Morgunblaðið - 17.11.2007, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SAMSTAÐA UM HÚSLEIT
Víðtæk samstaða er um nauðsynhúsleitar þeirrar, sem Sam-keppniseftirlit stóð fyrir í
fyrradag hjá tveimur stærstu mat-
vælakeðjum landsins og beindist
fyrst og fremst að rekstri Bónus-
verzlana og Krónuverzlana. Tals-
menn beggja verzlanakeðja hafa lýst
ánægju sinni yfir því, að rækileg
rannsókn fari fram á verzlunarhátt-
um þeirra og telja, að sú rannsókn
muni leiða í ljós, að ásakanir á hendur
þeim, sem fram hafa komið undan-
farnar vikur um samráð og óeðlilega
viðskiptahætti séu ekki á rökum
reistar.
Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Sam-
keppniseftirlits hefur skýrt frá því, að
tilefni húsleitarinnar hafi verið ný
gögn og upplýsingar, sem Samkeppn-
iseftirliti hafi borizt að undanförnu og
að ríkar ástæður þurfi að vera fyrir
því að efna til slíkrar húsleitar.
Það er fagnaðarefni, að enginn
ágreiningur er um þessa húsleit og
rannsókn Samkeppniseftirlits, eins
og stundum hefur verið áður. Senni-
lega er viðskiptalífið að laga sig að
þeim veruleika, að þannig vinna op-
inberar eftirlitsstofnanir og að þær
eru nauðsynlegur þáttur í nútíma-
samfélagi. Húsleitir hjá fyrirtækjum
eru mjög algengar beggja vegna Atl-
antshafsins og þykja ekki lengur til-
tökumál. Ekki er ólíklegt að sama
þróun eigi eftir að verða hér og að við-
brögð talsmanna Bónuss og Krónunn-
ar nú séu til marks um það.
Auðvitað er það stórmál fyrir for-
ráðamenn lágvöruverðsverzlananna
að andrúmsloftið í kringum þær verði
hreinsað og reyndar fyrir samfélagið
allt.
Það er auðvelt að skilja sárindi for-
ráðamanna verzlananna vegna þeirra
ásakana, sem þeir hafa orðið fyrir.
Þeir telja sig vera að gera sitt bezta.
Á sama hátt er skiljanlegt að neyt-
endur taki það óstinnt upp, ef þeir
telja á sér brotið.
Það hefur alltaf verið auðvelt að
vekja grunsemdir í garð verzlunar-
innar á Íslandi. Þær grunsemdir eru
með einhverjum hætti inngrónar í
þjóðarsálina og fyrir því eru söguleg-
ar skýringar frá fyrri tíð og fyrri öld-
um. En að öðru leyti stafar óánægja
íslenzkra neytenda af því að við búum
á eyju og langt til næstu landa og þess
vegna ekki jafn margra kosta völ og
fyrir neytendur í sumum öðrum lönd-
um.
Nú standa vonir til að Samkeppn-
iseftirlit eigi eftir að birta svo ræki-
legar niðurstöður ítarlegra rann-
sókna á viðskiptaháttum stórmarkaða
og birgjanna, sem eru helztu við-
skiptaaðilar þeirra auk neytendanna
sjálfra, að ekki fari lengur á milli mála
hvað er satt og hvað er logið í þeim
umræðum, sem m.a. hafa farið fram
síðustu vikur.
Það er því mikil ábyrgð, sem hvílir
á Samkeppniseftirlitinu og starfs-
mönnum þess og mikilvægt að sú
stofnun hafi fjárráð og mannskap til
þess að fylgja rannsókninni eftir af
fullum þunga.
AUGA FYRIR AUGA ...
Tillaga er komin fram fyrir allsherj-
arþing Sameinuðu þjóðanna um að
banna dauðarefsingar og leggja þær
formlega af síðar. Andstæðingar til-
lögunnar segja að um sé að ræða til-
raun til afskipta af innanríkismálum
fullvalda ríkja. Miklar deilur hafa
orðið um tillöguna, sem nú hefur ver-
ið samþykkt úr mannréttindanefnd
allsherjarþingsins með 99 atkvæðum
gegn 52, og hefur verið til þess tekið
að í umræðunum sneru Bandaríkja-
menn, Sýrlendingar og Íranar bökum
saman í andstöðu sinni við banni.
