Morgunblaðið - 14.10.2007, Síða 30

uppgjör
30 SUNNUDAGUR 14. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
F
yrir utan heimili Vil-
hjálms Þ. Vilhjálms-
sonar borgarstjóra,
hafa tveir fundir hafa
verið haldnir með árs
millibili í beinni útsendingu, annar
til að tilkynna um nýjan meirihluta
í borgarstjórn og hinn eftir að upp
úr slitnaði á miðju kjörtímabili.
Það er skrítin tilfinning að koma
heim til Vilhjálms til að fara yfir
atburðarásina, sem leiddi til þess
að nýr meirihluti var myndaður í
Reykjavík.
Sameining Reykjavík Energy
Invest, REI, og Geysis Green
Energy kom af stað óvæntri at-
burðarás fyrir einni og hálfri viku
sem varð til þess að það slitnaði
upp úr meirihlutasamstarfinu.
Sameining kveikti af sér sundr-
ungu. Nú situr Vilhjálmur afslapp-
aður í stólnum gegnt blaðamanni
og fer yfir sögusviðið. „Allt þetta
mál hefur verið mér mjög erfitt og
eftir á að hyggja hefði ég átt að
beita öðrum aðferðum við und-
irbúninginn,“ segir Vilhjálmur.
„Ég var ekki á móti þessum
samruna vegna þess að hann gefur
okkur ákveðin verðmæti og ég
taldi mig með því vera að gæta
hagsmuna borgarbúa. Þá liggjum
við ekki með fjórtán milljarða í
þessari fjárfestingu, þ.e. hlut okk-
ar í reiðufé og í Hitaveitu Suð-
urnesja, og getum notað afrakst-
urinn af sölu hlutarins til þess að
lækka skuldir Orkuveitu Reykja-
víkur. Ef selt er á genginu 2,77 er
tryggt að afraksturinn yrði 10
milljarðar og það liggur fyrir að
áhugi aðila er fyrir kaupum á
hlutnum.“
Misvísandi orðalag
– Hvaðan koma þessir 10 millj-
arðar?
„Það var talað um að sú tækni-
þekking og reynsla sem við legðum
í REI væri þess virði. En lagt er
til á eigendafundinum [um samein-
inguna 3. október] að „Orkuveita
Reykjavíkur samþykki fyrirliggj-
andi samning við Reykjavík
Energy Invest hf. um aðgang að
tækniþjónustu o.fl.“ og forstjóra
verði veitt heimild til undirritunar
hans.
Samningurinn sem lá þar til
grundvallar var ekki ræddur á
fundinum og er mun víðtækari en
orðalagið gefur til kynna. Ég held
að ekki hafi margir stjórnarmenn
gert sér grein fyrir að þetta væri
einkaréttarsamningur til tuttugu
ára sem útilokaði í raun og veru
Orkuveituna frá því að veita öðrum
fyrirtækjum sérfræðiaðstoð á er-
lendri grundu án þess að fara í
gegnum REI. Það er ekki í tillög-
unni að um sé að ræða einkarétt-
arsamning.“
– Hefði það breytt einhverju?
„Ég hugsa að menn hefðu velt
þessu vandlega fyrir sér. Fullyrt
er að þetta sé ekki einsdæmi hér á
landi. En það má deila um hvort
rétt sé að gera þetta svona. Og það
gafst engum tækifæri til að taka
afstöðu til þess. Það var bara talað
um aðgang að tækniþjónustu í
þeim tillögum sem lágu fyrir fund-
inum, en ekki einkarétt á aðgangi
að „Svæðinu“, sem er heimurinn
utan Íslands! Orkuveitan er bundin
af þessu í tuttugu ár og það má
velta því fyrir sér hvort það sé
eðlilegt.“
– Var þetta feluleikur?
„Mér finnst misvísandi hvað
þessi samningur er kallaður í þeim
tillögum sem lagðar voru fram.
Það bar ekki með sér að verið væri
að veita einkarétt á þjónustu Orku-
veitunnar utan Íslands til tuttugu
ára. Menn geta sagt: Af hverju lás-
uð þið þetta ekki? En við komumst
aldrei í gegnum allt sjálf og verð-
um að geta treyst starfsfólkinu,
ekkert síður en þegar gerðir eru
margbrotnir stóriðjusamningar.
Við verðum að geta treyst und-
irbúningi manna. Það kann að vera
að þeir sem sömdu og undirbjuggu
fundinn hafi talið þetta eðlilegt, en
það orkar tvímælis.“
– Er eðlilegt að veita einu fyr-
irtæki forgang með þessum hætti?
„Orkuveitan ætlar sér ekki að
fara sjálf í stór útrásarverkefni
heldur að selja þá tækni og þjón-
ustu sem fyrirtækið hefur að
bjóða. Það stóð ekki til að kaupa
virkjanir heldur selja þá þekkingu.
