Morgunblaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 1. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
EITT helsta vandamál íslensks fjár-
málamarkaðar er að ekki hefur tek-
ist að laða að erlenda langtímafjár-
festa. Þetta kom fram í erindi
Sigurðar Einarssonar, stjórnarfor-
manns Kaupþings, á málstofu
BSRB um lífeyrismál í gær.
„Ein augljós hindrun í því er ís-
lenska krónan. Þótt margir erlendir
lífeyrissjóðir vilji gjarnan fjárfesta í
íslenskum fyrirtækjum og geti vel
sætt sig við þá áhættu sem slík fyr-
irtæki bæta við vel dreift eignasafn
vilja þeir síður taka á sig þá viðbót-
aráhættu sem felst í gjaldmiðlinum.
Önnur ástæða þessa er – já, krón-
an, eða öllu heldur hvernig hún hef-
ur verið markaðssett af Seðlabank-
anum. Seðlabankinn hefur hvatt til
vaxtamunarviðskipta með háum
skammtímavöxtum. Það þarf engan
doktor í hagfræði til að sjá að hvorki
núverandi viðskiptahalli né vaxta-
stig gengur til langframa.
Krónan markaðssett
sem hávaxtamynt
Fyrr en síðar munu vextir lækka
og gengi krónunnar leita jafnvægis.
Þeir sem fjárfesta í krónubréfum
vita því mætavel að brátt mun verð-
gildi þeirra rýrna. Líkast til telja
þeir sjálfum sér trú um að þegar það
gerist geti þeir selt á undan öllum
öðrum. Það veldur síðan því að þeg-
ar krónan leitar jafnvægis verður að
öllum líkindum mikið yfirskot. Það
eru með öðrum orðum ekki lang-
tímafjárfestar sem fjárfesta í krónu-
bréfum en ástæða er til að ætla að
töluvert sé um spennufíkla. Það get-
ur ekki talist heilbrigt,“ sagði Sig-
urður.
Að sögn Sigurðar er í umræðunni
um efnahagsmál oft talað um að ís-
lenska krónan sé hávaxtamynt, því
gerist ekki þörf á að ræða hvers
vegna vextir á Íslandi séu svona há-
ir, svarið liggur í augum uppi, krón-
an er hávaxtamynt.
„En er málið virkilega svona ein-
falt? Eða hefur krónan – einfaldlega
verið markaðssett sem hávaxta-
mynt? Ég held að það sé nokkuð til í
því. Undanfarin ár hefur Seðlabank-
inn hækkað vexti og þannig styrkt
gengi krónunnar sem aftur hefur
valdið lækkun á verði innfluttrar
vöru og þannig breitt yfir innlenda
verðbólgu að nokkru leyti.
Gallinn við þessa aðferð er hins
vegar sá að gengi krónunnar, svo
lengi sem það er stöðugt, hefur eng-
in áhrif á vísitölu neysluverðs.
Seðlabankinn hefur því þurft að
styrkja gengi krónunnar sífellt
meira til að sópa verðbólgunni undir
teppið. Þessi stefna getur ekki á
nokkurn hátt talist sjálfbær enda er
svo komið að hátt gengi gjaldmiðils-
ins ásamt eftirlátssamri ríkisfjár-
málastefnu hefur leitt til mesta við-
skiptahalla sem þekkst hefur á
meðal ríkja OECD. En þrátt fyrir
það er verðbólgan utan vikmarka
Seðlabankans og muna vart elstu
menn hvenær hún var síðast innan
þeirra.
Í hagkerfi sem farið er að fjár-
magna sig í æ ríkara mæli í erlendri
mynt eykur gengisstyrking einkum
og sér í lagi væntingar um geng-
isstyrkingu á þenslu með því að
auka spurn eftir innfluttri vöru og
lækka fjármagnskostnað erlendra
lána. Það er spurning hvort ekki sé
rétt að Seðlabankinn bakki út úr
þessu öngstræti, ýti verðbólgumark-
miði tímabundið að minnsta kosti til
hliðar og þjóðin stöðvi erlenda
skuldasöfnun og búi atvinnulífinu
samkeppnishæf rekstrarskilyrði
með heilbrigðara vaxtastigi og raun-
gengi?“
Sigurður gerði útrás íslenskra
fyrirtækja að umræðuefni og að-
komu lífeyrissjóðanna að henni.
