Fréttablaðið - 11.04.2009, Síða 40

4
TÍMINN
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingarinnar var ekki stjórn mikilla verka eða aðgerða þrátt fyrir mikinn þingstyrk. Í meira en ár sat ríkisstjórnin aðgerðarlítil og brást ekki
við yfirvofandi hruni þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir. Eftir hrunið
leystist stjórnin upp í innbyrðis átök og stjórnleysi.
Kyrrstöðuna varð að rjúfa. Því ákváðum við framsóknarmenn að
verja minnihlutastjórn Samfylkingarinnar og Vinstri grænna van-
trausti gegn ákveðnum skilyrðum sem lutu m.a. að því að Alþingis-
kosningar yrðu haldnar ekki síðar en 25. apríl nk., að strax yrði
komið til móts við skuldsett heimili og rekstrarskilyrði íslensks
atvinnulífs bætt, auk þess sem komið yrði á stjórnlagaþingi til að
semja nýja stjórnarskrá.
Þingflokkur Framsóknarflokksins gerði sér grein fyrir því að
ákvörðunin kynni að setja flokkinn í erfiða stöðu. Flokkurinn naut
þá góðs fylgis í könnunum og átti þann kost að sitja hjá og fylgjast
með hnignun annarra flokka. Framsóknarflokkurinn valdi ekki þá
leið að sitja hjá aðgerðarlaus, flokkurinn hefur sýnt það og sannað
í nær heila öld að hann er óhræddur við að axla ábyrgð og gengur í
mál þegar öðrum fatast.
Það var og er mat okkar framsóknarmanna að hagsmunir þjóðar-
innar hafi ávallt forgang fram yfir stundarhagsmuni stjórnmálanna.
Stjórnmálaflokkur sem vill vera trausts verður þarf að vera sjálfum
sér samkvæmur, koma heiðarlega fram og tala skýrt.
Djarfar tillögur
Alls hafa 347 fyrirtæki lent í greiðsluþroti á fyrstu þremur mán-
uðum þessa árs eða um fjögur fyrirtæki á dag. Þar af er búið að
úrskurða 260 fyrirtæki gjaldþrota. Ástandið á enn eftir að versna.
Lánstraust gerir ráð fyrir því að 3355 fyrirtæki fari í greiðsluþrot
á næstu 12 mánuðum eða hátt í tíu fyrirtæki á dag. Í dag eru um
18 þúsund manns atvinnulaus, þar af hafa um 4-5 þúsund manns
misst vinnuna á síðustu tveimur mánuðum. Þegar svo er komið
snertir ástandið hverja einustu fjölskyldu í land-
inu. Í stað þess þróttar og bjartsýni sem lengst
af hefur einkennt íslenskt þjóðlíf búa nú þús-
undir fjölskyldna við vanlíðan og kvíða fyrir
morgundeginum. Slíkt ástand má ekki verða
hlutskipti íslenskrar þjóðar.
Framsóknarflokkurinn gengur til kosninga
með djarfar en raunhæfar lausnir og boðar
aðgerðir strax. Tafsamar, ómarkvissar og fálm-
kenndar aðgerðir núverandi ríkisstjórnar
munu aðeins auka á vandann.
Við þurfum að leiðrétta skuldir
sem orðið hafa til þegar forsendur
brustu fyrir afborgunum heimila
og fyrirtækja. Við þurfum að
endurreisa atvinnulíf sem skapar
fólki og fyrirtækjum tekjur. Það
skilar aukinni skattheimtu
til hins opinbera og þar af
leiðandi verður hægt að standa
undir öflugu velferðarkerfi.
Atvinnumál eru í raun stærsta
velferðarmálið.
Í prófkjöri sjálfstæðismanna fyrir
kosningarnar 1971 var Ólafur Björns-
son, prófessor og alþingismaður, felld-
ur. Þar voru ungir frjálshyggjumenn
að verki. Þá um vorið flutti Ólafur eins
konar kveðjuræðu á Alþingi. Sú ræða
varð mér afar eftirminnileg. Ólafur
lýsti í ræðunni þeirri skoðun, að þótt
frelsi einstaklingsins til athafna bæri
að auka, mætti það aldrei verða svo
algjört, að versti eiginleiki mannsins,
eigingirndin, réði gerðum hans. Meðal
sjálfstæðismanna hlaut þessi ræða
nafnið hrollvekjan. Því nefni ég þetta,
að mér sýnist, að það eigi mikið erindi
til okkar í dag.
