Morgunblaðið - 17.11.2007, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2007 33
að fjölskylda hans fluttist að Steins-
stöðum. Hér á hlaðinu upplifði Jón-
as sína fyrstu sorg, tæplega níu ára
gamall, að sjá pabba sinn, liðið lík,
daginn 4. ágúst 1816. Seinna lá leið-
in út í heim, Jónas hugðist stunda
nám í lögfræði en varð fyrsti mennt-
aði íslenski náttúrufræðingurinn.
Nærtækt er að gera því skóna að
stórbrotið náttúrufar Öxnadals hafi
kynt undir meðfæddan áhuga.“
Á Hrauni verður til frambúðar
sýning þar sem brugðið verður upp
svipmyndum úr ævi Jónas Hall-
grímssonar; „fyrsta nútímaskálds
Íslendinga sem með ljóðum sínum
fann fegurð íslenskrar náttúru og
hefur mótað íslenskar bókmenntir
og íslenska list í hartnær tvær ald-
ir,“ svo vitnað sé í Tryggva Gíslason,
formann stjórnar menningarfélags-
ins. Á sýningunni er lýst ljóðmáli og
myndlíkingum í kvæðum hans og
gerð grein fyrir nýyrðasmíð hans,
bæði í ljóðum og fræðiritum, en Jón-
as var fyrsti menntaði náttúrufræð-
ingur Íslendinga.
Sýningin er gerð með það fyrir
augum að gestir komist í snertingu
við manninn Jónas Hallgrímsson á
ýmsum æviskeiðum hans. Þjóð-
minjasafn Íslands lánar skrifborð úr
eigu Jónasar og líkan af húsi því
sem hann bjó síðast í í Kaupmanna-
höfn, við opnun sýningarinnar.
Minningarstofan á Hrauni og húsið
allt verður opið almenningi til skoð-
unar í dag og á morgun, kl. 13-18
báða daga.
Hönnun og uppsetning sýningar-
innar á Hrauni var í höndum mynd-
listarmannanna Finns Arnars, Jóns
Garðars Henryssonar og Þórarins
Blöndal. Þórarinn Hjartarson sagn-
fræðingur tók saman handrit fyrir
sýningargerðina.
Við opnun minningarstofunnar í
gær sungu Kristjana Arngrímsdótt-
ir og Kristján E. Hjartarson lög við
nokkur ljóða Jónasar Hallgrímsson-
ar, þar á meðal frumsamið lag eftir
Árna Hjartarson við ljóðið Sæunn
hafkona.
kvæðinu Ferðalokum, sem flestir
telja ort seint á ævi Jónasar.
„Við sem stöndum að menningar-
félaginu Hrauni í Öxnadal viljum
gjarnan líta á Hraun sem nokkurs
konar lögheimili Jónasar. Við eign-
um okkur hann ekki með húð og
hári, það er ekki einu sinni svo að Ís-
land eigi hann eitt, heldur á Jónas
erindi við allan heiminn. En allir
verða að hafa heimilisfestu og hér er
hún.“
Guðrún nefndi að þarna á hlaðinu,
fyrir framan torfbæinn sem eitt sinn
stóð á Hrauni, kann Jónas að hafa
stigið sín fyrstu spor. „Að minnsta
kosti átti hann hér gleðistundir við
leik með nágrannabörnunum eftir
eina það tvennt að vera í senn eign
þjóðarinnar og líka nátengdur
hverjum og einum einstaklingi sem
honum kynnist. „Það var því mikið
þarfaverk og snjöll hugmynd að
taka þennan stað í sínar hendur eins
og menningarfélagið Hraun í Öxna-
dal gerði á sínum tíma og ákveða að
opna hér þessa minningarstofu og
færa þjóðinni hana að gjöf eins og
hér er gert í dag.“
Guðrún María Kristinsdóttir
ávarpaði samkomuna fyrir hönd
stjórnar menningarfélagsins. Hún
sagði minni úr bernsku Jónasar aft-
ur og aftur koma fyrir í ljóðum Jón-
asar, til að mynda leiti hugur hans
upprunans undir Hraundranga í
Eftir Skapta Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Forseti Íslands, ÓlafurRagnar Grímsson, opnaðií gær minningarstofu umJónas Hallgrímsson á
fæðingarstað hans, Hrauni í Öxna-
dal, þegar 200 ár voru liðin frá fæð-
ingu listaskáldsins góða.
Menningarfélagið Hraun í Öxna-
dal ehf. var stofnað árið 2003 og
keypti þá jörðina Hraun. Minning-
arstofan er hluti af minningarsetri
um Jónas Hallgrímsson sem komið
verður á fót á Hrauni í samvinnu við
ýmsar rannsóknar- og menningar-
stofnanir. Að auki verður á Hrauni
rannsóknaraðstaða fyrir fræðafólk í
bókmenntum, náttúruvísindum og
stjórnmálum, en Jónas Hallgríms-
son fjallaði um alla þessa þætti á
stuttri starfsævi sinni.
