Morgunblaðið - 21.02.2008, Síða 24

24 FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
VALDASKIPTI Í PAKISTAN
Valdahlutföllin hafa snúist við íPakistan. Flokkur PervezMusharrafs forseta galt afhroð.
Þjóðarflokkur Pakistans, flokkur Ben-
azir Bhutto, sem ráðin var af dögum,
var sigurvegari kosninganna og næst-
stærsti flokkurinn er nú Múslímasam-
band Pakistans undir forustu Nawaz
Sharif. Saman eru þessir flokkar með
meirihluta á þingi og er búist við að þeir
myndi nýja stjórn.
Musharraf hefur stjórnað Pakistan í
átta ár. Hann steypti Sharif af stóli árið
1999 og gaf þá fyrirheit um umbætur
og opnara samfélag, en hefur ekki stað-
ið við þau. Stjórnarhættir hans hafa
orðið gerræðislegri eftir því sem á hef-
ur liðið og um leið hefur sá stuðningur,
sem hann naut ekki síst hjá millistétt-
inni í landinu í upphafi, fjarað undan
honum.
Sigurvegarar kosninganna hafa sagt
að þeir muni eindurreisa dómsvaldið í
landinu og sömuleiðis auka frelsi fjöl-
miðla. Musharraf mun án vafa reyna að
hafa áhrif á stjórnarmyndun í landinu,
en staða hans er nú svo veik að hann
mun eiga erfitt um vik. Hann hefur sagt
af sér öllum áhrifum í hernum og eft-
irmaður hans hefur lýst yfir því að hann
hyggist draga herinn út úr pólitík. Ekki
er langt síðan þing Pakistans kaus
Musharraf forseta til næstu fimm ára.
Nýtt þing gæti hins vegar hæglega
svipt hann því embætti. Sharif hefur
gefið til kynna að hann vilji koma
Musharraf frá, en Asif Ali Zardari, leið-
togi Þjóðarflokksins og ekkill Benazir
Bhutto, gengur ekki svo langt. Hvor-
ugur hefur hins vegar áhuga á að vinna
með mönnum úr fráfarandi stjórn. En
þeir munu þó gæta þess að styggja
ekki herinn og það gæti orðið
Musharraf skálkaskjól um sinn, þótt
hann geti vissulega ekki treyst á skil-
yrðislausan stuðning hersins lengur.
Erfitt er að segja til um hvað nú taki
við í pakistönskum stjórnmálum. Bæði
Zardari og Sharif hafa lýst yfir því að
þeir hyggist beita nýjum aðferðum í
samskiptum við herská íslömsk öfl í
landinu og efna til viðræðna í stað þess
að beita hervaldi. Það gæti orðið þeim
til framdráttar í þeirri stefnu að ísl-
amskir harðlínumenn í norðvesturhér-
aðinu við landamæri Afganistans, sem
í kosningunum 2002 unnu sigur, voru
gersigraðir í kosningunum núna.
Musharraf hefur verið mikilvægur
bandamaður Bandaríkjamanna í bar-
áttunni gegn hryðjuverkum. Nú eru
Bandaríkjamenn því í erfiðri stöðu.
Þeir hafa lagt traust sitt á leiðtoga her-
foringjastjórnar, sem á síðustu metr-
unum fyrir kosningar reyndi að söðla
um, en kom á daginn að var rúinn
stuðningi kjósenda.
En hvaða afleiðingar munu úrslit
kosninganna hafa í Pakistan? Reynsla
Pakistana af leiðtogum flokkanna
tveggja, sem sigruðu, er ef til vill ekki
góð. Báðum var gefin spilling að sök –
Zardari var í ráðherratíð sinni kallað-
ur herra tíu prósent. Nú hafa flokkar
þeirra fengið umboð kjósenda að nýju.
Hvernig munu þeir fara með það?
