Morgunblaðið - 10.01.2008, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2008 25
Margar sögur eru til um Björn og
sjúkraflug sem hann fór í afar erfið-
um skilyrðum og vondu veðri. Flug-
maður sagði mér eftirfarandi sögu
sem gerðist þegar hann ungur og lítt
reyndur var nýbyrjaður að starfa hjá
Flugþjónustunni hf. Eitt sinn var
leitað til Björns að koma bráðveikum
dreng á Vopnafirði undir læknis-
hendur. Allir vegir voru ófærir og
veður var mjög slæmt á NA-landi,
snjókoma og lélegt skyggni og þetta
virtist eina leiðin til þess að bjarga
lífi þessa drengs. Björn bjóst til ferð-
ar á TF-VOR og rétt fyrir brottför
bað sögumaður minn Björn um að fá
að fara með og hann samþykkti það.
Flogið var norður yfir hálendið og
austur um Hólsfjöll, en þegar kom að
Grímsstöðum á Fjöllum var skyggn-
ið orðið mjög lélegt og sá sögumaður
minn engin kennileiti vegna sjókom-
unnar og lélegs skyggnis og áttað sig
aldrei á því hvar þeir voru. Hann tók
eftir því að Björn varð mjög hugsi og
eins og annars hugar þegar þeir voru
að fljúga niður í Vopnafjörðinn við
mjög erfið skilyrði og leist unga
manninum nú ekki á blikuna, en
Birni tókst þó að lenda á flugvell-
inum.
Þar tók Kjartan Björnsson flug-
afgreiðslumaður á móti þeim. Björn
víkur sér að Kjartani og segir: „Ég
var að velta því fyrir mér áðan hvort
bærinn hérna framfrá hafi heitað
Hauksstaðir eða Haugsstaðir“! –
Þetta var þá það sem hann var að
brjóta heilann um á leiðinni niður í
Vopnafjarðardalina! Ekki þarf að
geta þess að bráðveikum sjúklingn-
um varð komið undir læknishendur
og bjargað.
Konan annaðist alla afgreiðslu
Björn var lengi vel einyrki í flug-
starfseminni og rak hana heiman frá
sér. Sveina Sveinsdóttir, kona hans,
annaðist alla afgreiðslu varðandi
starfsemina árum saman. Á nóttu
sem degi tók hún við skilaboðum og
beiðnum um flug og hún fylgdist allt-
af með flugferðum Björns, hvar hann
væri staddur, hvenær hann væri
væntanlegur á ákvörðunarstað eða
heim aftur. Víst er að henni hefur
ekki alltaf verið rótt þegar Björn fór
í skyndi í erfitt flug, veður válynd og
lendingarstaður ekki alltaf hinn
tryggasti.
Sjúkraflug hefur aldrei reynst
ábatasamt þeim sem það stunda og
Björn og Flugþjónustan voru þar
ekki undanskilin. Óhætt er að full-
yrða að naumur fjárhagur setti
rekstrinum og kaupum á nýjum
tækjum og búnaði skorður, en hag-
sýni og óeigingirni og ekki síst
áhugasamt, fært og duglegt starfs-
fólk voru styrkur Flugþjónustu
Björns Pálssonar flugmanns.
Það var með ólíkindum hvernig
Björn Pálsson flugmaður leysti
hvern þann vanda sem hann stóð
frammi fyrir og virtist óleysanlegur.
Hann sýndi það og sannaði fyrir íbú-
um afskekktra og einangraðra
byggða að mögulegt var að koma
þeim til hjálpar þegar neyðin barði
að dyrum og engin önnur ráð en
sjúkraflugið voru möguleg eða tiltæk
til þess að bjarga mannslífi. Ekki leið
á löngu þar til hann hafði aflað sér
mikils og góðs orðstírs meðal þjóð-
arinnar, orðstírs sem „deyr aldregi“.
Hann opnaði augu manna fyrir því að
mögulegt var að koma bráðveiku
fólki fljótt undir læknishendur þótt
vegir væru engir eða lokaðir og flug-
brautir væru engar nálægar. Áhugi
hans var brennandi og hann var
ósérhlífinn með afbrigðum.
Björn varð þjóðkunnur fyrir störf
sín við sjúkraflugið, hann gerði nafn
sitt ódauðlegt í flugsögu okkar og í
huga þjóðarinnar var hann hetjan,
bjargvættur og lífgjafi sem ótal sinn-
um bauð sjálfum dauðanum birginn í
sjúkraflugi sínu. Enginn vafi leikur á
því að þeir voru æði margir sem áttu
Birni Pálssyni líf sitt að launa, enda
litu margir á hann sem lífgjafa sinn,
og áður en yfir lauk hafði Flugþjón-
ustan flutt á fjórða þúsund slasaðra
eða sjúkra, fyrir utan alla þá sem
ferðuðust með honum í venjulegu
farþegaflugi. Þegar hringt var í
Björn, oft að kvöldi eða nóttu, lá oft
lífið við og hann brást við skjótt. Get-
ur nærri hvort oft hefur ekki reynt á
sálarþrekið þegar hann var sá eini
sem gat bjargað fólki í neyð eða lífs-
hættu og veðurskilyrði eða veðurút-
lit var slæmt, hættulegt eða ófært.
