Fréttablaðið - 11.04.2009, Qupperneq 12

12 11. apríl 2009 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Í
slenskt þjóðfélag hefur öðru fremur mótast af norrænni
menningarhefð og lífsgildum. Rétt eins og í öðrum norrænum
löndum þróaðist hér á síðustu öld frjálst lýðræðislegt velferð-
arsamfélag. Sérstaða Norðurlandanna í samfélagi þjóðanna
hefur byggst á blöndu einstaklingsfrelsis og félagslegs öryggis-
nets.
Að baki þessari þjóðfélagsgerð liggja siðferðileg og menningar-
leg gildi. Þau standa djúpum rótum á þessu menningarsvæði. Með
réttu má segja að lífsstíll síðustu ára hafi farið nokkuð á svig við
þessi rótgrónu gildi. Öllu meir hér á Íslandi en annars staðar á
Norðurlöndum. Það er hluti af þeim vanda sem íslenskt samfélag
glímir nú við.
Í flestum mannlegum samfélögum hafa trú og lífsgildi flétt-
ast saman með ýmsu móti. Á Norðurlöndunum hefur sá sérstaki
háttur staðið lengi að evangelísk lútersk kirkjuskipun hefur notið
stjórnarskrárverndar sem þjóðkirkja samhliða trúfrelsi. Segja má
að sú skipan sé orðin hluti af norrænni menningarhefð.
Að sönnu þarf ekki að vera jafnaðarmerki milli öflugs trúar-
lífs og stjórnarskrárverndaðrar þjóðkirkju. Trúarlíf er satt best
að segja ríkara í sumum löndum þar sem engin slík tengsl eru.
Menning þjóða þróast með ýmsu móti. En fram hjá því verður ekki
litið að þjóðkirkjuskipulagið hefur verið hluti af norrænni samfé-
lagsgerð.
Losað hefur verið um tengsl ríkis og kirkju. Að því er þjóðkirkju
Íslands varðar voru gerðar grundvallarbreytingar á síðasta ára-
tug. Stjórnarráðið sér ekki lengur um innri mál kirkjunnar eins
og áður. En nú eru þau tímamót að verða að innan tveggja vikna
bendir allt til að í fyrsta skipti í sögu landsins verði flokkar með
ríkisstjórnar meirihluta á Alþingi sem hafa afnám þjóðkirkjuskipu-
lagsins á stefnuskrá.
Samfylkingin er eini flokkurinn sem lagt hefur fram þingmál
um afnám þjóðkirkjunnar. Samband ungra sjálfstæðismanna lagði
til við síðustu stjórnarskrárnefnd að stjórnskipunarverndin yrði
afnumin með skírskotun til almennra frjálshyggjuviðhorfa. Nýlega
samþykkti svo Vinstri hreyfingin – grænt framboð kosningadag-
skrá þar sem niðurlagning þjóðkirkjuskipulagsins er eitt af mark-
miðunum.
Þjóðkirkjuákvæðið í stjórnarskránni er að því leyti lausara í reip-
unum en önnur að því má víkja til hliðar með almennri löggjöf sem
borin er undir þjóðaratkvæði. Hvorugur ríkisstjórnarflokkanna
hefur gefið til kynna hversu hratt hann hyggst ganga fram með
breytingar.
Óljóst er hvaða fjárhagsleg áhrif afnám stjórnarskrárverndar-
innar hefur. Laun presta eiga til að mynda ekki beinar rætur að
rekja til hennar. Þau eru reist á jarðaafsali kirkjunnar til ríkisins.
Líklegra er að lögbundin innheimta sóknargjalda fyrir söfnuði þjóð-
kirkjunnar og önnur trúfélög eigi rætur í stjórnarskránni.
Þjóðkirkjuskipulagið er ekki sjálfgefið fyrirbæri. Þvert á móti
þarf það sérstakan rökstuðning á hverjum tíma. Á sumum hinna
Norðurlandanna hefur það verið nokkuð rætt. Hér þarf þó að hafa
meira en trúarskoðanir einar í huga. Þjóðkirkjan er hluti af þeirri
umgjörð menningar og lífsgilda sem þjóðin þarf nú fremur að hlúa
að en rífa upp. Að þessu virtu er nú á páskum gild ástæða að letja
menn til að sundurslíta þann þokkalega frið sem um þessa skipan
mála hefur ríkt.
Norræn lífsgildi:
Þjóðkirkjan
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
SPOTTIÐ
AUGLÝSING
vegna kosninga um sameiningu Akureyrar-
kaupstaðar og Grímseyjarhrepps
laugardaginn 25. apríl 2009
Kjörskrár vegna kosninga um sameiningu sveitarféla-
ganna Akureyrarkaupstaðar og Grímseyjarhrepps verður
lögð fram eigi síðar en miðvikudaginn 15. apríl n.k.
Kjörskrár liggja frammi almenningi til skoðunar á bæjar-
skrifstofu Akureyrar og skrifstofu hreppsnefndar Gríms-
eyjarhrepps.
Athugasemdum eða kærum skal koma á framfæri við
sveitarstjórnir sveitarfélaganna og skv. 10. gr. laga um kos
ningar til sveitarstjórna, er heimilt að gera leiðréttingar á
kjörskrá fram á kjördag .
Samgönguráðuneytið
11. apríl 2009.
UMRÆÐA
Heilbrigðismál
Grunnheilbrigðisþjónustu verður að efla
og niðurskurðaraðgerðir í velferðarkerf-
inu þurfa að byggja á heildarsýn þannig að
sparnaður á einum stað leiði ekki til kostn-
aðar á öðrum stað.
Þetta er meðal þess sem fram kom á
opnum vinnudegi með starfsfólki heilbrigð-
isþjónustunnar sem heilbrigðisráðherra, í
samstarfi við fag- og stéttarfélög, efndi til
hinn 7. apríl. Líflegar umræður sköpuðust
á fundinum og í fjórum málstofum sem boðið var
upp á þar sem var rætt um forgangsröðun í heil-
brigðiskerfinu, samráð við ákvarðanatöku, sam-
spil hins andlega og hins líkamlega og þær áskor-
anir sem heilbrigðisþjónusta stendur frammi fyrir
á krepputímum.
Þátttaka í vinnudeginum fór fram úr björtustu
vonum og a.m.k. 150 manns mættu á staðinn. Mikil
ánægja var með aukið samráð og jafnframt kom
fram að heilbrigðisyfirvöld yrðu að standa sig
betur í því að kalla „fólkið á gólfinu“ til skrafs og
ráðagerða. Eftir þessar góðu viðtökur og ábyrgu
umræður er ekki annað hægt en að taka undir það.
Burt með girðingar
Allir einstaklingar eru á einhverjum
tímapunkti ævi sinnar háðir heilbrigðis-
þjónustunni og umræður á fundinum ein-
kenndust öðru fremur af mikilli virðingu
fyrir þessu mikilvæga hlutverki. Meðal
þess sem lagt var til var að auka heima-
hjúkrun og heimaþjónustu; sameina heil-
brigðisráðuneytið og félags- og trygginga-
málaráðuneytið til að tryggja sem besta
og skilvirkasta þjónustu; innleiða raf-
ræna sjúkraskrá til að auðvelda alla vinnu
og spara fé; endurskoða launakerfi heil-
brigðisstarfsfólks; efla samráð við allar
ákvarðanir og rífa niður girðingar milli fagstétta.
Hugmyndirnar nýtast allar vel til þeirrar vinnu
sem fram undan er í heilbrigðiskerfinu. En betur
má ef duga skal. Flestir fundargestir virtust sam-
mála um að meiri tíma þyrfti til að móta framtíð-
artillögur og heilbrigðisstarfsfólk er fúst til að
leggja sín lóð á vogarskálarnar í þeim erfiðu verk-
efnum sem fram undan eru. Aukið samráð er það
sem koma skal – heilbrigðisþjónustunni og Íslend-
ingum öllum til heilla.
Halla Gunnarsdóttir er aðstoðarmaður heilbrigð-
isráðherra
Heilbrigðisþjónusta á tímamótum
Hagsmunirnir
Nú hefur Andri Óttarsson sagt af sér
stöðu framkvæmdastjóra Sjálfstæðis-
flokksins. Kemur þetta nokkuð á
óvart þar sem hann segist ekki hafa
tekið á móti styrkjum frá fyrirtækj-
um, ekki hafa sóst eftir styrkjum frá
fyrirtækjum og yfir höfuð ekki gert
nokkurn skapaðan hlut rangan. Engu
að síður telur hann brotthvarf sitt
nauðsynlegt til að hægt sé að skapa
traust og frið um flokksstarfið.
Andri segir ákvörðunina vera
þungbæra persónulega, en létt-
væg sé hún í samanburði við þá
hagsmuni sem eru í húfi. Hags-
muni Sjálfstæðisflokksins.
Sem felast í því að Andri fari.
Þótt hann hafi ekki gert neitt
rangt. Þannig sé traustið
endurunnið. Einmitt.
Horft til heimspekingsins
Eðlilega fór strax af stað umræða,
innan flokks sem utan, um mögu-
legan arftaka Andra. Ýmis nöfn voru
nefnd og ljóst að margir mátuðu sig í
starfið af mismiklu raunsæi. Innan úr
innstu herbúðum flokksins heyrðist
hins vegar að eina vonin væri að
kanna hvort Páll Skúlason heimspek-
ingur væri ekki laus í djobbið. Um
siðferði hans yrði í það minnsta
ekki deilt.
Mismunandi kröfur
Björn Bjarnason alþing-
ismaður skrifar
pistil á síðu sinni
um styrkjamál
Sjálfstæðis-
flokksins. Eða
raunar um
færslu Sveins Andra Sveinssonar á
Facebook-síðu sinni um frétt Agnesar
Bragadóttur um hlut Guðlaugs Þórs
Þórðarsonar í málinu. Sveinn Andri
segir Agnesi fara með rangt mál og
hún falli á inngangsprófi í blaða-
mennsku með því að bera fréttina
ekki undir Guðlaug.
Sveinn Andri sagði Agnesi hafa
verið undirmann Björns Bjarnasonar
á Mogganum, en Björn bendir á að
það hafi hún ekki verið. Hann
segir Svein Andra þarna falla
á eigin bragði þar sem hann
hafi ekki borið færslu sína á
Facebook-síðu undir Björn.
Það mætti benda Birni
á að aðrar kröfur eru
gerðar til blaðamanna
en Facebook-síðuhölda.
kolbeinn@frettabladid.is
HALLA
GUNNARSDÓTTIR