Morgunblaðið - 14.10.2007, Blaðsíða 23

ekki vita hvaða áhrif þetta muni hafa
á fiskstofnana umhverfis landið.
„Hins vegar eru rannsóknir á þessu
mjög á dagskrá í fræðunum. Við Ís-
lendingar tökum þátt í stóru Evrópu-
verkefni sem lýtur að kolefni í sjón-
um og Bandaríkjamenn eru líka að
fara af stað með stór verkefni á
þessu sviði.“
Loks má nefna sjávarborðið en
samkvæmt spám IPCC er gert ráð
fyrir því að það geti hækkað um allt
að metra á næstu hundrað árum.
„Það er reyndar mjög öfgafullt
dæmi,“ segir Halldór Björnsson. „Al-
mennt er talað um kannski tíu til
tuttugu sentímetra hækkun á hálfri
öld. Tilfellið er hins vegar að á und-
anförnum áratugum hefur yfirborð
sjávar hækkað hraðar en menn hafa
spáð. Mesta óvissan í þessum
spám tengist samt því hvort stóru
jökulhvelin á Grænlandi og Suður-
skautslandinu muni bráðna hraðar
en gert er ráð fyrir. Gerist það verður
sjávaryfirborðshækkunin meiri.“
Bráðnun íss er þó ekki það eina sem
kemur til, heldur skiptir þensla hafs-
ins af völdum hækkandi hitastigs
ekki minna máli.
Gas- og olíuauðlindir verði
aðgengilegar
Þótt flestir séu sennilega áhyggju-
fullir yfir afleiðingum loftslagsbreyt-
inga eru þeir til sem sjá frekar já-
kvæðar hliðar á hlýnuninni, a.m.k.
fyrir okkur hér á norðurhjara. Einn
þeirra er Trausti Valsson skipulags-
fræðingur sem í bók sinni How the
World will Change – with Global
Warming lýsir norðurslóðum sem
einum mikilvægasta heimshluta
framtíðarinnar. Þær muni hafa veru-
legan ávinning af hnattrænni hlýnun
andrúmslofts meðan suðlægari
svæði muni tapa.
„Það sem líklega mun hafa mest
áhrif er opnun siglingaleiða um
Norður-Íshafið, og alla leið yfir í
Kyrrahaf þar sem stærsta markaðs-
svæði heimsins er í örri þróun, bæði
á vesturströnd N-Ameríku og í SA-
Asíu. Þegar þessi siglingaleið verður
orðin opin mestan hluta ársins,
verður Ísland í fyrsta sinn komið í
þjóðleið flutninga um hnöttinn,“ seg-
ir Trausti í samtali við Morgunblaðið
fyrr á árinu. Þá bendir hann á að
nægt vatn sé á norðurslóðum og þar
muni loftslag verða þægilegt en
sunnar verði líkur á jafnvel enn meiri
hitum og þurrkum en nú er.
Þá verði gas- og olíuauðlindir undir
hafsbotninum á heimskautasvæð-
unum aðgengilegri með minnkandi
hafís. Og hörfun jökla heimavið get-
ur einnig haft jákvæð áhrif að hans
mati. „Jöklarnir bráðna núna um ca.
einn metra á ári, sem þýðir viðbót-
arorku sem samsvarar einni Blöndu-
virkjun. Eftir að jöklarnir taka að
minnka njóta virkjanirnar þess að
með hlýnuninni kemur aukin úr-
koma.“
Vesturlandabúar bera
ábyrgðina
Er hlýnunin þá ekki bara góð og
blessuð fyrir okkur? Er nokkur
ástæða til að grípa til aðgerða ef
breytingarnar verða okkur kannski
fyrst og fremst til góðs?
„Rök sem þessi hefðu hugs-
anlega átt við fyrir hnattvæðinguna,“
svarar Halldór Þorgeirsson. „Stað-
reyndin er hins vegar sú – þótt það
sé klisja – að ekkert land er eyja og
afleiðingar fyrir aðra jarðarbúa hafa
áhrif á Íslandi. Það er alveg ljóst að í
svona breytingum eru „winners and
losers“ – þetta kemur mismunandi
niður. Og ef við horfum á Ísland í
þrengsta skilningi eru afleiðingarnar
hugsanlega ekki eins alvarlegar og
fyrir mörg önnur lönd.“
Nafni hans Björnsson segir mik-
ilvægt að hver þjóð reyni að átta sig
á afleiðingum loftslagsbreytinganna.
„Ef við komumst að því að breyting-
arnar hafi jákvæðar afleiðingar fyrir
okkur er það engin eigingirni, heldur
einfaldlega lýsing á því sem við vilj-
um að muni gerast. Hins vegar þýðir
það ekki að við séum stikkfrí. Vanda-
mál þriðja heimsins eru líka okkar
vandamál og við getum ekki látið
eins og þau séu ekki þarna. Svo er
hin augljósa siðferðislega ábyrgð.
Vesturlandabúar hafa losað meiri-
hlutann af þessum gróðurhúsa-
lofttegundum og þeir hljóta að bera
einhverja ábyrgð gagnvart þeim sem
þurfa að þola afleiðingarnar. Fyrir
þjóðir á norðurhjara er þetta ekki
dómsdagsspá. Þó hangir það alltaf
yfir manni að við erum tengd heim-
inum og spurningin er: verða átök
milli þjóðfélaga út af þessu? Það er
eitthvað sem enginn veit.“
Alþjóðasamfélagið hefur í það
minnsta tekið ákvörðun um að að-
gerða sé þörf. Og það er ástæða til
bjartsýni ef mið er tekið af hversu vel
tókst til með ósonlagið, sem nú er
óðum að jafna sig. Þessa dagana er
unnið hörðum höndum að því að
undirbúa loftslagsfund sem Samein-
uðu þjóðirnar halda í Balí í desember
þar sem vonast er til að grunnur
verði lagður að nýjum viðauka við
loftslagssamning þjóðanna sem
taka myndi við af Kyoto-bókuninni.
Eða eins og Sir Nicholas Stern orð-
aði það í fyrra: „Það kemur ekki til
álita að aðhafast ekkert.“ 
Vestur-
landa-
búar hafa
losað meiri-
hlutann af
þessum
gróðurhúsa-
lofttegundum.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. OKTÓBER 2007 23
Í næstu grein gera Ísafold
og Loftur helgarinnkaupin
og uppgötva að ákvarðanir
þeirra í búðinni hafa ólíkar
afleiðingar fyrir loftslagið.
Út í loftið | 2. grein
Íslenskur raforkumarkaður
Einkavæðing - skipulagsbreytingar - samkeppni
Opinn morgunfundur Samtaka iðnaðarins
þriðjudaginn 16. október á Grand Hótel
Samtök iðnaðarins efna til morgunfundar um íslenskan raforkumarkað á
Grand Hóteli þriðjudaginn 16. október næstkomandi.
Fundurinn hefst stundvíslega kl. 8:15 og stendur til 10:30.
Ræðumenn:
Katrín Júlíusdóttir
formaður iðnaðarnefndar Alþingis
Árni Sigfússon
bæjarstjóri Reykjanesbæ
Bryndís Skúladóttir
verkfræðingur hjá SI
Friðrik Sophusson
forstjóri Landsvirkjunar
Tómas Már Sigurðsson
forstjóri Fjarðaáls og
stjórnarmaður í SI
Fundarstjóri:
Sveinn Hannesson
framkvæmdastjóri SI
Fundurinn er öllum opinn
Félagsmenn SI eru eindregið hvattir til að sækja fundinn