Björn lenti flugvélum sínum á ótrú-
legustu stöðum og oft var lending-
arstaðurinn metinn af örvæntingar-
fullum mönnum, sem biðu með
fárveikan sjúkling og lýstu upp að
næturlagi með bílljósum eða olíu-
luktum.
Á eins hreyfils flugvél til
Grænlands við verstu skilyrði
Björn Pálsson flugmaður veitti
íbúum dreifðra og afskekktra
byggða öryggistilfinningu og átti
vafalítið mikinn þátt í því að halda
mörgum bæjum í byggð þar til
öruggt vegasamband komst á. Björn
eignaðist ekki aðeins aðdáendur og
vini um allt land, hann fór ótaldar
ferðir til Grænlands og sótti þangað
bráðveika sjúklinga. Margar sjúkra-
flugferðanna þangað fór hann á eins
hreyfils flugvélinni TF-HIS, einn og
um hávetur í stuttri dagsbirtu og við
verstu skilyrði og lenti á skíðum á
snjóbreiðum eða ís. Íbúar afskekktra
byggða í Grænlandi dýrkuðu Björn.
Agnar Kofoed-Hansen sagði í minn-
ingargrein um Björn Pálsson: „Sum
sjúkraflug hans til Grænlands, um
vetur á einshreyfils flugvél við verstu
skilyrði, eru með því djarfasta sem
hægt er að tefla og sleppa samt lif-
andi.“ Huldir verndarvættir héldu
sannarlega verndarhendi sinni yfir
Birni og farþegum hans í þessum
ferðum.
Ég sem þetta rita hafði að sjálf-
sögðu heyrt talað um Björn Pálsson
flugmann og ég var svo lánsamur að
kynnast honum þegar ég fór að vinna
hjá Flugmálastjórninni vorið 1965.
Segja má að ljóðlínan „Þéttur á velli,
þéttur í lund, þrautgóður á rauna-
stund“ hafi sannarlega átt vel við
Björn.
Hann var afar aðlaðandi maður,
ávallt glaður, hress og vingjarnlegur
við háa sem lága, enda vinmargur og
vinsæll maður. Öllum sem ég þekkti
var afar hlýtt til hans og báru ekki
aðeins mikla virðingu fyrir þessum
geðþekka og þægilega manni, heldur
fann hver sem honum kynntist að
þarna fór maður sem þjóðin öll mátti
vera stolt af því að eiga, enda barst
hróður Björns Pálssonar flugmanns
langt út fyrir landsteinana. Hann var
sannarlega orðinn þjóðsagnapersóna
í lifanda lífi.
Björn Pálsson flugmaður starfaði í
Rannsóknarnefnd flugslysa frá
stofnun hennar 1. september 1968 til
dauðadags og leiðir okkar lágu sam-
an við aðkomu og rannsókn margra
hörmulegra flugslysa næstu árin.
Flestir menn sem hafa kynnst
sviplegum slysum og orðið áþreifan-
lega varir við návist dauðans og hans
óvissa tíma skilja vísast betur en aðr-
ir hversu lífið er dýrmæt Guðsgjöf og
hve mikils virði er að þakka og njóta
þessarar gjafar. Björn skildi þetta
afar vel og kunni vel að meta það líf
sem forsjónin gaf honum og lifði
hvern dag sífellt glaður og reifur.
Hann naut hamingjuríks og ástríks
fjölskyldulífs og mikils barnaláns
þeirra hjóna. Þegar þau seldu hús
sitt á Kleifarveginum fluttu þau inn í
stórt og fallegt hús sem þau byggðu í
brekkunni skammt innan við
Reykjalund í Mosfellssveit og
nefndu Heiði, eftir Heiði á Síðu en
þaðan var Sveinn, faðir Sveinu, ætt-
aður. Björn var afar forsjáll maður
og þarna sá hann möguleikana og
framtíðarland fjölskyldunnar.
Hinn 26. mars 1973 var skyndilega
klippt á þráðinn, þegar Björn fórst í
flugslysi ásamt fjórum öðrum mönn-
um. Flugvélin TF-VOR sem var á
leið til Reykjavíkur frá Akureyri,
skall til jarðar í Búrfjöllum norðan
við Langjökul, eftir að mikil ísing
hlóðst á hana og hreyflarnir misstu
aflið. Það var kaldhæðni örlaganna
að í þessu síðasta flugi Björns Páls-
sonar skyldi hann hafa verið farþegi
en ekki við stjórn flugvélarinnar.
Hann gekk því ósigraður af glímu-
vellinum við náttúruöflin.
Ég fór á slysstaðinn með þyrlu
Varnarliðsins í birtingu næsta dag,
eftir að flak TF-VOR fannst. Það
voru þung spor sem ég þurfti að
ganga yfir melinn þar sem þyrlan
lenti og að flaki TF-VOR sem lá
þarna á fjallsbrúninni. Þar var ekki
aðeins Björn Pálsson flugmaður lát-
inn, heldur einnig Haukur Claessen
varaflugmálastjóri og Hallgrímur
Magnússon trésmiður, báðir vinnu-
félagar og vinir mínir hjá Flugmála-
stjórn, svo og Knútur Óskarsson
flugmaður, æskufélagi og skólabróð-
ir minn, svo og Ólafur Júlíusson
tæknifræðingur sem vann tiltekin
verk fyrir Flugmálastjórnina.
Það var erfitt að trúa því að þetta
væri raunveruleikinn blákaldur. Ég
persónulega hafði ekki aðeins misst
vini og starfsfélaga, þjóðin sá á bak
mætum sonum sínum. Punktur hafði
verið settur aftan við síðasta orðið í
sögu Björns Pálssonar, bjargvætts
hinna sjúku og nauðstöddu, sögu
manns hvers minning og orðstír mun
lifa með ókomnum kynslóðum.
Skúli Jón Sigurðarson.
Frá fyrsta sjúkraflugi Björns Pálssonar á TF-HIS til Scoresbysunds á Grænlandi, 9. maí 1957.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, bróðir og
mágur,
GÍSLI ÞÓR AGNARSSON,
Skarðshlíð 23a,
603 Akureyri,
andaðist á heimili sínu miðvikudaginn 2. janúar.
Jarðarförin fer fram í Möðruvallaklausturskirkju
föstudaginn 11. janúar kl. 13.30.
Starfsfólki Heimahlynningar er sérstaklega þökkuð
hjúkrun og stuðningur í veikindum hans.
Hrefna Þorbergsdóttir,
Eyrún Huld og Bergvin Þór Gíslabörn,
Aðalsteinn Rúnar Agnarsson, Ragnheiður Brynjólfsdóttir,
Þórir Páll Agnarsson, J. Nicoleta Lacramiora,
Jórunn Kolbrún Agnarsdóttir, Sigurgeir Pálsson,
Þórey Agnarsdóttir, Árni Björnsson,
Ingi Stein Agnarsson,
Gissur Agnar Agnarsson, Sigrún Sigfúsdóttir.
✝
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
EYDÍS HANSDÓTTIR,
Hjallavegi 7,
Reykjavík,
lést þriðjudaginn 8. janúar á Hjúkrunarheimilinu Eir.
Guðbrandur Þórir Kjartansson, Alda Gunnarsdóttir,
Magdalena Margrét Kjartansdóttir, Ingólfur Steinar Óskarsson,
Kolbrún Björgólfsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Elskuleg móðir mín, amma og langamma,
KLARA GUÐMUNDSDÓTTIR,
Hjúkrunarheimilinu Hlíð,
Akureyri,
áður Tjarnarlundi 13i,
lést á heimili sínu, Hlíð, mánudaginn 7. janúar.
Útförin fer fram frá Höfðakapellu föstudaginn
18. janúar kl. 13.30.
Blóm og kransar eru vinsamlegast afþakkaðir en
þeim sem vilja minnast hennar er bent á
Krabbameinsfélag Akureyrar.
Kristinn Ketilsson,
Einar Már Guðmundsson,
Bjarni Freyr Guðmundsson,
Klara Guðmundsdóttir,
langömmubörn.
✝
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
MAGNÚS ÁSMUNDSSON,
Hjúkrunarheimilinu Sóltúni,
áður að Bústaðavegi 83,
lést á heimili sínu, Sóltúni, föstudaginn 4. janúar.
Útförin fer fram frá Grensáskirkju föstudaginn
11. janúar kl. 13:00.
Ásmundur Magnússon,
Auður Magnúsdóttir, Halldór Kristiansen,
Stefanía Júlíusdóttir,
Sigurður Jónsson,
Magnús Ásmundsson,
Hrefna Ásmundsdóttir,
Einar Halldórsson,
Davíð Einarsson,
Gabríel Aron og Mikael Máni Sigurðarsynir.
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
GUÐRÚN FLOSADÓTTIR
(DÚNA),
sem lést á jóladag, verður jarðsungin frá Grafar-
vogskirkju föstudaginn 11. janúar kl. 15.00.
Birna Guðrún Jóhannsdóttir,
Finnbjörn Finnbjörnsson,
Guðbjartur Finnbjörnsson,
Jónas Finnbjörnsson,
Sjöfn Finnbjörnsdóttir,
tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.