Þjóðarsáttin
Eflaust er þjóðarsáttin, sem náðist í
janúar 1990, sá atburður, sem vegur
þyngst á mínum pólitíska ferli. Verð-
bólga hafði herjað meira eða minna
frá stríðslokum og valdið stöðugum
sveiflum og átökum í íslensku efna-
hagslífi. Þótt mönnum væri löngu
orðið ljóst að við slíkt ástand varð
ekki búið, skorti vilja til að gefa eft-
ir af ítrustu kröfum. Árið 1986 vant-
aði aðeins herslumuninn til þess að
þjóðarsátt næðist. Eftir myndun
félagshyggjustjórnarinnar 1988 var
tilraun til þjóðarsáttar endurvakin.
Aðilar vinnumarkaðarins stóðu ásamt
bændum að því verki af heilindum og
í góðu samstarfi við ríkisstjórn, þar
sem einnig ríkti fullur einhugur. Menn
settu sér markmið og höfðu fullan vilja
til að ná því. Þetta var erfiður tími en
sérstaklega ánægjulegur. Þjóðarsáttin
náðist af því að menn báru gæfu til að
rata hinn gullna meðalveg.
Eftir þjóðarsáttina hjaðnaði verð-
bólgan hratt. Brautin framundan
virtist björt. Kominn var grundvöllur
til að byggja á þjóðfélag félagshyggju
að norrænni fyrirmynd, þjóðfélag
velferðar og jafnræðis, þjóðfélag fr-
jálsra einstaklinga, sem ynnu í sátt að
efnahagslegum framförum.
Frjálshyggjan
Í kosningunum 1991 héldu þrír af
fjórum stjórnarflokkunum sínu fylgi
og þar með meirihluta á Alþingi.
Grundvöllur var því til þess að halda
áfram farsælu samstarfi. Það fór þó á
annan veg. Frjálshyggjumenn sáu sér
leik á borði. Á frægum fundum í Viðey
tókst þeim að lokka Jón Baldvin til
samstarfs. Að vísu munu þær þreifingar
hafa verið hafnar fyrir kosningar.
Alþýðuflokkurinn gerðist skósveinn
sjálfstæðismanna við innleiðslu
nýfrjálshyggjunnar sem grundvöll
íslensks efnahagslífs. Loksins 20 árum
eftir að Ólafur Björnson hafði varað
við græðginni, sem fylgir óheftri frjáls-
hyggju, varð postulum hennar að ósk
sinni.
Afleiðingarnar þekkja allir í dag.
Gjaldþrot frjálshyggjunnar hvílir
eins og mara á öllum landsmönnum.
Menn spyrja, hverju var um að kenna?
Eflaust má ýmislegt tína til. Ef til vill
má segja frjálshyggjupostulunum til
afsökunar, að markaðshyggjan fór eins
og eldur í sinu um hinn vestræna heim.
Hagfræðingar kepptust um að boða
ágæti hennar. Sumir boðuðu jafnvel
að græðgin væri ein besta lyftistöng
framfaranna.
Brautryðjendur frjálshyggjunnar
hér á landi unnu í þessum anda. Öll-
um hindrunum var rutt úr vegi.
Jafnvel sú ágæta stofnun, Þjóðhags-
stofnun, sem reynst hafði ómetanleg
við gerð þjóðarsáttar, var lögð niður.
Fjármálaeftirlitið virðist hafa verið
til málamynda og fremur starfað sem
þjónustustofnun bankanna en sinnt
eftirliti með starfsemi þeirra. Seðla-
bankinn felldi niður bindiskyldu til
að auðvelda bönkunum ofþensluna,
og stjórnmálaforingjarnir kepptust
við fram á ystu nöf að lofsyngja ágæti
íslensku bankanna, svo etthvað sé nef-
nt. Skellt var skollaeyrum við öllum
aðvörunum. Í staðinn fyrir að þvinga
bankana til að draga saman seglin var
lengt í hengingarólinni.
