þér í ömmu
rúmi.
Elsku amma, þú varst stórmerki-
leg baráttukona, gáfuð, fyndin, hlý
en umfram allt yndisleg og falleg
amma.
Minning þín lifir í hjarta mér.
Ástarkveðja, þín nafna
Herdís litla.
Nú er löngu og farsælu lífshlaupi
hennar ömmu lokið. Herdísar sem
kom ung úr Kjósinni til skammrar
dvalar á heimili systur sinnar, El-
ínar og unga sjómannsins, hans afa,
eiginmanns hennar á Akranesi, sem
biðu spennt eftir frumburðinum,
henni mömmu. Elín lést af barns-
förum og Herdís gekk mömmu í
móður stað og giftist afa tveim ár-
um síðar.
Á stríðsárunum settist litla fjöl-
skyldan að á Dvergasteini, amma
Herdís og afi á neðri hæðinni og
Sigga frænka, stóra systir ömmu og
Kiddi á efri hæðinni. Mamma og
pabbi byggðu í Mýrinni ekki langt
frá.
Bernskuminningarnar frá
Dvergasteini eru af ærslum og
leikjum í garðinum, jólaboðum hjá
ömmu og nýársboðum hjá Siggu á
efri hæðinni. Ógleymanlegar stund-
ir.
Amma var ein af þessum konum
sem ekki fengu tækifæri til mennta
þótt hæfileikarnir væru ærnir. Hún
var víðlesin og einkar ljóðelsk og
orti fyrir skúffuna. Hún var í bók-
menntaklúbbi á Akranesi. Hún var
mjög ritfær og skrifaði greinar um
margvísleg efni í blöð og tímarit og
frásagnir af viðburðum í bækur.
Réttlætiskennd hafði hún mikla
og hún helgaði líf sitt baráttu fyrir
kjörum verkafólks. Hún var áber-
andi á þeim vettvangi á Akranesi,
lengi sem formaður kvennadeildar
Verkalýðsfélagsins og síðar sem
starfsmaður félagsins, m.a. með að-
komu að vinnudeilum og kjara-
samningum. Sanngjörn var hún
einnig og öðlaðist hún vinsemd og
virðingu jafnt andstæðinga sem
samherja. Eftir henni var tekið á
landsvísu á þessum vettvangi.
Heimsóknir menntaskólaung-
lingsins til ömmu til að ræða heims-
málin og landspólitíkina voru ómet-
anlegar þroskastundir. Jólaboðin
voru fjörug, oft svo að tengdabörn-
unum varð stundum um og ó. En
allir skildu ætíð sáttir, búnir að
blása og sjá sjónarhorn hinna.
Þegar aldurinn færðist yfir og
amma og Sigga, sem urðu ekkjur
sama árið, yfirgáfu Dvergastein og
fluttu þær í sama herbergið á Dval-
arheimilinu Höfða á Akranesi. Þar
bjuggu þær saman uns amma lést.
Sigga lifir enn, nú aðeins tvö ár frá
tíræðu.
Hæversk var amma með ein-
dæmum, rétt eins og henni fyndist
æviverkið hafa skipt fáa máli. Það
endurspeglast m.a. í því þegar
amma afþakkaði Fálkaorðuna eftir
að hafa verið tilnefnd til þeirrar
vegsemdar, fyllilega verðskuldað.
Hún var ekkert fyrir prjál og tildur
og þótti svona nokkuð algjör óþarfi.
Svona minnist ég ömmu. Hún
mun ætíð skipa stóran sess í mínum
huga og virðingu mína á hún
óskipta. Blessuð sé minning hennar.
Hannes Þorsteinsson.
Elsku amma mín. Ég veit ekki al-
veg hvað ég hélt en einhvern veginn
hafa þú og Sigga systir þín verið
svo stór hluti af mínu lífi að ég hélt
kannski að þið mynduð aldrei
deyja. Og þegar ég tala um þig þá
finnst mér ég ekki geta annað en
talað um Siggu líka þó hún sé á lífi
því þið voruð eitt fyrir mér. En
samt, amma, fann ég fyrir létti. Ég
hefði ekki viljað sjá þig kveljast eða
fjara út á löngum tíma, þetta gat
ekki farið betur. Guð hvað þið vor-
uð ólíkar systur, mér fannst þið
aldrei vera sammála. Samt búnar
að búa saman stóran hluta af ykkar
ævi. En þótt ólíkar væru var ótrú-
leg væntumþykja og virðing gagn-
vart hvor annarri. Þegar ég var lítil
var ég alltaf hrædd um að nú færuð
þið systur að deyja, áður en ég
fermdist, áður en ég útskrifaðist úr
Fjölbraut, eignaðist dóttur, útskrif-
aðist úr HÍ, en að hafa fengið að
hafa þig svona lengi eins og raunin
varð og nokkuð heilsuhrausta, það
eru algjör forréttindi að mínu mati
því ég hef aldrei kynnst skemmti-
legri manneskju en þér. Ekki nóg
með að þú værir skemmtileg heldur
varstu með sérstakar skoðanir á
öllu og oft á undan þinni samtíð.
Þegar ég var að hætta með kærust-
unum þá varstu ofsaánægð með það
meðan Sigga systir þín var nið-
urbrotin. Þér fannst algjör óþarfi
að vera með einhvern karl í eft-
irdragi. Þegar ég var að flytja fram
og til baka til Hafnarfjarðar til
barnsföður míns vitnaðir þú oft í
Laxness og sagðir: „Hún elskaði
hann svo mikið að hún hataði
hann“. Þú notaðir líka svo skemmti-
leg orðatiltæki eins og t.d. þegar ég
var að koma í heimsókn með dóttur
mína, sagðir þú alltaf ,,nei, koma
ekki Jósep og María með barnið“.
Ekki má gleyma ,,Jóna mín fáðu
þér súkkulaði til gottgjörelsis“. Svo
tókstu upp gamla hnífinn sem afi
átti og stakkst oddinum ofan í einn
suðusúkkulaði mola og skiptir hon-
um til helminga. Alla þína tíð varstu
að berjast fyrir betri kjörum fyrir
lítilmagnann og ekki síst fyrir
auknum kvenréttindum. Enda
varstu í verkalýðshreyfingunni
þangað til að þú varst orðin háöldr-
uð. Þú hafðir ótal áhugamál sem þú
sinntir af ástríðu. Ég skildi aldrei
þetta Laxness tal en þú gjörsam-
lega dýrkaðir hann og dáðir. Þú
varst líka mikill bókaormur, ljóða-
unnandi og penni varstu góður.
Þegar þú afþakkaðir Fálkaorðuna í
annað sinn sagðir þú mér að það
væri fólkið í landinu sem ætti að fá
hana ekki þú. Það er nú ekki hægt
að minnast á hana ömmu mína án
þess að nefna Skódann, en þú og
hann voruð eitt. Enda naut maður
góðs af því. Þú tókst seint bílpróf
eða rúmlega fimmtug. Ég veit ekki
hversu góður bílstjóri þú varst en
þú fórst aldrei í þriðja gír og spegl-
ana notaðir þú aldrei. Það var bara
happa og glappa hvort þú keyrðir á
eitthvað þegar þú bakkaðir út úr
innkeyrslunni. Elsku amma það er
svo margs að minnast því þú varst
svo ótrúleg kona. En nú skilja leiðir
og vil ég þakka þér frá mínum
dýpstu hjartarótum fyrir að hafa
alltaf verið til staðar og stutt mig í
hverju sem ég tók mér fyrir hendur
í gegnum tíðina. Líf mitt hefur ver-
ið gæfuríkt að hafa átt þig að sem
ömmu sem var engri annarri konu
lík. Hvíl í friði amma litla.
Þitt barnabarn,
Jóna G. Guðmundsdóttir.
Kæra amma Herdís, það er mjög
margt sem ég gæti skrifað til þín á
þessum tíma, en ég held að ef ég
færi út í þau skrif, þá myndi sjálft
Morgunblaðið ekki duga til. Svo
held ég einnig að þú værir algjör-
lega á móti því. Þegar afi Gunnar
dó, þá talaði ég í minningargrein-
inni til hans um gullmolana í mínu
lífi og að hann væri einn af þeim.
Kæra amma, þú ert sko einn af
gullmolunum. Þvílík persóna og
gleðigjafi sem þú varst. Þú hafðir
svo mikil áhrif á mig og átt stóran
þátt í því að ég er það sem ég er í
dag. Þegar ég skrifa þessa grein þá
er ég nýbúinn að lesa öll kvæðin
sem þú skrifaðir til mín og má ég til
með að láta eitt þeirra fylgja grein
þessari, sem þú samdir þegar ég út-
skrifaðist úr lögregluskólanum, því
það lýsir því svo mikið hversu mikill
penni og húmoristi þú varst.
Hannes varð lögformleg lögga
ljómandi prófi gat náð
með athygli gæfna og glögga
gefur hann öldruðum ráð.
Hans fyrsta verk mun því verða
að vanda um mitt ökulag
þín réttindi skal ég nú skerða
ef Skodann þú hreyfir í dag.
Þinn algengi ökuhraði
ekki líkar hann mér
ef hægara ferðu en á hundrað
hlýt ég réttindin taka af þér.