Annar hluti af minningarsetrinu
er fólkvangur í landi Hrauns sem
nefndur hefur verið Jónasarvangur
og opnaður var 16. júní í sumar.
Meginhluti jarðarinnar var þá gerð-
ur að náttúrulegu útivistarsvæði
fyrir almenning.
Ólafur Ragnar Grímsson segir
Jónas Hallgrímsson vera og verða
ætíð samferðamann Íslendinga,
„hverjar svo sem kynslóðirnar eru
því hann er svo samofinn sjálfsvit-
und okkar sem þjóðar, samofinn ást
okkar á landinu og íslenskunni. Í
raun og veru er hægt að fullyrða án
efa að það Ísland sem býr í brjóstum
okkar allra sé að verulegu leyti mót-
að af ljóðum Jónasar, orðum hans og
hugsun.“
Ólafur Ragnar sagði það verða
skemmtilega breytingu að lands-
mönnum gefist nú kostur á að nema
staðar á Hrauni, heimsækja minn-
ingarstofuna og nálgast Jónas á nýj-
an hátt.
„Jónas er og verður sígildur;
þessi einstaki sveitadrengur héðan
úr Öxnadalnum sem varð í raun og
veru fyrsti heimsmaðurinn í skáld-
skap okkar Íslendinga, en líka
skólapilturinn frá Bessastöðum sem
í Kaupmannahöfn orti kraft í sjálf-
stæðisbaráttu hinnar fátæku þjóðar
í árdaga hennar…“
Forsetinn kvaðst gleðjast yfir því
að þjóðin hafi eignast þetta hús.
„Það verður gaman fyrir alla sem
hingað koma, en ekki síst fyrir ungu
skáldin og fræðimennina og rithöf-
undana sem fá að dvelja hér í þess-
ari sérstöku gestaíbúð og sækja
þannig innblástur til Jónasar.“ Ólaf-
ur sagði Jónas í raun og veru sam-
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Fegurð Útsýnið úr svefnherbergi fræðimannaíbúðarinnar á efri hæð íbúðarhússins að Hrauni er ekki amalegt; hinn fagri Hraundrangi blasir við.
Samofinn sjálfsvitund
okkar sem þjóðar
Hraun einskonar lögheimili Jónasar en hann á erindi við allan heiminn
Notalegt Þessar systur nutu dvalarinnar á Hrauni í gær. Sú eldri heitir
Marsibil og er nýlega orðin níu ára en Ilmur er einungis fimm vikna.
Nýyrði Jónas Hallgrímsson smíðaði fjölda nýyrða; nefna má, auk þessara
sem eru á þar til gerðum kassa í minnigarstofunni: sárþreyttur, ljósvaki,
lýsingarorð, meltingarfæri, miðbaugur, sjónauki, skipstjóri, skjaldbaka,
smekkmaður, stuttbuxur, yfirborga, æxlunarfæri, undirgöng...
Í HNOTSKURN
»Margir merkir hlutir hafaverið gefnir eða lánaðir að
Hrauni í tilefni opnunar minn-
ingarstofunnar. Kristinn
Hrafnsson myndhöggvari gaf
t.d. frummynd lágmyndar af
Jónasi, en tvær afsteypur eru til
– önnur er í Jónasarlundi en hin
í Menntaskólanum á Akureyri.
ðumenn
egna afhendingar
á degi íslenskrar tungu
Morgunblaðið/Ómar
vísu Daníelsdóttur verðlaun fyrir ljóðagerð.
Uros Rudinac er í 8. bekk í Fellaskóla ogfékk verðlaun fyrir miklar framfarir í ís-
lensku sem öðru tungumáli.
Hann hefur búið á Íslandi í fjögur ár, en tal-
ar íslensku afburða vel.
Móðurmálið hans er serbneska og Uros seg-
ist reyna að halda henni nokkuð vel við. Hann
nái sér í bækur á serbnesku til að lesa á Net-
inu, en auk þess lesi hann íslenskar bækur.
Erfitt í byrjun
Uros fer af og til í heimsókn til Serbíu. Hann á
erfitt með að svara því hvort sé meira „heima“,
Ísland eða Serbía, en hallast þó frekar að Serb-
íu.
Flestir vinir hans eru fæddir á Íslandi og
segir hann það hjálpa við að læra tungumálið.
„Fyrst þegar ég kom fannst mér íslenskan
mjög erfið, en svo gekk bara vel,“ segir Uros.
Hann er nú líka byrjaður að læra dönsku og
ensku og segir það bara ganga ágætlega.
Íþróttir og stærðfræði eru í mestu uppáhaldi
hjá Urosi og hann spilar körfubolta með ÍR.
Stefnan er að verða læknir eða körfuboltamað-
ur, en helst hvort tveggja.
Langar að verða
körfuboltamað-
ur eða læknir
Íþróttamaður Uros hefur mestan áhuga á
íþróttum en skólinn er ágætur líka.