Morgunblaðið - 12.05.2007, Qupperneq 46

46 LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FYRIR skömmu birtist frétt á
mbl.is um að arnarvarp hefði ekki
gengið sem skyldi í vor. Nátt-
úrufræðistofnun, væntanlega tals-
maður hennar, sagði að meiri
brögð hefðu verið að truflun á
varpstöðvum af mannavöldum,
eins og lesa má í fréttinni.
Nú er það svo að lesarar mbl.is
geta bloggað um þær
fréttir sem þar birt-
ast. Ef það er rétt
skilið telur mbl.is sig
enga ábyrgð bera á
þeim skoðunum sem
þar eru settar fram.
Þær séu alfarið á
ábyrgð bloggaranna.
Þegar ég las
bloggskrifin um arn-
arvarpsfréttina skaut
upp í hugann gömlu
máltæki: „Til heims-
kunnar þarf ekki að
sá. Hún vex af sjálfu
sér.“ Arnarvarpsófarir myndu
vera æðarbændum að kenna og
voru skrif bloggara tilfinn-
ingaþrungin. Lítum nú á þrjú
dæmi sem mbl.is birtir að sjálf-
sögðu án ábyrgðar:
„Hvernig væri að taka sig til og
fara að skjóta æðarbændur,
brenna híbýli þeirra og lendur.
Við hljótum að vera í jafn miklum
rétti, ef ekki meiri til að skjóta og
þess háttar þar sem þeir eru ekki
friðaðir eins og ernirnir. Í alvöru
talað, þetta fer ekkert smá í taug-
arnar á mér. Þessir æðarbændur
halda það hreinlega að þeim sé
allt heimilt. Það koma varla
margir til greina sem skjóta erni
sér til gamans eða eyðileggja
varpstöðvar hans. Nú er ég
reiður, bráðum verð ég brjál-
aður.“ Þetta skrifar Hilmar Ingi
Ólafsson Reyð- og Borgfirðingur
eystri.
„Nú er ég mikið fyrir fugla af
öllum stærðum og gerðum og
finnst fáránlegt að stakir bónda-
durgar séu að taka það upp með
sjálfum sér að stöðva arnarvarp
með grjótburði og fuglahræðum,
sem er að sjálfsögðu bannað með
lögum. Það er spurning hvort við
eigum að taka upp
Afríkuaðferðina,
skjóta bara íslensku
veiðiþjófana!“ Þetta
skrifar Anna Karen
Sigurðardóttir. Hún
mun vera bæði ljós-
hærð og bláeyg.
„Hvað er gert við
veiðiþjófa í Afríku?
Þeir sleppa allavega
ekki með klapp á
bakið … (Höfundur
er ákafur dýravernd-
arsinni og andstæð-
ingur fáfróðra mol-
búa)“. Þetta skrifar Örn
Arnarsson kennari við Heið-
arskóla og formaður Kenn-
arasamtaka Vesturlands.
Nú er það svo með æðarbænd-
ur að þeir eru sem betur fer ekki
aldurs-eða kyngreinanlegir, þann-
ig að þeir geta verið á öllum aldri,
karlar, konur eða börn. Hýbýli
þeirra eru heldur ekki sérmerkt.
Betri leið væri að vakta þau svæði
þar sem æðarfugl þéttir sig er
líða fer á maímánuð. Þannig væri
hægt að skjóta a.m.k. nokkra æð-
arbændur. Þó verður að gæta
þess vel að styggja ekki erni sem
hugsanlega gætu verið á svæðinu.
Finnist ekki neinir æðarbændur
eða þeir utan skotmáls gæti verið
hentugt að snúa sér að annarri
stétt, sem er eins og æðarbænd-
ur, stundum að ósekju óvinsæl,
það er flutningabílstjórum. Þá er
miklu auðveldara að þekkja, það
eru þeir sem aka flutningabílum.
Hér verður ekki borið í bæti-
fláka fyrir þá sem spilla arn-
arsetrum og brjóta lög og reglur
um vernd og friðun villtra dýra.
Þá umræðu og hvernig megi úr
bæta er ég tilbúinn að taka hve-
nær sem er. Ég er sannfærður um
að hægt er að bæta úr með við-
ræðum, skilningi og samkomulagi.
En þegar fólk er tilbúið að „leysa“
vandamál, með því að myrða sam-
borgara sína get ég ekki orða
bundist. Það þarf vart að taka það
fram að hótanir um morð og
eignaspjöll varða við hegningarlög
og eru refsivert athæfi. Reyndar
finnst mér að lögreglan hljóti að
vilja ræða málin við Hilmar Inga
Ólafsson.
