Morgunblaðið - 10.01.2008, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HRUN EÐA RAUNSÆI?
Hvort ber að líta svo á, að ís-lenzki hlutabréfamarkaður-inn hafi verið að hrynja síð-
ustu daga og vikur eða ná því stigi að
meta verðmæti fyrirtækja á raun-
særri hátt en áður?
Ef tekið er mið af þeirri gífurlegu
hækkun, sem varð á þessum markaði á
síðustu misserum, er þetta augljós-
lega hrun. En var þessi gífurlega
hækkun kannski alltaf á sandi byggð?
Það eru fræg dæmi í sögu hlutabréfa-
markaða um það hvernig verð getur
þanizt út og farið upp úr öllu valdi,
þangað til blaðran springur. Sérfræð-
ingar hafa haldið því fram á undan-
förnum árum, að verð hlutabréfa
mundi hækka svo og svo mikið. Fram-
an af höfðu þeir rétt fyrir sér en svo
sprakk blaðran. Eru þeir kannski eng-
ir sérfræðingar? Voru þeir kannski að
„tala upp“ verð hlutabréfa?
Það hlýtur að vera erfitt fyrir grein-
ingardeildir bankanna að horfast í
augu við sjálfar sig. Það stendur ekk-
ert eftir af spádómum þeirra um þró-
un hlutabréfamarkaðarins á síðasta
ári.
Það má vel vera, að verð hlutabréfa í
fyrirtækjum, sem skráð eru á Kaup-
höll Íslands, sé að nálgast raunveru-
leikann meira en verið hefur. Og ef svo
er verður það að teljast jákvæð þróun.
Það er ekki heilsusamlegt fyrir þjóðfé-
lagið, þegar til lengri tíma er litið, að
hlutabréfamarkaðurinn sé úr takt við
veruleikann. Kannski eru þeir aðilar,
sem hafa starfað á þessum markaði, að
ganga í gegnum mikinn hreinsun-
areld, nauðsynlega hreinsun, sem
muni leiða til uppstokkunar og breyt-
inga.
Hitt fer ekki á milli mála, að efna-
hagur okkar Íslendinga hefur aldrei
verið traustari en nú. Á þessu ári byrj-
um við að uppskera árangurinn af erf-
iði okkar, átökum og deilum undanfar-
in ár. Álútflutningur mun aukast
mikið á þessu ári og ef eitthvað er hæft
í því að tonn af þorski og tonn af áli
vegi álíka mikið í þjóðarbúskapnum
eru öll rök fyrir því að líta svo á að
framundan sé tími velgengni fyrir ís-
lenzka þjóð.
Milljarðamæringunum er augljós-
lega að fækka en grundvöllurinn að
verðamætasköpun þjóðarinnar hefur
aldrei verið jafn sterkur og nú.
Þess vegna er engin ástæða til að
ætla, að sprungin bóla á hlutabréfa-
markaði hafi alvarleg áhrif, þegar til
lengri tíma er litið, þótt áhrifin af upp-
náminu í Kauphöllinni komi auðvitað
illa við marga og þá fyrst og fremst þá,
sem stundað hafa viðskipti á þessum
markaði.
Þessi þróun mun vafalaust stuðla að
meira jafnvægi í samfélaginu, þegar
frá líður. Launamunur verður ekki
jafnmikill á milli starfsmanna bank-
anna og fólks í öðrum greinum at-
vinnulífsins og verið hefur. Bankarnir
verða ekki jafn yfirþyrmandi í við-
skiptalífinu og þeir hafa verið.
Þegar viðskiptalífið hefur farið í
gegnum þennan hreinsunareld verður
það vafalaust sterkara og heilbrigðara
en áður.
NEFNDIN, SEM SAGÐI EKKI AF SÉR
Í lögum um dómstóla er hvergi tek-ið fram, að ráðherra skuli við skip-
un í embætti héraðsdómara fara að
tillögum nefndar, sem samkvæmt
lögunum á að fjalla um hæfni um-
sækjenda um stöðu héraðsdómara. Í
reglum, sem settar voru á grundvelli
laganna segir í sjöundu grein:
„Umsögn nefndarinnar er ekki
bindandi við skipun í embætti héraðs-
dómara.“
Lagaákvæðin eru alveg skýr. Regl-
ur, sem settar voru á grundvelli lag-
anna eru alveg skýrar. Umrædd
nefnd hefur nákvæmlega ekkert um
það að segja, hvern ráðherra skipar í
embætti. Verkefni hennar er það eitt
að fjalla um hæfni umsækjenda.
Hvað skyldi þá valda því, að dóm-
nefndin um hæfni umsækjenda um
embætti héraðsdómara á Norður-
landi eystra og Austurlandi gerir
ítrekaðar tilraunir til þess að draga
til sín vald, sem hún hefur ekki og tel-
ur það gagnrýnisvert að settur dóms-
málaráðherra, Árni M. Mathiesen,
leyfir sér að hafa aðra skoðun en
nefndin? Skipunarvaldið er ótvírætt
hans skv. bæði lögum og reglum.
Það er erfitt að skilja hvað vakir
fyrir Pétri Hafstein, fyrrverandi
hæstaréttardómara, sem er formaður
nefndarinnar, að gera tilkall til valds,
sem hann hefur ekki. Nefndin getur
ekki fært nokkur lagarök fyrir því, að
ráðherra beri að fylgja tillögum
nefndarinnar. Ef einstakir nefndar-
menn vilja fá þetta skipunarvald í
hendur eiga þeir engan annan kost en
bjóða sig fram til þings og sækjast
eftir embætti dómsmálaráðherra,
þegar á Alþingi er komið. Um þetta
eru íslenzk lög og reglur alveg skýr.
Í greinargerð nefndarinnar, sem
birt var í gær og sagt er frá í Morg-
unblaðinu í dag segir m.a.:
„Í þau sextán ár, sem dómnefnd
hefur verið að verki vegna umsókna
um störf héraðsdómara hafa dóms-
málaráðherrar fram að þessu iðulega
virt rökstudda niðurstöðu nefndar-
innar, þótt þeir hafi ekki ævinlega
valið þann umsækjanda, sem dóm-
nefnd setti í fyrsta sæti, ef slíkri röð-
un var beitt, heldur valið annan úr
hópi þeirra, sem taldir voru hæfastir
… Eins og tilgangi með tilvist dóm-
nefndar af þessu tagi er háttað er
hins vegar óhjákvæmilegt að ætla að
veitingarvaldinu séu einhver tak-
mörk sett við val sitt …“
Þetta er einfaldlega rangt. Það
kemur hvergi fram í nokkrum laga-
texta, að „veitingavaldinu séu ein-
hver takmörk sett“. Hvað veldur því
að nefnd, sem skipuð er svo lögfróð-
um mönnum sem þessi nefnd er, set-
ur fram staðhæfingu, sem stenzt með
engu móti frá lagalegu sjónarmiði?
Nefndin hefur engin rök fyrir máli
sínu og framganga hennar er nefnd-
armönnum ekki til sóma. En þrátt
fyrir ítrekaðar athugasemdir ætla
þeir ekki að segja af sér!
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
FRÉTTASKÝRING
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
Síðustu vikuna lagði ég við hlustirnarog það varð til þess að nú tölum viðeinum rómi,“ sagði öldungadeildar-þingmaðurinn Hillary Clinton er
hún fagnaði ásamt stuðningsmönnum sínum
mjög svo óvæntum sigri í forkosningum
demókrata í New Hampshire í fyrradag.
Hleypa úrslitin nýju lífi í baráttu hennar eft-
ir ósigurinn í Iowa en þessi byrjun minnir á
upphafið á forkosningabaráttu eiginmanns
hennar, Bill Clintons, fyrir forsetakosning-
arnar 1992. Hjá repúblikönum sigraði John
McCain eins og spáð var en engu að síður er
sigur hans merkilegur þar sem búið var að
afskrifa hann fyrir aðeins fáum mánuðum.
Clinton hafði lengi verið spáð sigri í New
Hampshire en eftir sigur öldungadeildar-
þingmannsins Barack Obama í Iowa snerist
það við og um síðustu helgi var hann kominn
með umtalsvert forskot á Clinton í skoðana-
könnunum, mest um 13 prósentustig. Það er
því óhætt að segja, að úrslitin hafi komið á
óvart. Talið er að um hálf milljón manna hafi
komið á kjörstað en mikil kjörsókn var talin
ávísun á gott gengi Obama. Niðurstaðan
varð hins vegar sú, að Clinton hlaut 39% at-
kvæða, Obama 36% og John Edwards 17%.