Sagðist hann telja að ekkert íslenskt
fyrirtæki hefði farið í útrás án þess
að lífeyrissjóðir hefðu verið þar
meðal helstu fjárfesta.
Sigríður Lillý Baldursdóttir, for-
stjóri Tryggingastofnunar ríkisins,
sagði í erindi sínu um aldraða og
hlutverk almannatrygginga í vel-
ferðarþjónustu að aldraðir væru af-
ar fjölbreyttur hópur sem í væru
einstaklingar sem byggju við mjög
ólík skilyrði innbyrðis. Heilsufar, at-
vinnuþátttaka, tekjur, tekjutegund-
ir, eigna- og skuldastaða og fé-
lagsleg staða, allt væru þetta þættir
sem væru mjög misjafnir milli ein-
staklinga.
„Hér er um mjög fjölbreyttan hóp
að ræða og við verðum að hafa það í
huga þegar við ræðum um þetta,“
sagði hún. „Það er ekki hægt að tala
um þennan hóp eins og hann sé eins-
leitur og mæta vanda hans á aðeins
einn hátt.“ Sigríður Lillý sagði að
þeim öldruðum færi ört hlutfallslega
fækkandi sem væru ellilífeyrisþeg-
ar. Þeim færi hins vegar fjölgandi
tölulega. Þetta segði mikið um ald-
urssamsetningu þjóðarinnar með
því að 67 ára og eldri fjölgaði gíf-
urlega.
Sigríður Lillý sagði að umræða
um tekjumeðaltöl aldraðra gæfu
ekki bestu myndina af stöðu þeirra.
Úr gögnum TR hafa verið teknar
saman tekjuupplýsingar um hvern
aldurshóp fyrir sig, allt frá 67 ára. Í
ljós kemur að meðaltal tekna minnk-
ar ekki eða eykst með neinni reglu
með hækkandi aldri. Innan hvers
hóps væru mjög tekjuháir einstak-
lingar og aðrir mjög tekjulágir.
Segir langtímafjárfesta ekki vera þá
aðila sem fjárfesta í krónubréfum
Morgunblaðið/Kristinn
Lífeyrismál Sigurður Einarsson og Ögmundur Jónasson, formaður BSRB.
ÞRÍR nemendur í Háskólanum á
Bifröst voru reknir úr skóla í gær
fyrir fíkniefnamisferli. Lögreglan í
Borgarnesi lagði hald á lítilræði af
kókaíni, amfetamíni og kannabisefn-
um í íbúðum þeirra á skólasvæðinu á
fimmtudagskvöld. Mál tveggja aðila
voru afgreidd á staðnum en sá þriðji
var færður á lögreglustöð vegna
gruns um akstur bíls undir áhrifum
fíkniefna. Aðgerðin var umfangs-
mikil, því auk lögreglunnar í Borg-
arnesi og Dölum, var vopnuð sér-
sveit ríkislögreglustjóra ásamt
fíkniefnadeild LRH og tollgæslunni í
Reykjavík. Komu viðbragðsaðilar
með þrjú hundateymi á staðinn. Að
sögn lögreglunnar í Borgarnesi var
talið hugsanlegt að skotvopn væri að
finna í íbúð eins hinna grunuðu.
Um er að ræða nemendur sem
hafa verið tiltölulega skamman tíma
í skólanum, að sögn Ágústs Einars-
sonar rektors. Í hópnum eru tveir
karlar og ein kona og voru öll rekin
úr skóla daginn eftir húsleitina sem
gerð var í samstarfi skólayfirvalda
og lögreglunnar.
Að sögn Ágústs Einarssonar rekt-
ors verða fíkniefnamál ekki liðin í
skólanum og því var tekið hart á mál-
inu.