Allir bloggritararnir sem til er
vitnað hér stigu út fyrir mörk hins
siðlega og vitræna og duttu.
Hverskonar boðskapur og skilaboð
eru það til samferðamanna og
barna að viðfangsefni daglegs lífs
megi leysa með manndrápum? Ég
vorkenni aðstandendum þessara
bloggara ekki neitt. Vil þó benda
þeim á, að okkar ágæta geðheil-
brigðiskerfi á vonandi ráð við vit-
glöpum af þessu tagi. En við ger-
um öll okkar mistök og dettum í
lífinu. Það sem skiptir máli er
hvernig við rísum upp aftur, við-
urkennum mistökin og lærum af
þeim.
Það er til arabískt máltæki sem
hljóðar eitthvað á þessa leið: „Sá
sem ekki lokar dyrunum býður
nöðrunum inn.“ Þegar vefurinn
mbl.is gefur vefriturum kost á að
tjá skoðanir sínar á fréttum marg-
faldar það möguleikana á því að
bloggin séu lesin. Mér er ómögu-
legt að skilja að það eigi að gilda
einhverjar aðrar reglur um ábyrgð
ritstjórnar, eftir því hvort orðin
eru á rafrænu formi eða á blaði. Í
dæminu hér að framan réttlætir
bloggari dráp á tilteknum hópi
fólks og eyðileggingu eigna þess.
Það má því miður hugsa sér enn
ljótari dæmi sem óvandaðir geta
nýtt mbl.is til.
Frelsinu til að tjá sig fylgja
ábyrgð og skyldur. Það munu því
miður alltaf verða einhverjir sem
rísa ekki undir þeirri ábyrgð. Og
hver er þá ábyrgð þess sem dreifir
óhróðri, mannorðsmeiðingum og –
manndrápshótunum? Mun mbl.is
ala nöðrur í húsi sínu?
Af ábyrgð(ar-
leysi) netmiðla
Ber Morgunblaðið enga ábyrgð
á bloggi sem fer í gegnum
mbl.is spyr Matthías Lýðsson
»Hver er ábyrgð net-miðla á efni sem þeir
dreifa? Líflátshótanir á
mbl.is
Matthías Lýðsson
Höfundur er æðarbóndi
á Húsavík á Ströndum.
Í GRÍSKUM fornsögum segir af
sveininum Narkissosi. Á hann var
lagt að hann skyldi verða ástfanginn
af eigin spegilmynd og ekki var að
sökum að spyrja: Þegar Narkissosi
varð litið ofan í lind
eina varð hann svo
bergnuminn af þeirri
sýn að þaðan átti
hann ekki aft-
urkvæmt heldur vesl-
aðist upp á bakkanum
og varð að lokum að
blómi.
Sérhyggjan
Það er deginum
ljósara að æðstu emb-
ættismenn ríkisins
þurfa ekki að kvíða
kröppum kjörum á
efri árum eins og
sauðsvartur almúg-
inn. Það var tryggt í
desember 2003 þegar
þrjátíu þingmenn,
þar af tuttugu og níu
stjórnarliðar, möndl-
uðu við eigin eft-
irlaunakjör. Síðan þá
geta þeir dánumenn
þegið miklu höfð-
inglegri eftirlaun en
aðrir og eftir sem áð-
ur gegnt feitum emb-
ættum hjá hinu op-
inbera. Hver skyldi hafa verið slíkra
hlutur í um 650 milljónum króna
sem runnu í eftirlaun ráðherra og
þingmanna 2004, þegar lýðveldið
varð sextíu ára?
Þingflokkur sjálfstæðismanna
hefur staðið á eftirlaunalögunum
eins og hundur á roði, spangólandi
um áunnin réttindi, og þingflokkur
framsóknarmanna tekið undir með
ámáttlegu mjálmi, að vísu nokkrum
sinnum reist sig upp á afturfæturna
í mélkisulegri von um að geta kveðið
niður baul og pú frá áhorf-
endapöllum í fjölleikahúsi fáfengi-
leikans.
Saman leikur tvíeykið listir sínar í
féhirslu ríkisins og sáldrar silfrinu í
sendiráð og sendiherra, hvar og hve-
nær sem þeim verður holað niður.
Ekki er rausnin minni þegar kemur
að auðlindum móður náttúru. Þær
skulu færðar fáum útvöldum á silf-
urfati, rétt eins og nytjastofnar Ís-
landsmiða. Að óbreyttu
mun neysluvatnið fara
þá leið hinn 1. nóvember,
þar næst varmi jarðar
og orka fallvatna, síðan
ófundin olía, jarðgas og
málmar. „Á altari sér-
hagsmunanna með allt
saman!“ segja postular
nýfrjálshyggjunnar.
„Þessari þjóð er ekki
einu sinni treystandi til
að njóta eigin auðlinda!“
Samhygðin
Saman mun hið sam-
rýnda en síþreytta
stjórnarráðspar seint sjá
að sér enda ýtt dyggi-
lega undir misskiptingu
undanfarin tólf ár.
Skyldi tvíeykinu nú vera
treystandi til að rétta
efnaminni eldri borg-
urum og öryrkjum ann-
að og meira en hung-
urlús? Að láta
skattleysismörk fylgja
launaþróun? Að bæta í
lægstu laun? Að sporna
við kynbundnum launa-
mun? Að skila margskertum barna-
og vaxtabótum? Eða eyða biðlist-
unum í heilbrigðiskerfinu?
Og sjá
En aftur að eftirlaunalögunum frá
meirihluta Alþingis. Getur hugsast
að í þeim búi dulinn boðskapur? Þó
ekki hið frelsandi fagnaðarerindi: að
hver skuli einblína á eigin speg-
ilmynd?
Spegill, spegill,
herm þú mér …
Einar Sigmarsson skrifar um
eftirlaunalög æðstu embættis-
manna og segir ríkisstjórnina
almennt sáldra silfrinu
Einar Sigmarsson
» Það er deg-inum ljósara
að æðstu emb-
ættismenn rík-
isins þurfa ekki
að kvíða kröpp-
um kjörum á
efri árum eins
og sauðsvartur
almúginn.
Höfundur er íslenskufræðingur.
Í ÞESSARI grein verður reynt
að skýra út hvernig sveitarfélögin á
höfuðborgarsvæðinu
hafa skattlagt hús-
byggjendur. Í þeirri
viðleitni verður fyrst
sett upp dæmi um
áhrif hafta á bifreiða-
innflutning, en síðan
vikið að skattlagningu
húsbyggjenda.
Höft á bifreiðainn-
flutning
Til að stemma stigu
við umhverfismengun
ákveður ríkisvaldið að
takmarka innflutning
bifreiða og leyfa ein-
ungis innflutning á 5 þúsund bif-
reiðum árlega. Fyrir í landinu eru
200 þúsund bifreiðar að meðalverði
1.200 þúsund krónur hver. Árleg
spurn eftir nýjum bifreiðum er 20
þúsund og nýr bíll kostar 2 millj-
ónir króna á götuna. Þar af er
CIF-verð og skattar 1.500 þúsund
og hlutur innflytjandans og bílasal-
ans 500 þúsund krónur.
Hver verða áhrif ofangreindrar
ákvörðunar ríkisvaldsins? Jú, þar
sem eftirspurnin eftir nýjum bif-
reiðum er langt umfram framboð
er líklegt að markaðsverð þeirra
hækki verulega. Segjum að hið
nýja markaðsverð
(jafnvægisverð) nýrra
bifreiða verði 3 millj-
ónir króna. Við þessar
aðstæður þar sem
markaðsverð er langt
umfram innflutnings-
verð hagnast bílasal-
inn verulega. Hlutur
hans á bíl er nú 1.500
þúsund í stað 500 þús-
und króna áður. Þessi
mikli ávinningur kall-
ar á að ríkisvaldið
komi á einhverju kerfi
við innflutning bif-
reiða. Hver á að fá
leyfi til að flytja inn bifreiðar? Rík-
isvaldið ákveður að bjóða upp 5
þúsund innflutningsleyfi. Ef bílasal-
inn er sáttur við 500 þúsund fyrir
sinn hlut í innflutningi og sölu bif-
reiðar eins og fyrir breytingu þá er
hann tilbúinn til að borga 1 milljón
fyrir innflutningsleyfi.
Ríkisvaldið hefur með þessari að-
gerð sinni búið til tekjuleið sem
gefur ríkissjóði 5 milljarða króna
skatttekjur vegna innflutningsleyfa.
En þessi aðgerð ríkisvaldsins hafði
einnig þau áhrif að allur bílaflotinn
í landinu, 200 þúsund bílar, hækk-
aði í verði. Meðalverðið er ekki
lengur 1.200 þúsund heldur mun
hærra.