Rúmlega 100 aðildarríki SÞ eru
með lagaákvæði um dauðarefsingar,
en ekki er þar með sagt að þeim sé
mikið beitt í þeim öllum. Aftökum
virðist hafa farið fækkandi undanfar-
ið. Samkvæmt tölum samtakanna
Amnesty International voru 2.148
manns teknir af lífi árið 2005, en
1.591 árið 2006. Kínverjar eru lang-
atkvæðamestir. Vitað er að 1.010
menn voru teknir af lífi í Kína í fyrra,
en aftökurnar gætu hafa verið fleiri.
Næstu fimm ríki eru Íran, Pakistan,
Írak, Súdan og Bandaríkin.
Dauðarefsingar eru ómannúðlegar
og draga má fælingarmátt þeirra í
efa. Mörg dæmi eru um að menn hafi
verið dæmdir saklausir og teknir af
lífi. Slík mistök verða ekki tekin til
baka. Sums staðar geta liðið mörg ár
frá því að dómur fellur þar til honum
er fullnægt, sem ekki getur heldur
talist mannúðlegt.
Ríkjum, sem beita dauðarefsing-
um, líkar illa gagnrýni. Í umræðun-
um í mannréttindanefnd SÞ sagði
fulltrúi Singapúr að Evrópusam-
bandið þröngvaði sínu gildismati upp
á aðrar þjóðir og vísaði til að þessi
hegðun minnti á nýlendutímann. Það
er auðvelt að beita slíkum rökum, en
andstaða við dauðarefsingar er hins
vegar síður en svo einskorðuð við
Evrópu. Stuðningur kemur einnig frá
Afríku og Suður-Ameríku.
Dauðarefsingum er beitt fyrir brot
af ýmsum toga í heiminum, allt frá
morðum til fíkniefnabrota og hór-
dóms. Löndum, sem hafa lagt niður
dauðarefsingar hefur fjölgað veru-
lega. Í Bandaríkjunum hefur and-
staða við dauðarefsingar einnig færst
í vöxt og þar hafa mörg ríki bannað
þær. Dauðarefsingar samræmast
ekki hugmyndum samtímans um
virðingu fyrir mannréttindum og
reisn mannsins. Tilgangurinn með
refsingum er ekki að koma fram
hefndum við einstaklinga, sem framið
hafa glæpi, heldur gera þá að betri
mönnum. Þegar ríkisvaldið áskilur
sér rétt til að taka mannslíf er það
komið á siðferðisstig morðingjans.
Baráttan fyrir afnámi dauðarefsinga
hefur nú staðið yfir í nokkra áratugi á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna og
henni mun ekki ljúka í þessari lotu.
Henni verður hins vegar að halda
áfram þar til markmiðinu er náð og
dauðarefsingar heyra fortíðinni til.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Jolina Camille Cagatin er 11 ára og er í 6. bekkí Fellaskóla.
Hún fæddist á Filippseyjum og á sebuano að
móðurmáli. Hún hefur aðeins búið á Íslandi í 2 ár,
en hefur þegar náð mjög góðum tökum á íslensku
og hlaut verðlaunin fyrir miklar framfarir í ís-
lensku sem öðru tungumáli.
Málrannsóknir
Þegar Jolina kom til Íslands vildi hún ekki hella
sér út í að tala íslensku strax eins og yngri bróðir
hennar gerði. Hennar leið var að fara á bókasafn-
ið til að skoða og lesa bækur. Eftir þriggja mán-
aða rannsóknir á bókasafninu fór hún svo loks að
tala og var þá orðin nokkuð fær í íslenskunni.
