Morgunblaðið - 22.11.2007, Blaðsíða 50

50 FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Árið 1909 fór geðlæknirinn SigmundFreud í fyrstu og einu heimsókn sínatil Ameríku í fylgd með þáverandi
lærisveini sínum, Carl Jung. Hann flutti þar
fyrirlestra um sálkönnun við Clark-háskólann
í Worcester í Massachusetts og hlaut af því til-
efni heiðursdoktorstitil sem var fyrsta op-
inbera viðurkenningin sem Freud hlotnaðist
fyrir störf sín. Þessi dvöl hans í Ameríku fór
þó eitthvað illa í geðlækninn því eftir heim-
komuna talaði hann lítið um ferðina en kallaði
Bandaríkjamenn gjarnan „villimenn“.
Ameríkuferð Freuds er efniviður glæpa-
sögunnar Morðgáta eftir Jed Rubenfeld, í ís-
lenskri þýðingu Sigurjóns Björnssonar sál-
fræðings, en þar gerir Rubenfeld sér mat úr
þeirri óbeit sem Freud fékk á Bandaríkj-
unum.
  
Í formála bókarinnar segir að ævisagnarit-arar Freuds hafi aldrei verið á eitt sáttir
um hvað olli þessu fjandsamlega viðmóti hans
gagnvart Bandaríkjunum en þeir telja flestir
að eitthvað slæmt hljóti að hafa komið fyrir
hann þar. Í hinum skáldlega hluta Morðgátu
fyllir höfundur í þessar sagnfræðilegu eyður
Ameríkudvalar Freud svo úr verður hinn álit-
legasti sálfræðispennutryllir.
Í skáldsögunni eru Freud og bandarískur
lærisveinn hans, Stratham Yonger, fengnir til
að aðstoða lögregluna við að hafa uppi á
morðingja ungrar stúlku af yfirstétt sem
finnst bundin og kyrkt í þakíbúð sinni í
Broadway. Önnur yfirstéttarstúlka sleppur
skömmu síðar naumlega úr klóm morðingj-
ans, illa særð og hefur misst málið. Þar að
auki man hún ekki eftir árásinni og er það
verkefni Freuds og félaga að hjálpa stúlkunni
að endurheimta minni sitt og að púsla saman
mynd af morðingjanum.
Skáldsögur sem byggjast á sagnfræðileg-
um heimildum og sögulegum persónum hafa
gjarnan sterkt aðdráttarafl á lesendur. Mætti
í því samhengi nefna t.d. bækur Umberto Eco
sem geyma ýmsar sögufrægar persónur og
enn nýlegra dæmi eru bækur Tracy Chevalier
en þar eru málarinn hollenski Vermeer og
breska skáldið William Blake á meðal per-
sóna. Í íslenskum sögulegum skáldsögum
hafa meðal annars Jón Arason biskup og syn-
ir verið lífgaðir í skáldsögunni Öxin og jörðin
eftir Ólaf Gunnarsson og sömuleiðis Sturla
Sighvatsson í bók Thors Vilhjálmssonar,
Morgunþula í stráum. Í þessum sögum öðlast
þekktar sögupersónur líf og rödd og jafn-
framt lifnar við hið sögulega umhverfi við-
komandi tímabils. Sagnfræðin og skáldskap-
urinn njóta góðs hvort af öðru þar sem
sagnfræðin er uppfull af eyðum sem fátt get-
ur fyllt, nema helst skáldskapurinn. Þá virðist
vera sérstaklega mikill áhugi á sögulegum
glæpa- og spennusögum en á undanförnum
árum hafa ófáar slíkar bókmenntir ratað á
metsölulista víða um heim, samanber ýmsar
spennusögur þar sem musterisriddarar og
leynireglur koma við sögu.
  
Í bók Rubenfelds um áðurnefnda Am-eríkudvöl austurríska geðlæknisins er
dregin upp mynd af Manhattan við upphaf
síðustu aldar og er ljóst að höfundurinn hefur
unnið mikla heimildavinnu við lýsingar, hvort
sem það er á arkitektúr, umhverfi eða þjóð-
félagslýsingar. Höfundurinn hefur auk þess
augljóslega mikla þekkingu á Freud og verk-
um hans, en hann skrifaði viðamikla ritgerð
um sálfræðinginn þegar hann var við nám við
Princeton-háskóla. Þá kynntist hann náið
leikritum Shakespeares þegar hann nam leik-
list við Juilliard-háskólann en verk Shake-
speares koma einmitt mikið við sögu í bók-
inni. Jed Rubenfeld starfar nú sem
lagaprófessor við Yale-háskóla.
Freud flækist inn í morðgátu
AF LISTUM
Þormóður Dagsson
New York Bókin bregður upp nákvæmri mynd af Manhattan upp úr þarsíðustu aldamótum. Á
myndinni má sjá Flatiron-bygginguna, sem var hæsta byggingin á Manhattan árið 1902.
» Sagnfræðin og skáldskap-urinn njóta góðs hvort af
öðru þar sem sagnfræðin er
uppfull af eyðum sem fátt get-
ur fyllt, nema helst skáldskap-
urinn.
thorri@mbl.is
SÍÐUSTU SÝNINGAR
Miðasala í Smárabíó og Regnbogann Prentaðu sjálf(ur) út bíómiðann - Engar biðraðir
Wedding Daze kl. 3:40 - 5:50 - 8 - 10:10 B.i. 10 ára
Wedding Daze kl. 3:40 - 5:50 - 8 - 10:10 LÚXUS
Balls of Fury kl. 4 - 6 - 8 - 10 B.i. 7 ára
Heartbreak Kid kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i. 12 ára
Lions For Lambs kl. 8 - 10:15 B.i. 12 ára
Dark is Rising Síðustu sýn. kl. 3:45 B.i. 7 ára
Ævintýraeyja Ibba m/ísl. tali kl. 3:45 - 6
Wedding Daze kl. 6 - 8 - 10 B.i. 10 ára
Rogue Assassin kl. 6 - 8 - 10 B.i. 16 ára
Sími 564 0000Sími 462 3500
La Vie en Rose kl. 5:20 - 8 - 10:40 B.i. 12 ára
Lions For Lambs kl. 6 - 8 - 10 B.i. 12 ára
This is England kl. 6 - 8 - 10
Superbad kl. 5:30 - 10:15 B.i. 12 ára * Gildir á allar
sýningar merktar
með rauðu
450
KRÓNUR
Í BÍÓ
*
Sími 551 9000
Ve
rð a
ðeins
600 kr
.
Með íslensku tali
Gríðarstór
gamanmynd
með litlum
kúlum!
Stórkostleg ævintýra-
mynd í anda Eragon.
eeee
- H.J. Mbl.
eeee
- T.S.K., 24 Stundir
BÚÐU ÞIG UNDIR STRÍÐ
Sannkölluð stórmynd
með mögnuðum leikurum.
HANN BEIÐ ALLT SITT LÍF EFTIR ÞEIRRI RÉTTU...
VERST AÐ HANN BEIÐ EKKI VIKU LENGUR
FRÁBÆR GRÍNMYND FRÁ LEIKSTJÓRUM
"THERE´S SOMETHING ABOUT MARY"
- Kauptu bíómiðann á netinu -
Stórskemmtileg rómantísk gamanmynd
um ungan mann sem er sannfærður
um að hann muni aldrei verða
ástfanginn aftur!
MEÐ JASON BIGGS ÚR AMERICAN PIE MYNDUNUM
OG ISLA FISHER ÚR WEDDING CRASHERS
ATH: EKKERT HLÉ OG MIÐASÖLU LÝKUR ÞEGAR SÝNING MYNDAR HEFST
Vönduð frönsk stórmynd, sem er að fara sigurför
um heiminn, um litskrúðuga ævi Edith Piaf.
SVONA ER ENGLAND
ROUGE LEYNIMORÐINGI
ÁSTARSORG
MYRKRIÐ RÍS
BORÐTENNISBULL
LÍF RÓSARINNAR: SAGA EDITH PIAF
LJÓN FYRIR LÖMB
eeee
- V.J.V., Topp5.is
eeee
- Empire