Stuðningsmenn Clinton komu saman til að
fylgjast með fréttum af talningunni og var
heldur dauft yfir samkomunni framan af.
Bjuggust allir við að kosningaspár gengju
eftir en þegar það dróst nokkuð fram yfir
lokun kjörstaða að fjölmiðlar flyttu fréttir af
útgönguspám eða af talningunni fór spennan
vaxandi. Þegar fyrstu tölurnar birtust svo
brutust út gífurleg fagnaðarlæti. Í þakkar-
ræðu sinni sagði Clinton, að nú væri kominn
tími til að Bandaríkin öll upplifðu þá end-
urkomu og þann viðsnúning sem hún hefði
upplifað í New Hampshire.
Höfðu tárin áhrif á útkomuna?
Kevin Connolly, fréttaritari BBC, breska
ríkisútvarpsins, telur að það hafi haft áhrif á
úrslitin að Clinton felldi tár, viknaði við
a.m.k., er hún svaraði spurningum kjósenda
á mánudag. Hvað sem um það er, þá sýndu
útgönguspár að konur flykktust aftur til
stuðnings við hana í New Hampshire. Í Iowa
fékk Oba
30% en
kvenna C
Clinto
er á miðj
að mæta
67% þeir
40 ára e
Clinton.
Obam
Sigur Clinton
nýju lífi í bar
Hjá repúblikönum er óvissan ekki minni eftir sigu
Endurkoma Stuðningsmenn Hillary Clinton fögnuðu he
hún myndi bera sigur úr býtum í New Hampshire þvert
kosningabaráttan í báðum flokkunum sé nú galopin.
Vongóður John McCain brosmildur eftir
sigurinn í New Hampshire.
Í HNO
» Nþ.
repúb
um.
» Srá
þá ver
þar á
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„ÉG átti mjög góðan og ánægjulegan fund
með borgarstjóra í hádeginu [miðvikudag],“
segir Anna Sigurlaug Pálsdóttir mannfræð-
ingur, sem eins og fram hefur komið hefur
boðið fram aðstoð sína í sambandi við end-
urbyggingu húsanna við Laugaveg 4 og 6.
„Það gladdi mig mjög mikið að heyra að það
er mikil jákvæðni fyrir því að vernda þessi
sögulegu hús í bænum.“ Spurð hvort teknar
hafi verið einhverjar ákvarðanir í framhaldi af
fundinum svarar Anna því neitandi og bendir
á að málið sé í ákveðinni biðstöðu þar til nið-
urstaða menntamálaráðherra liggur fyrir, en
húsafriðunarnefnd ríkisins ákvað sem kunn-
ugt er að beita skyndifriðun og óska eftir því
við ráðherra að hún friðaði húsin.
Eigendur hafa andmælarétt
Í samtali við Morgunblaðið segist Nikulás
Úlfar Másson, forstöðumaður húsafriðunar-
nefndar, munu vinna tillögu um friðun Lauga-
vegar 4 og 6 sem send verði menntamálaráð-
herra og því komi málið ekki inn á borð
ráðherra fyrr en að a.m.k. tveimur vikum liðn-
um. „Við sendum eigendum bréf í morgun
[þriðjudag], með vísan í stjórnsýslulög um
andmælarétt, þar sem þeim er gefinn tveggja
vikna frestur til að koma á framfæri athuga-
semdum við tillöguna ef þeir hafa einhverjar
fram að færa. En það er ekki fyrr en að þeim
tíma liðnum að húsafriðunarnefnd sendir til-
löguna t
tíma ráð
unnar se
samkvæm
Í 19. g
hver sá s
kvæmda
Beðið ákvörðun
Málin rædd Anna Sigurlaug Pálsdóttir átti í gær fund m
arstjóra um tilboð hennar um að koma að endurgerð hú
Óljóst hver er bóta-
skyldur gagnvart eig-
anda komi til friðunar