Takmörkun á lóðaframboði
Sveitarfélög hafa þær skyldur að
vera í forsvari og bjóða íbúum (um-
bjóðendum) sínum lóðir til hús-
bygginga. Þau kaupa því landsvæði
í nágrenni sveitarfélagsins, skipu-
leggja og leigja íbúum sínum um
ókomna framtíð gegn lóðarleigu. Sé
jafnvægi milli framboðs og eft-
irspurnar lóða greiðir húsbyggj-
andinn (leigutakinn) árlega lóð-
arleigu og gatnagerðargjald sem
sveitarfélagið leggur á húsbyggj-
andann til að standa undir kostnaði
við gatnagerð við lóðina. Í þjóð-
hagsreikningum er litið á þetta
gatnagerðargjald sem skattlagn-
ingu þar sem gatnakerfið er eign
sveitarfélagsins og færist í efna-
hagsreikning þess (ásamt lóð-
areignum sveitarfélagsins), en öll
varanleg verðmæti í samfélaginu á
að færa til eignar. Sveitarfélagið
hefur m.ö.o. fjármagnað þessa eign
sína með skattlagningu, þ.e. gatna-
gerðargjaldi.
Hvað gerist nú ef sveitarfélögin
ákveða að hafa ekki á lager til-
búnar lóðir fyrir íbúa sína, eða
m.ö.o. takmarka lóðaframboð?
Áhrifin munu verða svipuð og hér
að framan varðandi takmörkun á
innflutningi bifreiða.
Með breytingum á íbúða-
lánakerfinu 2004 og innkomu bank-
anna á húsnæðismarkaðinn mynd-
aðist veruleg umframspurn eftir
húsnæði, sem hækkaði um tugi
prósenta á skömmum tíma. Mikill
ávinningur skapaðist milli markaðs-
og kostnaðarverðs húsnæðis líkt og
í bíladæminu. Húsbyggjendur voru
tilbúnir til að greiða mun hærra
gatnagerðargjald (sbr. innflutnings-
gjald) ef þeir fengju lóð til leigu;
nógur var ávinningur þeirra samt.
Með uppboðum á takmörkuðum
fjölda lóða til leigu voru húsbyggj-
endur tilbúnir til að greiða það hátt
gatnagerðargjald að hlutur þeirra
yrði viðundandi m.v. markaðsverð
húsa; jafnvel tugi milljóna í sumum
tilfellum. Í dæminu hér að framan
var bílasalinn tilbúinn til að greiða
1 milljón fyrir innflutningsleyfið
svo viðunandi hlutur hans yrði
áfram 500 þúsund krónur.
Skattur á húsbyggjendur
Gatnagerðargjöldin eru að
stórum hluta skattheimta og þau
eru það óháð því hvort upphæð
þeirra er ákvörðuð beint af stjórn-
völdum eða með uppboðsfyr-
irkomulagi. Við eðlilegar markaðs-
aðstæður og -jafnvægi þar sem
framboð lóða er ekki takmarkað
eru líkur á að verð lóða og leigu-
gjald þeirra verði einnig í eðlilegu
jafnvægi. Við slíkar aðstæður má
segja að núvirtur munur á greiddri
lóðarleigu og jafnvægisleigu sé eins
konar fyrirframgreidd lóðarleiga
sem reiknast inn í gatnagerð-
argjaldið, en stærsti hluti gatna-
gerðargjalda eins og þau eru nú (af
almennri lóðaúthlutun) er hins veg-
ar hreinn skattur á húsbyggjendur
eins og áður segir.
Líkt og með bílana hefur allur
húsakosturinn í þeim sveit-
arfélögum sem hafa rekið ofan-
greinda stefnu (takmörkun á fram-
boði lóða) hækkað verulega með
tilheyrandi vandkvæðum fyrir ungt
fólk, sem sumt hvert sér sér ekki
fært að greiða þennan háa skatt til
að eignast sína draumaeign og
sækir jafnvel í nágrannasveit-
arfélögin þar sem skattlagningin er
lægri. Er það í raun eðlilegt ástand
í landi eins og okkar þar sem nóg
er um landsvæði að greiða þurfi
allt að tug milljóna króna fyrir það
eitt að fá að leigja brot úr hektara
fyrir húsbyggingu, svo ekki sé tal-
að um félags- og efnahagslegar af-
leiðingar þess?
Skattur á húsbyggjendur
Jóhann Rúnar Björgvinsson
skrifar um bílainnflutning
og lóðaleigu
»Er tugmilljóna krónagreiðsla fyrir út-
hlutun leigulóðar eðli-
legt ástand í landi eins
okkar þar sem nóg er
um landsvæði?
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
Höfundur er hagfræðingur.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn