Morgunblaðið - 20.01.2008, Blaðsíða 32

kvikmyndir
32 SUNNUDAGUR 20. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
A
ri Kristinsson kvikmyndargerðar-
maður tók þátt í „vorinu í íslenskri
kvikmyndagerð“ á sinni tíð en hef-
ur síðan kynnst flestum árstíðum
og veðrabrigðum bransans.
Nýlega var frumsýnd barna- og fjölskyldu-
mynd hans Duggholufólkið. Þar er allt lagt und-
ir, eins og Ari segir að „verði að vera í kvik-
myndagerð“.
Æfing 1 í frásagnarlist
Líf Ara Kristinssonar hefur verið algerlega
samgróið íslenskum kvikmyndabransa í 28 ár.
Heimili fjölskyldunnar í Hafnarfirði er um leið
aðsetur kvikmyndafyrirtækisins Töku. Fjöl-
skyldan öll vann við gerð Duggholufólksins.
Sjálfur hefur Ari fyrir löngu tamið sér að ganga
oftast svartklæddur, vegna þess að svart end-
urkastar ekki ljósi í tökum og speglast ekki í því
sem er fyrir framan vélina.
Duggholufólkið er þriðja barnamynd Ara en
áður hefur hann gert myndirnar Pappírs Pésa
og Stikkfrí. – En hvers vegna hefur hann lagt
sig svona eftir að gera barnamyndir?
„Ég held að það hafi kviknað í því að þegar ég
var að fikta við kvikmyndagerð þá var Margrét
konan mín að vinna á kvöldin. Ég þurfti þá að
svæfa Kristin son okkar og fór að segja honum
sögur á kvöldin. Ég leit á þetta sem æfingu: ef
ég ætlaði að segja sögur í framtíðinni þá væri
fyrsta prófraunin sú að segja barni sem ég sæti
með í fanginu sögu. Þetta er Æfing 1. Þú finnur
strax hvort áhorfandinn er að „kaupa söguna“
eða fer að hugsa um annað. Það skipti í sjálfu
sér engu að áheyrandinn var barn, hann var
bara eina manneskjan á staðnum – Svo seinna
þegar ég var farinn að vinna í kvikmyndagerð
fór ég eins að við Bergþóru dóttur okkar. Þá
voru sögurnar reyndar orðnar nær því að vera
handrit.“
– Þú teflir iðulega saman bæði börnum og
dýrum í myndunum þínum, og slærð þér raunar
við í þetta sinn með heilum ísbirni. Er þetta ekki
eitthvað sem sumir kvikmyndaleikstjórar vilja
forðast eins og heitan eldinn?
„Ég hef heyrt leikstjóra segja eitthvað í þá
veru – en ég hef bara tekið þessu sem áskorun
og hugsað að sá sem skilur ekki börn og dýr
ætti kannski heldur ekkert að vera að leikstýra
fullorðnu fólki.“
– En er það ekkert erfiðara?
„Nei, nei. Þú þarft bara að gera þér ljóst að
tvö börn og þrjú dýr munu aldrei leika einnar
mínútu atriði vandræðalaust út í gegn í einni
víðri mynd. Þetta byggist á að klippa myndina í
huganum áður og ætlast aldrei til of mikils í
hverri töku, sér í lagi ef barn og dýr eru saman í
mynd. Kvikmyndir eru hvort eð er alltaf á end-
anum klipptar í hraða búta. Hundurinn lítur
upp. Klipp.“
– En það er eitthvað við þetta samspil barna
og dýra sem heillar þig?
„Akkúrat. Því þegar það virkar virkar það
svo vel. Dýrið þykist aldrei. Þegar hundur lítur
við þá er það alvörutillit. Það er eins einlægt og
verið getur. Síðan er reyndar hægt að nota það í
alls kyns samhengi. Og börn með fjörugt
ímyndunarafl eiga oft mjög auðvelt með að
leika, hafi þau ekki glatað hæfileikanum til að
leika sér. Hæfileika sem flest börn hafa í upp-
hafi.