Ef við segjum að það séu fjögur
eða fimm útrásarfyrirtæki í orku-
geira á landinu, þá geta þau eftir
sem áður sótt þjónustu til Orku-
veitunnar, en það yrði þá að gerast
í gegnum REI. Þetta mun því ekki
hindra þau, nema bein álagning
REI yrði það há á veittri þjónustu
Orkuveitunnar að menn teldu það
óviðunandi.“
– Mér skilst að heimsóknir séu
tíðar erlendis frá til Orkuveit-
unnar, að minnsta kosti vikulegar.
Situr REI að þeim verkefnum sem
berast með þeim hætti?
Sameining og
Það hefur verið mikið
öldurót í kringum Vil-
hjálm Þ. Vilhjálmsson
undanfarna daga í at-
burðarás sem lauk með
falli meirihlutans. Pétur
Blöndal ræðir m.a. við
hann um sameininguna
og fall meirihlutans.
Morgunblaðið/Golli
Kaupréttur Vilhjálmur segir Björn Inga hafa rætt við sig kaupréttarmál stjórnarmanna í Orkuveitunni og REI.
»En það var greinilegt að minnihlutinn hafði
áhuga á því, einkum að finna út hvað kosn-
ingastjóri Björns Inga, sem var kominn til
starfa í REI, væri að fá mikið og þau réðust
hart að Birni Inga út af því. En núna er ekkert
meira talað um það.
„Við verðum að beina þeim til
REI ef þær snerta svæði utan Ís-
lands. En ef REI vísar slíkum
verkefnum frá sér getur komið til
kasta annarra.“
– Í samningnum fólst einnig að
REI hefur leyfi til að nota vöru-
merki og viðskiptaheiti Orkuveitu
Reykjavíkur. Varstu meðvitaður
um það?
„Nei, það var ekki farið yfir
samninginn á fundinum. Og það
bað enginn um það. Enda getur
borgarstjóri ekki sett sig inn í alla
hluti. Tveir fulltrúar borgarinnar í
stjórn REI unnu að þessum samn-
ingi með forstjóranum, Björn Ingi
og Haukur Leósson. Ég hafði enga
ástæðu nema síður sé til að van-
treysta þessum einstaklingum.“
Meðferð mátti vera skilvirkari
– Það var gagnrýnt hvað at-
burðarásin var hröð.
„Málið var unnið í samstarfi
REI, Orkuveitunnar og Geysis
Green Energy. Ef til vill var erfitt
að vera með undirbúning málsins á
opinberum vettvangi. Það getur
verið viðkvæmt þegar á í hlut fyr-
irtæki í Kauphöllinni. Ég hef heyrt
eftir á að þetta kunni að hafa
tengst fundi sem FL Group var
með í London. Mér var ekki kunn-
ugt um það á neinu stigi að hrað-
inn hafi miðast við það. Kannski
væri rétt að spyrja Bjarna Ár-
mannsson að því. Það kom aldrei
til umræðu.“
– Hefði ekki verið ráðlegra að
taka umræðuna á opinberum vett-
vangi og upplýsa markaðinn bara
um það?
„Það hefði örugglega verið hægt
að gera þetta með betri og skil-
virkari hætti. Það er augljóst þeg-
ar litið er baka. Þetta mál er við-
kvæmt og margar skoðanir á því.
En ég ítreka að það sem mér gekk
til var að takmarka ábyrgð okkar á
þessu sviði við sölu á hluta Orku-
veitunnar í REI, sem var alveg
ljóst að við gætum selt á gengi sem
skapaði okkur mikil verðmæti. En
það hefði verið miklu betra ef
menn hefðu fengið meiri tíma til að
skoða þetta mál frá öllum hliðum.“
– Af hverju þessi asi?
„Töluverður tími fór í undirbún-
ing málsins sem leiddur var af
stjórn REI og forstjórum REI og
Orkuveitu Reykjavíkur. Ég skal
fúslega viðurkenna að það hefði
verið gott að fresta þessum fundi
og boða til nýs fundar, þannig að
það væri 100% skýrt að hann væri
lögmætur og ekki hægt að draga
það í efa. En ég varð aldrei fyrir
neinum þrýstingi, að öðru leyti en
því að menn töldu mikilvægt að
ljúka þessu máli með þeim hætti
sem lagt hafði verið til og unnið
með.“
Talað um ofsagróða
– Eftir því hefur verið tekið
hversu harðir sjálfstæðismenn
hafa verið í garð Björns Inga og
jafnvel ýjað að annarlegum ástæð-
um fyrir samstarfsslitunum?
„Ég ætla ekki að halda neinu
slíku fram. En það kom okkur
borgarfulltrúum á óvart hversu
mjög Björn Ingi hélt því til streitu
að selja ekki hlut Orkuveitunnar
og losa okkur sem fyrst út.“
– Varst þú ekki til að byrja með
sjálfur á sömu skoðun?
„Nei, við gátum ákveðið þá tíma-
setningu sem við seldum hlut okk-
ar. Og ég var í grundvallaratriðum
sammála öðrum borgarfulltrúum
Sjálfstæðisflokksins hvað það varð-
ar. Enda kom ég fram með tillögu
um að selja sem fyrst [á fundi
borgarstjórnarflokksins sl. mánu-