Líklega voru þó örlagaríkustu
mistökin gerð við einkavæðingu bank-
anna. Í stað þess að tryggja, að þeir
yrðu í eigu þjóðarinnar með dreifðri
eignaraðild, eins og samkomulag virtist
vera um, voru þeir afhentir fámennum
hópum fjárglæframanna. Það er þessi
hópur græðgissjúkra einstaklinga, sem
á stærstu sökina á hruni hins íslenska
efnahagslífs.
Skuldafenið
Að sjálfsögðu átti hin alþjóðlega
markaðshyggja stóran þátt í því
hvernig komið er. Mikið fjármagn
var falt og leitaði þangað sem ávöx-
tun var mest. Ísland var auðveld bráð.
Óhemju fjármagn var tekið að láni
og nánast allt keypt sem falt var, ný
fyrirtæki stofnuð, hlutafé þeirra blásið
upp á fölskum forsendum flókinna
víxltengsla, sem lágu yfirleitt beint inn
í bankana. Skuldir bankanna urðu hátt
í tólffaldar þjóðartekjur.
Því miður hreifst mikill fjöldi sak-
lausra einstaklinga, smærri fyrirtækja
og bæjarfélaga með í kaup- og þenslu-
æðinu, enda lánsfé óspart í boði. Þessir
aðilar eru nú bundnir á skuldaklafa,
sem þeir ráða fæstir við.
Hvað er til bjargar?
Við Íslendingar verðum að horfast
í augu við þá staðreynd, að útilokað
virðist að við getum greitt þær skuldir,
sem á einstaklingum, fyrirtækjum og
þjóðarbúinu hvíla. Ekki bætir það úr
skák að við blasir vaxandi atvinnuleysi
og minnkandi þjóðartekjur.
Lántakendur einir eiga ekki að bera
þessar byrðar. Það verða einnig lánveit-
endur að gera. Áætla verður án frekari
tafa hvað miklar skuldir þjóðin getur
borið, leggja dæmið fyrir lánveitendur
með þeim skilaboðum að svo mikið
geti þeir fengið, eða, að öðrum kosti,
lítið sem ekkert. Ef við gerum þetta
ekki eigum við á hættu að tapa öllu,
meðal annars náttúruauðlindunum.
Framsóknarflokkurinn er eini flok-
kurinn, sem haft hefur kjark til að
horfast í augu við þessar staðreyndir.
Tillaga framsóknarmanna um
20% niðurfærslu skulda heimila og
fyrirtækja er spor í rétta átt. Jafnframt
þarf að leita samninga við erlenda
kröfuhafa um viðráðanleg kjör og það
sem fyrst.
Ef við göngum hreint til verks og
horfumst í augu við staðreyndirnar,
hef ég mikla trú á framtíð þjóðarinnar.
Við eigum miklar náttúruauðlindir til
lands og sjávar, sem, ef vel er farið með,
geta orðið grundvöllur endurreisnar.
Jafnvel enn meira virði er mannauð-
urinn, sem felst í vel menntuðu ungu
fólki, sem býr yfir mikilli þekkingu og
hugmyndum um nýsköpun. En til þess
að slíkt nýtist vel þarf grundvöllurinn
að vera traustur, og við að bera gæfu til
að rata hinn hinn gullna meðalveg til
framtíðar.
Hinn gullni meðalvegur
HROLLVEKJAN Á ERINDI. Steingrímur Hermannsson, fyrrverandi forsætisráðherra og
formaður Framsóknarflokksins, segir að gjaldþrot frjálshyggjunnar hvíli eins og mara á
landsmönnum. LJÓSMYND/GVA
Skellt var
skollaeyrum
við öllum
aðvörunum. Í staðinn fyrir
að þvinga bankana til að
draga saman seglin var
lengt í hengingarólinni.
LEIÐARI
eftir Sigmund Davíð Gunnlaugsson,
formann Framsóknarflokksins
Kyrrstaðan rofin
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ábyrgðarmaður: Sigfús Ingi Sigfússon
Hönnun og umbrot: Birgir Þór Harðarson
Dreifing: Dreift til allra heimila á landinu
Hverfisgötu 33, 101 Reykjavík
www.framsokn.is
ORÐ Í TÍMA TÖLUÐ
Steingrímur Hermannsson skrifar: