Fréttablaðið - 11.04.2009, Page 20

20 11. apríl 2009 LAUGARDAGUR
S
kotinn Bill Shankly,
þjálfari Liverpool á
árunum 1959 til 1974,
sagði eitt sinn að knatt-
spyrna væri ekki spurn-
ing um líf eða dauða;
Hún væri mun mikilvægari en
svo. Þessi heimspeki þjálfarans
afsannaðist í eitt skipti fyrir öll, í
það minnsta í hugum flestra Liver-
pool-aðdáenda, hinn 15. apríl árið
1989 þegar 96 aðdáendur liðsins
krömdust til bana í mannskæðasta
íþróttaslysi í sögu Bretlands.
Það er ekki ofsögum sagt að
þessi harmleikur hafi haft víð-
tæk áhrif. Til að mynda var regl-
um um aðbúnað og gæslu á knatt-
spyrnuvöllum umbylt í kjölfarið.
Einnig hafa farið fram réttarhöld
með óreglulegu millibili allt fram
á þennan dag, þar sem þess hefur
verið freistað að komast endanlega
til botns í því hvað það var sem fór
úrskeiðis og gera hina ýmsu aðila
ábyrga gjörða sinna, nánast án
nokkurs sýnilegs árangurs. Eftir
stendur þó sú staðreynd að 96
knattspyrnuaðdáendur létu lífið,
staðreynd sem fjölskyldur þeirra
hafa þurft að horfast í augu við í
tvo áratugi.
Hlýr vordagur í Sheffield
Liverpool og Nottingham Forest
mættust í undanúrslitum ensku
bikarkeppninnar á Hillsborough,
heimavelli Sheffield Wednesday, á
þessum hlýja vordegi í apríl 1989.
Eins og tíðkast þegar leikið er á
hlutlausum völlum hafði áhorf-
endapöllunum verið skipt í tvo
hluta til að skilja að aðdáendur
liðanna tveggja, enda grasseraði
ofbeldishegðun fótboltabullanna
sem aldrei fyrr á þessum árum.
Meðal fyrirbyggjandi aðgerða
voru stálgirðingar sem komið
hafði verið fyrir neðst í stúkum á
mörgum völlum, ætlaðar til þess
að hamla því að áhorfendur ættu
greiða leið út á völlinn. Girðingin
neðst í Leppings Lane-stúkunni,
þar sem Liverpool-aðdáendum var
úthlutað stæðum, reyndist mörg-
um þeirra banvæn.
Stjórn Liverpool hafði lagt fram
kvörtun til enska knattspyrnu-
sambandsins þegar í ljós kom að
leikurinn færi fram á Hillsbor-
ough-vellinum. Ástæða þess var
að stuðningsmenn liðsins höfðu
kvartað undan þrengslum og
troðningi í Leppings Lane-stúk-
unni árið áður, auk þess sem sú
tilhögun sambandsins að úthluta
stuðningsmönnum Nottingham
Forest 6.000 fleiri aðgangsmiðum
þótti undarleg í ljósi þess að stuðn-
ingsmenn Liverpool voru töluvert
fleiri. Þessum kvörtunum var ekki
sinnt af hálfu sambandsins.
Vegaframkvæmdir í nágrenni
Sheffield gerðu það meðal ann-
ars að verkum að margar rútur
og einkabílar með stuðnings-
mönnum Liverpool komu venju
fremur seint á völlinn þennan
dag, og skapaðist því mikil mann-
mergð og troðningur við inngang-
inn að Liverpool-hluta stúkunn-
ar. Fimmtán mínútum fyrir leik
höfðu 5.000 manns safnast saman
fyrir utan völlinn, og tóku þeir
sem sáu um lögreglumál á svæð-
inu því þá ákvörðun að opna stór
hlið, sem ætluð voru til útgöngu,
upp á gátt og hleypa mergðinni
inn á völlinn. Lögreglumennirnir
skýrðu þessa ákvörðun síðar með
því að hætta hefði verið á meiðsl-
um fólks vegna troðningsins fyrir
utan hliðið. Það sem við tók var
þó verra en nokkur hefði getað
ímyndað sér.
Afdrifaríkar ákvarðanir
Hinir 5.000 áhorfendur sem
hleypt var inn þustu flestir að
inngöngunum tveimur að miðju
Leppings Lane-stúkunnar, þar
sem fyrir var nokkur fjöldi fólks.
Engir lögreglu- og gæslumenn
voru við þessa innganga til að
beina fjöldanum að öðrum inn-
göngum til hliðanna, sem voru
nánast tómir, og hefur ástæð-
an fyrir því aldrei verið útskýrð
fyllilega.
Úr varð að þegar þessir 5.000
áhorfendur hópuðust inn í stúk-
una myndaðist gríðarlegur þrýst-
ingur á þá sem fyrir voru. Þeir
sem voru uppi við hliðin fremst
í stúkunni urðu verst úti, og leið
fljótlega yfir marga vegna súr-
efnisskorts. Aðrir tróðust undir
í skelfingunni sem greip um sig
meðal stuðningsmannanna þegar
aðsteðjandi lífshættan varð fólk-
inu ljós.
Nokkrir björguðust með því
að hífa sig upp í efri hluta stúk-
unnar með aðstoð áhorfenda þar,
og aðrir megnuðu að klifra yfir
hliðið sem aðskildi mið- og hlið-
arhluta stúkunnar. Bruce Grobb-
elaar, markvörður Liverpool, sem
stóð í marki sínu nokkra metra
frá þessum hræðilega atburði,
lýsti því síðar hvernig stuðnings-
menn Liverpool öskruðu til hans í
upphafi leiks: „Bruce, þeir eru að
drepa okkur!“ Stálgirðingin neðst
í stúkunni brast að lokum undan
þunganum, og þá varð megninu af
lögreglumönnum og vallarstarfs-
mönnum loks ljós alvarleiki máls-
ins.
Leikurinn var flautaður af eftir
sex mínútur og leikmönnum lið-
anna vísað til búningsherbergja
svo sjúkraliðar gætu athafnað
sig og lífgunartilraunir hafist.
Á þessum tímapunkti var þó enn
nokkur hluti lögregluliðs í við-
bragðsstöðu vegna þess sem þeir
töldu vera innrás fótboltabullna
á völlinn. Einnig var sjúkrabíl-
um sem dreif að vellinum meinuð
aðganga að vallarsvæðinu, sem er
önnur þeirra óskiljanlegu ákvarð-
ana þessa dags sem aldrei hefur
fengist fullnægjandi skýring á.
Auglýsingaskilti voru brotin
niður og nýtt sem börur fyrir þá
sem nauðsynlega þurfti að koma
undir læknishendur. Áhorfendur
og öryggisverðir hjálpuðust að við
að bjarga þeim sem bjargað varð.
En nokkrum klukkustundum síðar
varð ljóst að 94 stuðningsmenn
Liverpool höfðu látið lífið.
Íþróttahús í nágrenni leikvang-
ins voru gerð að tímabundnum
líkhúsum. Fjórum dögum síðar
lést hinn fjórtán ára gamli Lee
Nicol af sárum sínum á sjúkra-
húsi. Síðasta fórnarlamb harm-
leiksins, hinn 22 ára gamli Tony
Bland, lést í mars 1993 eftir nærri
fjögur ár í dái.
Spurning um líf eða dauða
Næsta miðvikudag verða liðnir tveir áratugir frá harmleiknum á Hillsborough, mannskæðasta íþróttaslysi í sögu Bretlands, er 96
aðdáendur knattspyrnuliðsins Liverpool létu lífið. Kjartan Guðmundsson fer yfir skelfilega atburði dagsins og eftirmál slyssins.
VOTTUÐ VIRÐING Anfield Road, heimavöllur Liverpool, varð eitt haf blóma dagana eftir harmleikinn. Fólk dreif að til að votta hinum látnu virðingu sína. NORDICPHOTOS/AFP
HARMLEIKUR Ringulreiðin á Hillsborough varð alger þegar ljóst varð hvað hafði átt
sér stað. NORDICPHOTOS/AFP
SLYSSTAÐURINN SÝNDUR Margaret Thatcher, þáverandi forsætisráðherra Bretlands,
heimsótti Hillsborough daginn eftir slysið. Hún skipaði síðar Taylor-nefndina í þeim
tilgangi að komast til botns í því sem átti sér stað. NORDICPHOTOS/AFP
SKELFING Hinn gríðarlegi þrýstingur sem myndaðist þegar þúsundir áhorfenda
reyndu að komast inn í Leppings Lane-stúkuna í einu reyndist mörgum aðdáendum
Liverpool banvænn.
Bruce Grobbelaar, markvörður Liverpool, sem stóð í
marki sínu nokkra metra frá þessum hræðilega atburði,
lýsti því síðar hvernig stuðningsmenn Liverpool öskruðu
til hans í upphafi leiks: „Bruce, þeir eru að drepa okkur!“