Morgunblaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 6

L
ofaðu mér að muna þetta:
Þú ert hugrakkari en þú
trúir, sterkari en þú virð-
ist og klárari en þú held-
ur.“
Þetta sagði Christopher Robin við
bangsann sinn Bangsímon einn dag-
inn. Hann er alvöru vinur alvöru
bangsa.
Um helgina erum við einmitt að fara
að taka á móti litlum bangsa frá út-
löndum. Það er því miður ekki sjálfur
Bangsímon en ágætur bangsi samt
sem að öllu jöfnu á heima í Úkraínu.
Ég veit ekki hvað hann heitir en ég
veit hver besti vinur hans er. Hann
heitir Illya Nyzhnik. Þeir ætla báðir
að vera með á 23. Alþjóðlega Reykja-
víkurskákmótinu sem hefst nú á
mánudag í Skákhöllinni í Faxafeni.
Bangsi fylgir Illya eftir hvert sem
hann fer.
Illya Nyzhnik er 11 ára gamall.
Hann er með skákstyrkleika sem nem-
ur 2.377 Eló-stigum. Fyrir þau ykkar
sem ekki þekkja til skákstiga þá eru
2.377 óheyrilega hátt Eló fyrir 11 ára
barn. Mér liggur við að segja að það
hljóti að vera einum of. En þá hugsa
ég til Mozarts og Barenboims og Mills
og Picassos og allra hinna undra-
barnanna og sé að Nyzhnik er í ágæt-
um hópi og getur plumað sig í lífinu ef
að honum er hlúð.
Á meðan ég berst við það á hverjum
degi að muna hvar ég lagði bílnum
kvöldinu áður eða fyrr um morguninn
þá eru litlir krakkar um allan heim að
leysa stjarnfræðileg stærðfræðivanda-
mál, leika á fiðlu eins og englar, semja
konserta og tefla skák eins og Illya
Nyzhnik.
Undrabörn heimsins eru margs kon-
ar og fjölbreytt og sannleikurinn er
auðvitað sá að sérhvert mannsbarn
sem kemur í heiminn er undur.
Ljósmyndarinn Mary Ellen Mark
notaði líka yfirskriftina „Undrabörn“ í
nýlegri bók og sýningu í Þjóðminja-
safni Íslands þar sem brugðið var upp
svipmyndum af lífi og aðstæðum fatl-
aðra barna á Íslandi. Fötluð börn eru
hugrakkari en við trúum, sterkari en
þau virðast og klárari en við höldum.
Það að kynnast undrabörnum, hvort
heldur er frá Úkraínu eða Íslandi,
bætir tilveruna og gerir heiminn litrík-
ari. Lögun hjartans spyr ekki um til-
teknar gerðir af greind eða hæfni – og
lífsgleðin og hlýjan ekki heldur.
Eitt er víst að öll börn eru meira lík
hvert öðru en ólík og eitt af því marga
sem bindur öll börn saman og við hin
gömlu fullorðnu gætum lært af, það er
leikgleðin.
Ég er meðal þeirra sem hlakka til
að sjá leikgleðina skína úr augum Illya
litla Nyzhnik og bangsa við skák-
borðið. Það er unun að horfa á flotta
taflmennsku, hvort sem það er 11 ára
snáði eða öldungur á níræðisaldri sem
stýrir mönnunum. Ef til vill verður þó
harðasti keppinautur Illya hinn 13 ára
bandaríski undradrengur Roy Robson
sem sumir nefna arftaka Fischers.
Roy er yngstur frá upphafi til að tefla
á meistaramóti Bandaríkjanna.
Ef ég á að leyfa mér að vera væmin
á laugardegi þá er galdurinn við flott-
ustu skákmótin hins vegar ekki hver
vinnur eða tapar heldur hvernig ólíkir
heimar og fjölbreyttir einstaklingar
sitja allir við sama borð sem jafn-
ingjar. Sumir eru 86 ára og aðrir 11
ára, sumir eru múslimar og aðrir gyð-
ingar, sumir eru konur og aðrir karlar,
sumir eru frá Afríku og aðrir frá Asíu,
sumir eru fatlaðir og aðrir ófatlaðir.
Sumir ferðast einir, aðrir ferðast með
eiginkonum sínum og enn aðrir með
eiginmönnum. Svo eru þeir sem
ferðast með bangsa. En allir samein-
ast í hinu tæra og einfalda tungumáli
PISTILL » Það að kynnast undra-
börnum hvort heldur
er frá Úkraínu eða Íslandi
bætir tilveruna og gerir
heiminn litríkari. Lögun
hjartans spyr ekki um til-
teknar gerðir af greind
eða hæfni, og lífsgleðin og
hlýjan ekki heldur. Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
Bangsar undrabarna
skákarinnar og annað hættir að skipta
eins miklu máli.
Bangsímon hefur sagt að andartakið
rétt áður en maður gæðir sér á hun-
anginu sé langbest. Fyrir mig er ein-
mitt eitt slíkt andartak eftirvæntingar
í dag. Eftir tvo daga byrjar tíu daga
alþjóðleg skákveisla í Reykjavík og þá
flæðir hunangið út um allt. Þá vilja all-
ir skákunnendur vera í Reykjavík.
6 LAUGARDAGUR 1. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
STEFNT er að því að lækka lyfjakostnað
þeirra sjúklinga sem nú borga mikið
vegna lyfja, t.d. þeirra sem bæði þurfa að
nota lyf við gikt- og hjartasjúkdómum. Á
móti lækki eða falli niður greiðsluþátt-
taka hins opinbera til þeirra sem sjaldan
þurfa að kaupa lyf eða bera lítinn kostnað
vegna lyfja. Þá verður litið á barn og ann-
að foreldri sem einn einstakling til að
lækka kostnað fjölskyldna sem nú bera
háan lyfjakostnað.
Nefnd sem heilbrigðisráðherra skipaði
26. nóvember sl. til að gera tillögur að
breyttri þátttöku einstaklinga í kostnaði
vegna lyfja og annarrar heilbrigðisþjón-
ustu stefnir að því að ljúka fyrsta áfanga
vinnu sinnar, sem varðar lyfjakostnað,
fyrir mitt þetta ár. Þá þarf að kynna mál-
ið, m.a. fyrir sjúklingahópum og fleirum,
breyta lögum og ákveða tæknilegar út-
færslur áður en breytingarnar komast í
framkvæmd.
Nefndinni var falið að kanna hvort og
þá hvernig mætti fella kostnað vegna
læknishjálpar, lyfja, rannsókna, sjúkra-
þjálfunar og annars heilbrigðiskostnaðar
undir eitt niðurgreiðslu- og afsláttarfyr-
irkomulag og verja fólk gegn of háum
kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu í víð-
asta skilningi.
Pétur Blöndal, alþingismaður og for-
maður nefndarinnar, sagði að í fyrra hafi
um 220 þúsund manns fengið lyf og að
meðaltali greiði sjúklingar um þriðjung
lyfjakostnaðarins en ríkið tvo þriðjuhluta.
Pétur sagði það markmið nefndarinnar
að breyta ekki því hlutfalli en dreifa
kostnaðinum með öðrum hætti. Ásta R.
Jóhannesdóttir, alþingismaður og vara-
formaður nefndarinnar, sagði kostnað
sjúklinga nú ráðast mjög af því hvaða lyf
þeir þurfi að nota og hvaða sjúkdómi þeir
væru haldnir. Sumir greiði lítið, t.d. syk-
ursjúkir sem nota einungis insúlín, en t.d.
giktarsjúklingar og hjartasjúklingar
þurfi að greiða mikið. Sé sami einstak-
lingur bæði gikt- og hjartveikur geti
lyfjakostnaður hans orðið mjög hár.
Pétur sagði nefndina ætla að breyta
þessu kerfi og horfa á kostnaðinn af sjón-
arhóli sjúklinganna í stað einstakra lyfja
eða sjúkdóma. Þá verði litið til heildar-
kostnaðar hvers einstaklings af lyfjum og
hvernig megi verja hann of háum kostn-
aði.
Ásta sagði að horft væri til reynslu
Dana, Svía og Norðmanna á þessu sviði
en þar hefur kostnaðarþátttaka almenn-
ings vegna heilbrigðisþjónustu einnig
verið undir smásjánni og þeir breytt kerf-
um sínum í þessa veru.
Þegar nefndin hefur skipað lyfjamálum
í nýjan farveg verður litið til annarra
þátta svo sem læknisþjónustu, læknis-
rannsókna, sjúkraflutninga, sjúkrahúsa
og fleiri þátta í heilbrigðiskerfinu. Pétur
sagði ljóst að sú vinna yrði mjög viðamikil
og þyrfti að afla upplýsinga víða úr kerf-
inu. Stefnt er að því að greiðsluþátttaka
almennings verði áfram 17% líkt og í dag
en að sá kostnaður komi jafnar niður en
hann gerir nú.
Lyfjakostnaður jafnaður
Pétur H. Blöndal
Ásta R.
Jóhannesdóttir
HAFNAR eru gatna- og holræsa-
framkvæmdir við nýtt íbúða-
hverfi í nágrenni Borgarspít-
alans. Á svæðinu er mikil
skógrækt og því þurfa flest trén
að víkja fyrir rörum og húsa-
grunnum.
Ekki verður hróflað við öllum
trjágróðri á svæðinu, t.d. mun
skógræktarreitur borgarinnar,
þar sem áður var trjárækt Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur,
standa óhreyfður. Á fram-
kvæmdasvæðinu sjálfu eru mörg
tré sem leyfi fékkst til að planta á
lóð sem þá var hugsuð sem fram-
tíðarbyggingarland Borgarspít-
alans. Eftir að ákveðið var að
byggja Landspítala upp við
Hringbraut var hins vegar ákveð-
ið að byggja nýtt íbúahverfi á
svæðinu.
Umhverfissvið Reykjavík-
urborgar fór því í haust að fjar-
lægja tré af svæðinu og tryggja
þeim framhaldslíf annars staðar í
borginni. En þar sem lítill tími
var til stefnu var aðeins tekinn
trjágróðri, bæði skjólbelti og ann-
að,“ segir Þórólfur Jónsson, garð-
yrkjustjóri borgarinnar. „Við
hefðum gjarnan viljað hafa lengri
tíma að geta mjatlað úr þessu á
hagkvæman hátt. En ákveðið var
síðasta sumar að skipuleggja
svæðið þannig að svigrúmið sem
við fengum var lítið.“ Mikill fjöldi
trjátegunda er á svæðinu og voru
sumar hverjar gróðursettar fyrir
mörgum árum.
„Það er algjörlega óraunhæft
að flytja allan gróðurinn,“ segir
Þórólfur. „En við ætlum að nýta
það sem hægt er.“
hluti þeirra. Stefnt er að því að
taka fleiri lífvænleg tré næsta
haust og setja í manir sem byggð-
ar verða upp við Kringlumýr-
arbraut en að öðru leyti eru örlög
trjágróðursins undir náð og mis-
kunn verktakans komin.
„Þarna er gríðarlega mikið af
Árvakur/Ómar
Sum trén
flutt – önn-
ur felld
Trjágróður verður að víkja fyrir nýbyggingum í Fossvogi
MIKILL meirihluti Reykvíkinga, sem
komnir eru yfir áttrætt, telur sig ekki vera
félagslega einangraðan. Þeir segjast njóta
góðra og reglulegra samskipta við börn,
ættingja og vini, að því er nýleg viðhorfs-
rannsókn Capacent Gallup leiddi í ljós.
Rúmlega þriðjungur svarenda kvaðst taka
virkan þátt í félagsstarfi eldri borgara og
um fjórðungur viðmælenda tók einnig þátt
í annars konar félagsstarfi.
Viðhorfsrannsóknin var gerð fyrir vel-
ferðarsvið Reykjavíkurborgar meðal eldri
borgara, 80 ára og eldri. Í rannsókninni
voru kannaðir hagir svarenda, svo sem
húsnæðisaðstæður, heilsufar, þjónusta og
félagsleg tengsl. Einnig var spurt um við-
horf þeirra til þjónustu og úrræða. Heilsu-
far svarenda var almennt gott og sögðu
63% heilsufar sitt gott, 74% voru líkamlega
vel á sig komin miðað við aldur og 65%
svarenda kváðust hreyfa sig vikulega eða
oftar.
Könnunin var gerð frá 29. nóvember
2007 til 9. janúar síðastliðins. Í úrtakinu
voru 1.000 Reykvíkingar 80 ára og eldri og
voru þeir valdir af handahófi úr þjóðskrá.
Svarhlutfall var 58,8%.
Aldraðir
virkir í fé-
lagsstarfi
18 MÁNAÐA fangelsisrefsing tæplega þrí-
tugs manns sem hafði meira eða minna verið
í óreglu frá 12 ára aldri, var að fullu skilorðs-
bundin þar sem maðurinn hafði farið í með-
ferð og staðið sig vel. Þá hafði langur tími lið-
ið frá því rannsókn málsins lauk og þar til
maðurinn var ákærður.
Maðurinn var dæmdur fyrir þrjú aðskilin
fíkniefnabrot, þ.e. fyrir að hafa í vörslum sín-
um ólögleg fíkniefni. Í fyrsta tilvikinu var
hann með um 12 grömm af hassi, því næst
með 34 grömm af e-töflum eða e-töfludufti
auk lítilræðis af amfetamíni og loks var hann
tekinn með 30 skammta af LSD. Með brot-
unum rauf hann reynslulausn eldri dóms.
Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur segir að
maðurinn hafi samkvæmt framlögðum vott-
orðum meðferðarfulltrúa og sálfræðings,
verið í meðferð og staðið sig vel í rúmt ár.
Ekki er að sjá að hann hafi brotið af sér á
þessum tíma. Þá voru lögð fram vottorð frá
vinnuveitenda, foreldrum hans og barnsmóð-
ur sem öll bera það með sér að hann myndi
skaðast mjög af fangelsisrefsingu og sá ár-
angur sem hann hefur náð í baráttu við fíkn
sína yrði þá unninn fyrir gýg.
Anna M. Karlsdóttir, settur héraðsdómari,
kvað upp dóminn.
Tók sig á og
fékk skilorðs-
bundinn dóm
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir
les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
♦♦♦