Fyrst ég er nú farinn að skrifa
kvæði í greinina, þá má ég til með
að setja kvæðið okkar þar, en það
er hluti úr kvæði eftir Stein Stein-
arr sem við þuldum alltaf saman
þegar þú varst að keyra mig heim á
Skodanum.
Hin mikla gjöf sem mér af náð er veitt
og mannleg ránshönd seint fær komist að
er vitund þess að verða aldrei neitt,
mín vinnulaun og sigurgleði er það.
Jæja kæra amma, þá er best að
ég fari að ljúka þessu. Ég mun
sakna þín mikið og minningin um
þig mun alltaf lifa í huga mér.
Kæra Sigga, pabbi, Ella, Helgi
og allir aðstandendur, ég votta ykk-
ur mína dýpstu samúð, því nú er
mikill höfðingi fallinn frá.
Hannes Þór.
Komið er að því að kveðja eina af
mestu baráttukonum sem tilheyrt
hafa Verkalýðsfélagi Akraness frá
stofnun þess. Herdís Ólafsdóttir
helgaði nánast allt sitt líf verkalýðs-
baráttu. Hún gekk í Verkalýðsfélag
Akraness 27. júní 1931 og gegndi
fjölmörgum trúnaðarstörfum fyrir
félagið. Fyrst var hún kjörin vara-
formaður kvennadeildarinnar 3.
desember 1931 og síðar varð hún
formaður deildarinnar.
Árið 1960 gerðist Herdís starfs-
maður Verkalýðsfélags Akraness
og gegndi því starfi farsællega í
samfellt 30 ár, þangað til hún lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Frá því hún gekk í félagið 1931
barðist hún af elju og atorkusemi
fyrir bættum hag verkafólks, ekki
síst verkakvenna. Það er alveg ljóst
að hagur verkafólks á Akranesi var
bættur verulega á þeim erfiðu árum
sem hún gegndi trúnaðarstörfum
fyrir félagið.
Maður fylltist eldmóð og aðdáun
við að lesa viðtal við Herdísi sem
birtist í 80 ára afmælisblaði félags-
ins. Sú barátta sem háð var hér á
árum áður var mun miskunnlausari
og langtum erfiðari heldur en það
sem við þekkjum í dag. Fyrir mörg-
um árum var Herdís Ólafsdóttir
gerð að heiðursfélaga í Verkalýðs-
félagi Akraness vegna þess góða
starfs sem hún hafði skilað fyrir fé-
lagið. Ekki lét hún sig vanta á 1.
maí hátíðarhöldin undanfarin ár, né
á jólatrúnaðarráðsfundi félagsins
þótt háöldruð væri. Það sýndi okk-
ur hversu vænt henni þótti um fé-
lagið sitt og hversu háan sess
verkalýðsbarátta skipaði í lífi henn-
ar. Ég vil fyrir hönd Verkalýðs-
félags Akraness þakka Herdísi
Ólafsdóttur kærlega fyrir hennar
fórnfúsa starf í þágu félagsins.
Einnig vil ég fyrir hönd stjórnar
Verkalýðsfélags Akraness votta eft-
irlifandi ættingjum og afkomendum
Herdísar Ólafsdóttur dýpstu samúð
í fullvissu um að minning um merka
verkalýðsbaráttukonu muni halda
áfram að lifa.
Vilhjálmur Birgisson.
Elsku amma Herdís.
Það er alltaf svo sárt að missa en
minningarnar okkar um þig geym-
um við alltaf.
Stundirnar við eldhúsborðið á
Dvergasteini eru bestar. Neskaffi
og súkkulíki og spjall um allt milli
himins og jarðar.
Herdís var víðsýn og mjög vel
lesin. Þá hafði hún ákveðnar skoð-
anir á þjóðmálum. Hún var við-
ræðugóð. Alltaf var gott að hitta
hana og ætíð kom maður ríkari af
hennar fundi.
Herdís hafði gaman af því að
ferðast og naut þess að ferðast
bæði innanlands og til annarra
landa.
Þú sagðir svo oft að þú værir
ekkert svo mikið fyrir börn, en
krakkarnir sóttu til þín, því þeim
þótti gott að koma í heimsókn og
sitja við eldhúsborðið, borða ís,
hlusta á ykkur Helga deila um þjóð-
málin og pólitík þangað til þú sagð-
ir:„Jæja nú er Helgi orðinn reiður,
hver vill meiri ís“. Þá voru deilu-
málin út af dagskrá og þú vildir fá
að vita hvernig þeim vegnaði í skól-
anum og hvattir þau áfram.
Að lokum þökkum við þér
ógleymanlegar samverustundir.
Kristbjörg Kjerúlf, Helgi Val-
ur, Bryndís og Jensína.
Herdís Ólafsdóttir
 Fleiri minningargreinar um Her-
dísi Ólafsdóttur bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu á næstu dög-
um.