AUKINN ÁHUGI Á LESTARSAMGÖNGUM
Umræður um lestarkerfi á Íslandieru komnar í gang á nýjan leik
en þær hafa skotið upp kollinum með
reglulegu millibili undanfarin ár. Nú
hafa 12 þingmenn úr öllum flokkum
lagt fram þingsályktunartillögu þar
sem þeir beina þeim tilmælum til
samgönguráðherra að hann kanni
hagkvæmni lestarsamgangna milli
Keflavíkurflugvallar og Reykjavíkur,
sem og innan höfuðborgarsvæðisins.
Áherslur í greinargerð, sem fylgir
tillögunni, vekja athygli á því að
samgöngur séu umhverfisógn og nei-
kvæð áhrif bílamengunar séu alvar-
leg. Hvort tveggja hefur fólk ítrekað
orðið vart við undanfarin misseri svo
sem er svifryk fer yfir hættumörk.
Dagur B. Eggertsson, oddviti
Samfylkingarinnar í borgarstjórn,
hefur mælt fyrir áþekkum hugmynd-
um í borgarstjórn eins og fram kom í
Morgunblaðinu í gær. Hann segir
skipulag Vatnsmýrarinnar kalla „í
heild sinni á róttækt afturhvarf til
evrópsks borgarskipulags“, og hvet-
ur fólk til að „hugsa stærra“. Vísun
hans í evrópskt borgarskipulag er
eftirtektarverð, ekki síst í ljósi þess
að borgarþróun hér á landi hefur
fremur dregið dám af bandarískri
menningu en evrópskri. Enginn efast
þó um yfirburði samgönguúrræða í
Evrópu, þar sem farið var að huga að
lausnum með lestum og sporvögnum
löngu áður en einkabíllinn hóf sig-
urgöngu sína. Evrópsk borgarsam-
félög búa enn að þeirri fjárfestingu
sem í þeirri hugmyndafræði fólst.
Morgunblaðið hefur ítrekað lýst
þeirri skoðun sinni að lestir, bæði á
leiðinni á milli Keflavíkurflugvallar
og höfuðborgarsvæðisins, sem og
innan sjálfs höfuðborgarsvæðisins
búi yfir miklum kostum er nú þegar
vega þungt – og munu vega enn
þyngra í framtíðinni. Bent hefur ver-
ið á að gríðarlegir fjármunir hafa
verið settir í gatnakerfið hér og þar
á höfuðborgarsvæðinu og framundan
eru stór verkefni til viðbótar, en
þegar rætt er um kostnað við lest-
arkerfi gleymist oft að telja til þann
kostnað sem tengist vegagerð undir
einkabíla, bílastæðum og -geymsl-
um. Reynsla annarra borgarsam-
félaga sýnir að þótt umferðaræðar
séu efldar til að taka við meiri um-
ferð dugar það yfirleitt skammt.
Umferðarmannvirkin anna aldrei til
langframa vaxandi bílaeign og til-
hneigingu til að nýta bílana illa. Um
lestarkerfi virðast gilda önnur lög-
mál. Hér er bílaeign með því mesta
sem þekkist og ljóst að almennings-
samgöngur eru aðeins svipur hjá
sjón. Sá vandi sem fylgir bílaumferð
– mengun af ýmsu tagi, slysahætta
og umferðartafir – verður aldrei
leystur nema almenningssamgöngur
verði jafngóður kostur og einkabíll-
inn. Dagur B. Eggertsson hefur rétt
fyrir sér þegar hann segir framtíð-
arlausnir Vatnsmýrarinnar einnig
vera framtíðarlausnir fyrir Reykja-
vík sem heild. Hugmyndir um lest-
arsamgöngur verður að skoða í því
ljósi.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Mörgum þykir skammdegið erfiðasti tími ársins og
fagna því hækkandi sól. Síðustu daga janúar var
sólin farin að skína inn í herbergið hennar Ástu á
Grund og það gladdi hana. En sú gleði stóð ekki
lengi því hún fékk sýkingu í lungun og þrátt fyrir
bestu umönnun og nærgætni hjúkrunarfólksins
lést Ásta laugardaginn 9. febrúar síðastliðinn. Ný-
lega varð hún 96 ára og því skiljanlegt að ýmislegt
hrjáði hana. Þótt minnið væri farið að gefa sig
mundi hún alltaf að móðurættin var úr Mývatns-
sveit en föðurættin úr Fljótsdalnum.
