Morgunblaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 1. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UPPSAGNIR
Fréttir af uppsögnum hjá de-Code vekja athygli en getavarla komið á óvart. Þær eru
rökrétt niðurstaða af því, sem hefur
verið að gerast á alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum á undanförnum mán-
uðum. Fyrirtækið hefur verið fjár-
magnað með ýmsum hætti og þótt
hluti þess fjármagns hafi komið héð-
an frá Íslandi hefur meginhluti þess
komið frá hinum alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum í ýmsu formi.
Að þessu leyti er deCode í sömu
stöðu og bankarnir. Báðir aðilar hafa
fjármagnað starfsemi sína með því að
sækja fé út á hina risastóru fjármála-
markaði og báðir aðilar standa
frammi fyrir því að þessir markaðir
hafa lokast um skeið og enginn veit
hvenær þeir opnast aftur. Við þessar
aðstæður er eðlilegt að Kári Stefáns-
son og hans fólk geri ráðstafanir til
að það fjármagn, sem fyrirtækið hef-
ur nú undir höndum og er umtalsvert
dugi lengur en gert hafði verið ráð
fyrir.
Morgunblaðið hefur skýrt frá því í
fréttum blaðsins að búast megi við
umtalsverðum uppsögnum í banka-
kerfinu á þessu ári. Fyrstu merki
þeirra uppsagna má sjá nú þegar og
ljóst að bankarnir munu reyna að
fækka fólki með því að ráða ekki í
stað þeirra, sem hætta, sem eru eðli-
leg viðbrögð af þeirra hálfu. Það ligg-
ur líka fyrir, að þessar uppsagnir eða
fækkun starfsfólks verða ekki bara á
Íslandi heldur í starfsstöðvum bank-
anna í mörgum löndum.
Það má líka gera ráð fyrir, að
bankarnir leggi áherzlu á að draga
saman annan kostnað, starfsmenn
þeirra muni ferðast á ódýrari far-
gjöldum á næstu mánuðum og miss-
erum o.s.frv.
Þessi fyrstu einkenni um samdrátt
í efnahagslífi okkar eru að byrja að
sjást. Því má hins vegar ekki gleyma,
að áður en veruleg hætta verður á at-
vinnuleysi meðal Íslendinga og ann-
arra þeirra, sem hafa hér fasta bú-
setu má gera ráð fyrir að vinnandi
fólki fækki einfaldlega vegna þess að
þeir, sem hafa komið hingað til
skemmri dvalar í vinnuleit muni
flytja af landi brott á ný. Þá er einnig
töluvert um fyrirtæki, sem hafa ekki
getað keppt við bankana og aðra um
launakjör hingað til en munu fagna
því að fá hæfileikafólk til starfa. Það
er því töluvert í að hætta verði á al-
varlegu atvinnuleysi.
Uppsagnirnar hjá deCode eru hins
vegar staðfesting á því, að fjármála-
kreppan úti í hinum stóra heimi er
byrjuð að hafa áhrif hér eins og búast
mátti við og blasað hefur við um
skeið.
Það er ekki svartsýni að vara við
þessari hættu. Það er raunsæi.
Hún hverfur ekki með því að tala
ekki um hana eins og sumir virðast
halda. Þvert á móti er mikilvægt að
almenningur á Íslandi geri sér grein
fyrir hvað er að gerast og sé undir
það búinn.
Við Íslendingar höfum einfaldlega
engin áhrif á það, sem er að gerast.
SAMRÁÐ VIÐ REYKVÍKINGA
Í lýðræðissamfélagi er keppikefli aðfæra áhrif til almennings, til borg-
aranna. Eftir því sem tækninni fleyg-
ir fram verður það auðveldara, en
þróun lýðræðisins er hins vegar hæg-
ari. Lýðræðið snýst um áhrif almenn-
ings, bæði í stóru og smáu. Í fyrradag
kynnti Ólafur F. Magnússon borgar-
stjóri nýtt samráðsverkefni, sem
nefnist 1,2 og Reykjavík. Verkefnið
er tvíþætt. Annars vegar mun stýri-
hópur leita eftir ábendingum barna,
unglinga og fullorðinna í hverfum
borgarinnar um hvað megi betur
fara. Hins vegar mun fólk geta lagt
sitt til málanna á sérstökum ábend-
ingavef. Eins og segir í kynningu
munu notendur þar geta komið á
framfæri eigin ábendingum með
skýringum, tekið afstöðu til ábend-
inga annarra og fylgst með stöðu eig-
in ábendinga og annarra.