Svo eru börn líka bestu áhorfendurnir. Þeim
finnast hlutirnir annað hvort skemmtilegir eða
leiðinlegir. Þegar þú ert kominn með táning þá
hugsar hann strax „Á mér að finnast þetta
skemmtilegt, hvað finnst jafnöldrum mínum að
mér eigi að finnast um þetta?“ Því þegar tán-
ingar komast á vissan aldur byrja þeir eðlilega
að hafna öllu sem sýnir að þeir eru börn. Þá ertu
kominn með miklu óöruggari áhorfanda sem
þarf að líta á næsta mann til að sjá hvernig á að
bregðast við.“
– Nú má heita að þú sért með einn heims-
þekktan erlendan leikara í myndinni, Zhöru frá
Heythorp, sem er reyndar ísbjörn. Var hún
ekkert erfið í samstarfi?
„Hún var kannski svolítið erfið fyrst í stað.
Hún var þá nývöknuð af vetrarsvefni.“
– Nú? Bara daginn áður?
„Nei, ég held að þeir hafi vakið hana mánuði
áður, eða daginn sem við hringdum og sögðum
að okkur vantaði ísbjörn í lok janúar. Venjulega
fær hún að sofa fram í mars. Þeir sögðu að við
værum heppnir, hún hefði vaknað óvenju
snemma í ár, trúlega vegna hlýnunar jarð-
arinnar.
En hún var úrill yfir því að hafa verið vakin
svo snemma, vildi ekkert gera annað en standa
á palli sem er friðarstaður og heimareitur henn-
ar í búrinu. Í hvert sinn sem þjálfararnir reyndu
að reka hana í átt að myndavélinni sneri hún við
eins fljótt og hún gat og hoppaði upp á pallinn
sinn.
Þegar við höfðum ekki náð neinni töku fyrir
hádegi sá ég að hún myndi aldrei láta reka sig í
átt að myndavélinni. Svo ég ákvað að snúa öllu
við í stúdíóinu, setja myndavélina yfir pallinn
hennar, reka hana síðan frá myndavélinni og
leyfa henni svo að brjótast fram hjá þjálf-
urunum og hlaupa heim á pallinn sinn. Sem hún
gerði nú eins oft og við vildum. Þetta gengur út
á að vita hvað dýrið vill. Og Zhara vildi bara
komast heim.“
Ari segir að tökuliðið hafi líka lent í alls kyns
hremmingum við tökur myndarinnar vestur á
fjörðum, t.d. lenti dóttir hans í bílveltu. En að
þessu sinni kom hann til Vestfjarða brynjaður
áralangri reynslu af bransanum.
„Ég hef áður myndað á Vestfjörðum. Þegar
við gerðum Skammdegi (mynd Þráins Bertels-
sonar) lentum við í vandræðum með að bíða eft-
ir færð svo við kæmumst á tökustaði. En svo
loks þegar fært var orðið þá var það einfaldlega
vegna þess að snjórinn, sem var forsenda tök-
unnar, var farinn. Svo í þetta sinn fengum við
bara öfluga gröfu og þegar við ætluðum að fara
á einhvern stað þá ruddi hún einfaldlega veginn
þangað. Þetta er í sjálfu sér ódýrasta lausnin því
þá förum við bara þegar við förum en erum ekki
með 15 bíla lest spólandi einhvers staðar í snjó-
skafli.“
– Myndin er annars unnin að miklu leyti í
hinu nýja Latabæjarstúdíói. Skapar tilkoma
þess ekki stórkostlega möguleika varðandi
kvikmyndagerð hér í framtíðinni? Verður ekki
hægt að gera hér hvers kyns ævintýramyndir
framvegis?
„Jú, en líka venjulegar myndir. Því fullt af
þessum effektum sem við unnum þar eru effekt-
ar sem enginn tekur eftir, snjór fyrir utan
glugga og landslag út um bílrúðu. Þessi aðstaða
er alger bylting. Áhorfendur munu líka gera
meiri kröfur framvegis, þeir eru vanir að sjá sí-
fellt fleiri effekta, allt á að geta gerst.“
Fallega fólkið í Ameríku
– Þú hefur sagt, m.a. við frumsýningu Dugg-
holufólksins, hve miklu skipti að íslensk börn fái
að sjá sinn eigin veruleika á tjaldinu en ekki
bara þann bandaríska?
„Það gefur íslenskum börnum sterkari sjálfs-
mynd. Að sjá sitt umhverfi, sjá að skólinn þeirra
og bærinn sé jafnmerkilegur og annað um-
hverfi.“
– Og geti líka verið partur af áhugaverðri
sögu?
„Líka það. Því ef þú sérð aldrei neitt merki-
legt úr þínu umhverfi finnst þér á endanum að
þú búir á einhverjum útkjálka þar sem ekkert
gerist. Síðan sérðu allar myndirnar frá Ameríku
fullar af fallegu og orðheppnu fólki en í kringum
þig segir enginn neitt skemmtilegt. Á endanum
ferðu að halda að þú hafi lent hér fyrir einhverja
óheppni en ætlar þér fyrr eða síðar að komast í
alvöru heiminn þar sem allir eru fallegir og snið-
ugir, veðrið gott og allt fínt.“
– Þegar líður svo langt á milli þess að íslensk-
ar barnamyndir eru gerðar, er þá kominn nýr
þröskuldur sem þarf að yfirstíga gagnvart yngri
áhorfendum?
„Það hefur reyndar breyst eitthvað með auk-
inni talsetningu sjónvarpsefnis og barnamynda.
Þegar við frumsýndum Pappírs Pésa fannst
krökkum það hreinasti galdur að heyra íslensku
í bíó. Nú eru það ekki jafnmikil viðbrigði en
samt er ennþá jafnmikill galdur að sjá sitt eigið
umhverfi á stóra tjaldinu. Að sjá einhvern fara í
skóla eins og þeirra og að það sem gerist í
myndinni geti komið fyrir þau sjálf. Það er
spennandi.“
Barnamyndir eiga helst
að vera litlar og sætar
Ari fór annars í gegnum heilmikið þróun-
arferli með handrit Duggholufólksins, því lengi
vel var einsýnt að hún yrði gerð að mestu fyrir
erlent fjármagn og yrði þá að stærstum hluta að
gerast erlendis. Var það ekki lærdómsríkt ferli?
„Jú, það er óhætt að segja það. Í fyrstu virtist
útilokað að þessi mynd yrði fjármögnuð að ein-
Árvakur/Árni Sæberg
Gamalreyndur Ari Kristinsson hefur lifað og hrærst í íslenska kvikmyndabransanum í
næstum þrjá áratugi.
Heimsþekktur leikari Eins og margra
frægra leikara er háttur var Zhara frá Heyt-
horp með svolitla prímadonnustæla til að
byrja með, enda hafði hún vaknað óvenju
snemma af vetrardvalanum.
Það gefur íslensk-
um börnum sterk-
ari sjálfsmynd. Að
sjá sitt umhverfi,
sjá að skólinn
þeirra og bærinn sé
jafnmerkilegur og
annað umhverfi.
Duggholufólk Ara Krist-
inssonar kom í bíó rétt fyrir
jól. Hallgrímur Helgi Helga-
son spurði hann um þróun ís-
lenskrar barnamyndar á al-
þjóðlegum forsendum,
baráttu evrópsks kvikmynda-
iðnaðar við ofurvald Holly-
wood og afdrif Íslensku kvik-
myndasamsteypunnar.
Einnig bar á góma vandann
við að leikstýra ísbjörnum.
Landslag við hæfi Duggholufólkið var tekið upp í Latabæjar-
stúdíói og á Vestfjörðum þar sem landslagið er víða hrikalegt.
Klipping bjargar samleik