Ung að árum nam Ásta fatasaum og alveg fram
á síðustu ár fylgdist hún með fatnaði fólks og gat
sagt þegar komið var í heimsókn til hennar, ósköp
fer þessi jakki þér vel eða mér finnst hatturinn
þinn svo fallegur og liturinn fer þér vel.
Stuttu fyrir stríðið urðu miklar breytingar í
myndlist Svavars. Hann fór að mála abstrakt
myndir. Ásta sagði að henni hefði fundist lands-
lagsmyndir Svavars og teikningar fallegar og það
hefði tekið hana nokkurn tíma að venjast abstrakt
myndlist, en með tímanum breyttist viðhorf henn-
ar og þótti henni abstrakt verkin miklu skemmti-
legri. Ætli margir kannist ekki vel við þetta, við er-
um oft ansi íhaldssöm og þurfum okkar tíma til að
venjast nýjungum. Þótt stríðsárin hafi vissulega
verið erfið í Kaupmannahöfn var mikil gróska í
abstrak myndlistinni hjá Svavari og félögum hans.
Ásta sagði okkur einnig frá sýningunni sem þau
komu með heim eftir stríð og sett var upp í Lista-
mannaskálanum og þótti marka tímamót í mynd-
list hérlendis. En ekki voru allir ánægðir sem
komu á sýninguna. Á seinni árum hafði Ásta býsna
gaman af að segja frá að þegar hún gætti sýning-
arinnar kom fyrir að heldri borgarar fleygðu að-
göngumiðum í hana og segðu hvað það ætti að þýð
að sýna svona drasl.
Undirritaður er tengdasonur Stefáns, kvæntur
Ólöfu, og Svavar sagði einhvern tíma um okkur að
við værum „familie og venner“ Ástu þótti ákaflega
vænt um tengdaforeldra sína og Stínu, móð-
ursystur Svavars, og bar mikla virðing fyrir þeim.
Sama má segja um bræður Svavars og fjölskyldur
þeirra.
Það voru mikil tímamót í lífi Ástu og Svavars
þegar þau fluttu inn í eigin íbúð við Háaleitisbraut
árið 1965. Íbúðin var björt, útsýnið glæsilegt og
Svavar fékk góða vinnustofu með norðurglugga,
útsýni yfir sundin og til Esjunnar. Ástu var alla tíð
umhugað um að styðja Svavar í listsköpum sinni o
gæta að því að friður væri á heimilinu. Þau höfðu
bæði mjög gaman af ferðalögum og ferðuðust mik
ið, bæði innanlands og utan. Svavar hafði gaman a
laxveiði og minnisstæð er ferð okkar hjóna með
Ástu og Svavari í Laxá í Aðaldal. Við gistum öll
fjögur í súðarherbergi í gamla veiðihúsinu á Laxa-
mýri. Við veiddum ekkert fyrsta daginn en um
nóttina buldi rigningin á þakinu og um morguninn
leist okkur Svavari ekkert á steypiregnið og vild-
um halla okkur áfram. En konan mín tók það ekki
mál, að vera komin alla þessa leið og nota ekki
veiðitímann. Við dröttuðumst út í rigninguna og
Ásta Kristín Eiríksdóttir
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
FRIÐSAMLEG lausn í málefnum Ísraela og Palestínumanna er
meira áríðandi nú en nokkru sinni fyrr. Þetta kom fram í mál Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur utanríkisráðherra á fundi í gær um
framlag kvenna til friðarferlisins í Mið-Austurlöndum. Þar héldu er-
indi þær Anat Saragusti, sjónvarpsfréttakona frá Ísrael, og Maha
Abu-Dayyeh Shamas, baráttukona fyrir auknum réttindum kvenna í
Palestínu. Þær eru fulltrúar Friðarráðs palestínskra og ísraelskra
kvenna (IWC), sem stofnað var árið 2005 af áhrifakonum í palestínsku
og ísraelsku þjóðlífi. Konurnar leggja áherslu á mikilvægi þess að
konur taki beinan þátt í friðarferlinu og benda jafnframt á að mik-
ilvægt sé að taka tillit til þeirra sjónarmiða sem konur setja fram.