Jolinu finnst sér ganga vel að læra íslensku og
segir það ekkert sérstaklega erfitt. Hún læri
mest í skólanum, en einnig þó nokkuð af vinum
sínum og fjölskyldu. Hún semur helst ljóð í skól-
anum og þykir gaman að lesa bækur á íslensku.
Jolinu þykir mjög gaman í skólanum og er
stærðfræði helst í uppáhaldi.
Hún er enn óviss um framtíðina, en helst lang-
ar hana að verða kennari eða hjúkrunarfræð-
ingur.
Ánægð Jolina hlaut verðlaun fyrir miklar
framfarir í íslensku sem öðru tungumáli.
Byrjaði á að
skoða bækur
á bókasafninu
Andrea Sif Sigurðardóttir er í 7. bekk íEngjaskóla og hlaut verðlaun fyrir góða
máltilfinningu og ljóðagerð.
Hún flutti frumsamið ljóð við verðlaunaaf-
hendinguna sem fjallaði um tilfinningar, hvað-
an þær koma og til hvers þær eru. Hún segist
þó ekki velta tilfinningum mikið fyrir sér þótt
þær hafi orðið henni efni í ljóð.
Ljóð og lestur
Andrea segir að það hafi verið erfitt að flytja
ljóðið á sviðinu í Borgarleikhúsinu og hún hafi
verið mjög feimin. Það var þó ekki að sjá á
henni því flutningurinn var til mikillar fyrir-
myndar.
Ljóðið sem hún flutti við verðlaunaafhend-
inguna samdi Andrea fyrir ljóðabók sem bekk-
urinn hennar ætlar að gefa út, en þau eru að
safna fyrir bekkjarferð.
„Ég skrifa stundum ljóð, svona þegar ég fæ
einhverjar hugmyndir,“ segir Andrea og seg-
ist geyma ljóðin sín. Hún les mikið og helst á
hverjum degi, uppáhaldsbækurnar hennar eru
Harry Potter og Þar lágu Danir í því, eftir
Yrsu Sigurðardóttur.
Les helst
eitthvað á
hverjum degi
Ljóðalestur Andrea Sif flutti ljóðið sitt fyrir
fullum sal í Borgarleikhúsinu í gær.
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
Hátt í eitt hundrað börn á öllum stig-um grunnskóla voru heiðruð fyrirmargvísleg afrek tengd íslenskritungu í Borgarleikhúsinu í gær.
Menntaráð afhenti þá í fyrsta sinn íslensku-
verðlaun sem eiga að verða fastur liður á degi
íslenskrar tungu í framtíðinni.
Vigdís Finnbogadóttir, sem er verndari verð-
launanna, flutti ávarp við upphaf athafn-
arinnar og tvinnaði skáldskap Jónasar Hall-
grímssonar saman við mikilvægi málverndar.
Afrek á ýmsum sviðum
Meðal afreka verðlaunahafanna má nefna
framfarir í íslensku sem öðru tungumáli, ljóða-
gerð, skapandi skrif, upplestur, lesskilning og
margt fleira.
Nemendurnir voru útnefndir af hverjum
grunnskóla fyrir sig og þóttu hafa skarað fram
úr eða tekið miklum framförum, hvort sem þau
hafa íslensku að móðurmáli eða ekki.
Börnin fengu til eignar glergrip eftir Dröfn
Guðmundsdóttur myndhöggvara.
Markmiðið með verðlaununum er að auka
áhuga grunnskólanema á íslensku og hvetja
þau til framfara í tjáningu, hvort sem er í skrif-
uðu eða töluðu máli.
Oddný Sturludóttir, formaður menntaráðs,
hvatti verðlaunahafana til að halda áfram á
sömu braut. Hún hvatti þau jafnframt til að
taka höndum saman og verða virkir verndarar
íslenskrar tungu.
Ungskáld og ræð
Fjöldi barna kom saman í Borgarleikhúsinu í gær ve
íslenskuverðlauna menntaráðs Reykjavíkurborgar á
Verðlaun Vigdís Finnbogadóttir afhendir Önnu Lov
l
a
i
n
i
E
U
e
Í
í
s
m
H
e
h
S
u
k
u
Í
í