Morgunblaðið - 20.01.2008, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JANÚAR 2008 31
útlendingi sem var týndur. Skyndi-
lega sá ég holu opnast framan við
vinstra framhjólið í vikurbreiðunni
og jeppinn stakkst beint niður fyrir
yfirborð jarðar. Við vorum lentir
inni í stofu á einbýlishúsi. Það varð
talsvert ástand inni í jeppanum
þegar löggurnar voru allar komnar
í framrúðuna. Ég náði að opna aft-
urhlerann og við skriðum út að
mestu ómeiddir. Mesta hættan var
að vikurinn fyllti strax stofuna og
við köfnuðum þarna niðri. Ekki
langt frá var björgunarsveitarbíll
með spili og við náðum Rovernum
upp úr stofunni.
Ég er að leita að húsinu mínu
Eitt skipti að degi til kom ég að
manni sem gekk ofurhægt milli
húsa inni á hættusvæði. Ég þóttist
vita að hann ætti bágt og spurði
hann hvort ég gæti hjálpað honum,
hann væri kominn inn á bannsvæði
sem væri hættulegt. Hann starði
áfram eftir götunni að hraunkant-
inum og sagði ofurlágt; ég er að
leita að húsinu mínu.
Mitt aðalstarf fór reyndar í þann
farveg að ég lagði hald á bíla til
björgunarstarfa og þá aðallega
vörubíla. Gífurlegir flutningar voru
til lands af ýmsu tagi og þá einnig
bílar, en þeir stórskemmdust í vik-
urregninu og við urðum að fá stöð-
ugt nýjar framrúður í vinnubíla
okkar. Síðan var bannað að flytja
vörubíla í land, því þeir komu
björgunarsveitum að miklu haldi
við björgun verðmæta úr húsum
sem voru að fara undir hraun.
Eftir það kom upp að menn
reyndu að fela bíla sína í skúrum,
svo ekki yrði lagt á þá hald og þeir
skemmdir. Ég fann gamlan fólksbíl
á kafi í vikurbing við höfnina, gróf
hann upp og málaði svarta stjörnu
á framhurðirnar, sem einkenni lög-
reglunnar. Okkur vantaði sífellt
bíla og einnig björgunarsveitirnar.
Ég varð ætíð að skilja hann eftir í
gangi, því startarinn var ónýtur.
Hann var jafnan horfinn, því björg-
unarsveitarmenn stálu honum sí-
fellt af mér. Eitt skipti þegar ég
kom út úr húsi sá ég á eftir honum,
en hljóp hann uppi, björgunarsveit-
armaðurinn gafst upp og stoppaði,
en við hlógum báðir eins og vitleys-
ingar, þegar ég settist í bíl-
stjórasætið og kvaddi hann.
Mér til aðstoðar við að tengja
framhjá til að koma bílum í gang
var rafvirki að nafni Óli. Ég mátti
ekki tengja á milli, en ég lagði hald
á bílana sem þurfti að nota. Mest
not höfðum við af stórum vörubíl,
sem við fundum inni í skúr. Við
höfðum enga lykla og Óli tengdi á
milli. Einhver, líklega eigandinn,
náði bílnum af okkur þrisvar og
faldi hann. Ég fann hann ávallt aft-
ur inni í öðrum skúrum og setti
hann í vinnu. Þetta var nýr og dýr
vörubíll, en við reiknuðum út áður
en ég fór heim að hann hafði bjarg-
að verðmætum fyrir fimmfalt verð-
gildi sitt úr húsum áður en þau
fóru undir hraun.
Nóttin langa
Nóttina eftir að við komum út til
Vestmannaeyja, aðfaranótt líklega
18. eða 19. febrúar, varð mesta tjón
á húsum og eignum Vestmanna-
eyinga allan gostímann, að talið
var. Það var hvass vindur frá eld-
stöðvunum yfir bæinn strax um
kvöldið og alla nóttina. Samfara
þessu herti gosið á sér og hraun-
straumurinn jókst. Varðskip beið
átekta í höfninni. Slökkvilið reyndi í
örvæntingu að slökkva elda í mörg-
um húsum og björgunarsveitir
unnu af alefli við að bjarga búslóð-
um áður en hús fóru undir hraun.
Við lögreglumenn urðum að gæta
þess að menn færu sér ekki að
voða, yfirgæfu hús í tíma, samfara
aðstoð við flutninga og hvaðeina
sem til féll. Þessi nótt var ein styrj-
öld við óblíð náttúruöflin, hraunið
rann stöðugt fram og glóandi vik-
urinn barst um allan bæ í hvass-
viðrinu, endalausar hættur og
ávallt von á hinu versta. –
Við komum að húsi nokkuð frá
hraunkantinum. Við fórum inn í
það, en urðum að klifra niður í
dyragættina því vikur var kominn
upp á miðja veggi. Inni í húsinu var
mikið ölvaður maður sem við tókum
út. Það var ekki hægt að flytja
manninn, hann var berhöfðaður og
kominn í bráða lífshættu, ef hann
yfirgæfi húsið. Við náðum björg-
unarsveitarmanni á traktor, með
gám á vagni. Síðan settum við úlpu
yfir höfuð mannsins, settum hann
inn í gáminn, læstum og sendum
hann niður á hótel í klefa þar. Þeg-
ar húsið var athugað nánar kom í
ljós talsvert af víni, sem greinilega
hafði verið safnað gegnum árin.
Lögregla hafði lagt hald á áfengi í
húsum og sett í geymslur, en brot-
ist hafði verið þar inn, því stolið og
þá skapaðist sú hætta að menn
færu sér að voða.
Slíkt þurftum við að fyrirbyggja,
en við höfðum enga möguleika á að
yfirgefa svæðið í því háskaástandi
sem stóð yfir og engar geymslur
heldur. Við ákváðum því að brjóta
vínflöskurnar. Formlega var sú
ákvörðun tekin af heimalögreglu-
manni sem með okkur var, en við
vorum allir sammála um aðgerðina.
Ákveðið var að brjóta flöskurnar
við útvegg. Vínsafnið var síðan
handlangað upp á vikurdyngjuna
og brotið við vegg.
Þegar á leið frá gosbyrjun róað-
ist ástandið og hættan minnkaði, en
að sjálfsögðu réði vindátt einnig
verulega um þann mikla skaða og
lífshættu sem af þessu eldgosi
leiddi. Lögreglan varð að flytja sig
af hótelinu ofar í bæinn vegna eit-
urgass, sem safnaðist fyrir og
munu aðrir björgunaraðilar einnig
hafa gert það. Eitt dauðsfall mun
hafa orðið í þessu gosi og rakið til
gaseitrunar.
Að hálfum mánuði liðnum flaug
ég heim og kvaddi þennan ynd-
islega bæ sem hafði mætt örlögum
sínum, en sem betur fer byggðist
hann á ný.
2007 Kiwanisklúbburinn Helgafell hélt hátíðar- og afmælisfund sinn í Nýjahrauni, 16 metrum fyrir ofan gamla
Kiwanishúsið, sem fór undir hraun í eldgosinu 1973.
Höfundur er fyrrverandi lög-
reglumaður | gylfigud@talnet.is