„Ég tel að hver sá utanríkisráðherra sem tekur skyldur sínar alvar-
lega í hnattvæddum heimi verði að beina athygli sinni að þessum
átökum [Ísraela og Palestínumanna] og bjóða stuðning og aðstoð ef
tækifæri gefst,“ sagði ráðherra sem er heiðursfélagi í IWC.
Fram kom í erindum þeirra Shamas og Saragusti á fundinum að
þær ferðuðust þessar mundir víða til þess að vekja athygli á boðskap
sínum. Báðar lögðu þær áherslu á að Ísland, sem væri hlutlaust land,
gæti lagt lóð á vogarskálarnar, til dæmis með því að þrýsta á Evrópu-
sambandið að grípa til aðgerða í því skyni að stuðla að friði milli Ísr-
aela og Palestínumanna.
Raddir kvenna f
 Nauðsynlegt að konur
taki beinan þátt í friðarferli
Ísraela og Palestínumanna
Framlag kvenna Fjölmenni va
MIKILVÆGT er þegar rætt er um
Ísrael og Palestínu að halda því til
haga að löndin eru ekki jöfn.
Þetta kom fram í máli ísraelsku
sjónvarpskonunnar Anat Saragusti
á fundinum í gær. Saragusti
minnti á að Ísraelar væru her-
námsþjóð og svo hefði verið í
marga áratugi. Oft væri sagt að
Ísrael væri eina lýðræðisríkið í
Mið-Austurlöndum, en það væri
ekki „alvörulýðræðisríki sem held-
ur annarri þjóð hernuminni árum
saman“.
Átökin hafa mikil áhrif á
daglegt líf Ísraela
Hún sagði átökin hafa mikil áhrif á daglegt líf
Ísraela. Alls staðar væru gríðarlegar örygg-
isráðstafanir og nær öruggt að fyrirsagnir
blaðanna fjölluðu nánast dag hvern um líf og
dauða. Drengir væru sendir í herinn 18 ára
gamlir og kæmu heim vopnaðir og þetta hefði
eflaust áhrif á tíðni heimilisofbeldis. Saragusti
benti á að margir þeirra hermanna sem væru
við eftirlit á varðstöðvum væru afar ungir og
hefðu ekki þroska til þess að gegna slíku hlut-
verki. „Hvað gerir ungur hermaður þegar
komið er með palestínska konu í sjúkrabíl að
varðstöðinni? Hleypir hann henni
gegn?“ spurði Saragusti og sagði
mennina oft óttast afleiðingarnar
þeir hleyptu konunum í gegn, t.d a
viðkomandi hefði í hyggju að
fremja hryðjuverk.
Saragusti sagði í erindi sínu að
sú tilhneiging færi vaxandi hjá ísr
aelskum almenningi að reyna að
leiða átökin hjá sér. Ísraelar úr
millistétt gætu lifað hefðbundnu
lífi, átt fallegt heimili, stundað at-
vinnu og leyft sér að sækja bíó,
leikhús og aðra skemmtan, án þes
að leiða hugann að átökunum.
Saragusti, sem er reynd fjöl-
miðlakona, segir þetta að nokkru
leyti endurspeglast í umfjöllun fjölmiðla um
átökin. Hún telur að fjölmiðlar geti haft áhrif
með umfjöllun um átökin en einnig sé hægt að
misnota þá, til að mynda með orðavali í frétt-
um. „Til dæmis þegar fluttar eru fréttir af því
að sjö Palestínumenn hafi verið drepnir og
fréttin er afgreidd með því að segja að sjö
hryðjuverkamenn hafi látið lífið, án þess að
skoða bakgrunn mannanna. Þannig er því kom
ið inn hjá fólki að allir Palestínumenn séu
hryðjuverkamenn og þá ekki mögulegt að
semja við þá.“
Ekki alvöru lýðræðisríki sem
beitir hernámi um langt skeið
Anat Saragusti