„Við lítum þetta mjög alvarlegum
augum og unnum með lögreglunni í
þessu,“ segir hann. „Við viljum ekki
hafa svona á okkar svæði. Háskóla-
þorpið okkar er fjölskylduvænt og
fólki líður vel hér. Það er góð sam-
vinna allra um að hafa hlutina sem
allra besta og fíkniefni eiga ekki að
líðast hér. Það er fagnaðarefni þegar
lögreglan nær árangri í baráttunni
við fíkniefnin, hér eins og annars-
staðar í samfélaginu.“
Fíkniefnamál upplýst á Bifröst
Þrír nemendur
reknir úr skóla
Morgunblaðið/RAX
Háskólasamfélag „Háskólaþorpið okkar er fjölskylduvænt,“ segir rektor.
„ÉG hringdi strax í lögregluna og
sagði þeim frá árásinni og því að
vagnstjóranum hefði verið hótað
lífláti,“ segir Garðar Ingólfsson,
varðstjóri farþegaþjónustu, í sam-
tali við Morgunblaðið, og vísar þar
til árásarinnar sem María Ellen
Guðmundsdóttir vagnstjóri varð
nýverið fyrir. Að sögn Garðars var
hann spurður af starfsmanni fjar-
skiptamiðstöðvar lögreglunnar
hvort árásarmaðurinn væri enn á
vettvangi en Garðar tjáð honum að
hann væri farinn. „Þá sagði hann
mér að þá yrði hún bara að koma á
lögreglustöðina og gefa skýrslu,“
segir Garðar.
Í samtali við Geir Jón Þórisson,
yfirlögregluþjónn hjá Lögreglu
höfuðborgarsvæðisins, staðfestir
hann að fram hafi komið í upp-
haflega símtalinu að vagnstjórinn
hefði orðið fyrir árás og verið hót-
að lífláti. Að sögn Geirs Jóns setti
yfirmaður hjá Strætó bs. sig í sam-
band við hann í gærmorgun í fram-
haldi af fréttaflutningi Morgun-
blaðsins og ummælum Geirs Jóns
þess efnis að ekkert í skýrslum
sýndi að óskað hefði verið eftir
lögregluaðstoð vegna hótana. Í
framhaldinu segist Geir Jón hafa
hlustað á upptöku af símtalinu þar
sem tilkynnt var um atvikið. „Þá
fékk ég loks staðfestingu á því að
það er rétt að það var hringt þarna
á áttunda tímanum. Fram kom í
símtalinu að vagnstjórinn hefði
orðið fyrir líflátshótunum en að
maðurinn væri farinn af staðnum
og að strætisvagninn væri líka að
fara af staðnum,“ segir Geir Jón og
tekur fram að sökum þessa hafi
ekki þótt ástæða til að senda
lögregluna á vettvang enda ekki úr
neinni deilu að leysa á staðnum.
Segir hann að þeim sem tilkynnti
um atvikið hafi þá verið tjáð að rétt
væri að viðkomandi vagnstjóri
kæmi strax á lögreglustöð og legði
fram kæru. Það hafi viðkomandi
vagnstjóri hins vegar ekki gert. En
eins og fram komi í viðtali við
Maríu síðastliðinn þriðjudag taldi
hún sig ekki hafa tök á að fara á
næstu lögreglustöð í miðjum
vinnutíma.
Í Morgunblaðinu í gær var haft
eftir Geir Jóni að lögreglumenn
væru ávallt sendir á vettvang ef að-
stoðarbeiðni bærist frá fólki vegna
hótana. Geir Jón tekur fram að séu
báðir aðilar farnir af vettvangi sé
hins vegar ekki ástæða til að senda
lögregluna á staðinn. Spurður
hvort lögreglan fari á staðinn sé
annar aðilinn enn á vettvangi svar-
ar Geir Jón því játandi og bendir á
að auðvitað sé hægt að leggja fram
kæru á vettvangi í slíkum tilvikum.
Upptaka staðfestir að
óskað var eftir aðstoð
Lögreglan ekki send á vettvang séu aðilar farnir af staðnum
Morgunblaðið/Kristinn
Með forgang Ýmislegt er að varast í vinnunni hjá strætisvagnastjóra.