Ólafur F. Magnússon rökstuddi
þetta verkefni með því að segja að
engir þekktu hverfi borgarinnar jafn
vel og íbúarnir sjálfir og Reykjavík-
urborg vildi sækja í þann sérfræðiauð
til að bæta borgina: „Með samráðinu
vilja borgaryfirvöld í senn styrkja
tengsl borgarinnar við íbúana og
helstu samstarfsaðila í hverfunum –
og skapa vettvang fyrir íbúana til að
styrkja tengsl sín á milli. Betri tengsl
milli íbúa skila sér í aukinni sam-
kennd og blómlegra borgarsam-
félagi, borginni allri til heilla.“
Þetta verkefni lofar góðu, en það
má ekki gleyma því að öll fyrirheit
skapa væntingar. Þegar íbúarnir eru
hvattir til að láta að sér kveða vilja
þeir líka sjá að ábendingar þeirra
komist til skila, hvort sem þær snúast
um hraðahindranir, endurbætur á
leikvöllum, ónýtar gangstéttir eða
bilaða ljósastaura. Ef ábendingarnar
hlaðast upp og ekkert gerist gætu
íbúarnir orðið æði langleitir.
Ýmislegt hefur verið gerst til að
gefa íbúum bæjar- og sveitarfélaga
kost á því að hafa áhrif á umhverfi
sitt. Nú er til dæmis hvergi ráðist í
stórframkvæmdir nema að undan-
genginni grenndarkynningu. Hættan
er hins vegar sú að slíkt ferli verði að
formsatriði og kynningin eigi sér stað
án þess að íbúarnir taki eftir henni
eða þá að tekið er á móti ábendingum,
þakkað fyrir þær og síðan haldið
áfram eins og ekkert hafi í skorist.
Það er ekki lýðræði, heldur sýndar-
lýðræði.
Samráðsverkefnið 1, 2 og Reykja-
vík er í anda beins lýðræðis. Almenn-
ingi er gefinn kostur á að hafa bein
áhrif á umhverfi sitt. Ráðamenn í
Reykjavíkurborg hafa með þessu
frumkvæði sett markið hátt og því
ber að fagna. En borgin þarf líka að
hafa bolmagn til að bregðast skjótt
við, þannig að fólk sjái að verkefnið
skili árangri. Ef það gengur upp gæti
þetta verkefni haft mikil áhrif. Það
mun koma í ljós á næstu vikum og
mánuðum.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
Hún hefur ekkert breyst!“hvíslar Ragnar Axelssonljósmyndari hissa eftir aðhafa verið kynntur fyrir
konunni sem fyrir 56 árum mætti linsu
ljósmyndarans Ruth Orkin á horni
Piazza della Republica í Flórens.
Ninalee Allen Craig, eða Jinx Allen
eins og hún kallaði sig þá, gekk þar
hnarreist framhjá 15 ítölskum körlum
sem veittu henni óskipta athygli. Þessi
ljósmynd hefur orðið efniviður kvik-
mynda, málaferla, tískuþátta – þetta er
ein frægasta ljósmynd 20. aldar, mynd-
in á næstsöluhæsta ljósmyndavegg-
spjaldi sögunnar.
Ninalee Craig var þá 23 ára gömul.
Hún var nýútskrifuð úr háskóla í New
York og lagði ein upp í sex mánaða
ferðalag um Evrópu. Í Flórens bjó 28
ára ljósmyndari á sama hóteli, ung
kona að nafni Ruth Orkin. Hún var
orðin peningalaus og þegar þær hittust
þennan morgun í anddyrinu spurði
Orkin Allen hvort hún mætti taka af
henni myndir; Herald Tribune kynni
að birta þær í þættinum „Óþekkt feg-
urð“. Þeir greiddu fimmtán dali fyrir.
Ungu konurnar gengu út í daginn og
þegar þær fóru framhjá körlunum á
torginu tók Orkin mynd. Henni þótti
viðbrögð karlanna svo forvitnileg, að
hún bað Allen að fara aftur upp á gang-
stéttina og ganga á milli þeirra að nýju.
Það er þessi önnur mynd filmunnar
sem er sú fræga. Þegar kontakturinn
af filmunni var sýndur í heild sinni á
sýningu í New York fyrir nokkrum ár-
um skrifaði Charles Hagen í The New
York Times, að þótt það hefði nú komið
í ljós að myndin væri í raun sviðsett, þá
skipti það varla máli. „Tilfinningarnar
sem felast í þessu augnabliki eru svo
raunverulegar og upplifunin svo sönn,
að ljósmyndin hefur einstakan frá-
sagnarkraft, óháð því hvernig hún var
tekin,“ skrifaði Hagen.
Þvílíkar móttökur
Jinx Allen er nú Ninalee Craig og hún
dvaldist á dögunum ásamt ættingjum í
notalegu gistihúsi í Grjótaþorpinu.
Hún var að heimsækja frænda sinn,
ljósmyndarann Brooks Walker, sem er
búsettur hér á landi. Og þessi glæsi-
lega áttræða kanadíska kona, sem
starfaði lengi í auglýsingabransanum,
er einstaklega áhugasöm um umhverfi
sitt. Hún var á Íslandi í annað sinn og
það átti hug hennar allan.
„Við lentum á Íslandi í versta veðri
sem skollið hefur á Reykjavík í nokkur
ár. Þvílíkar móttökur!“ segir hún hrifin
og fer að sýna Ragnari dagbók um Ís-
land sem hún byrjaði að setja saman í
fyrra þegar hún kom. Í bókina hefur
hún límt póstkort og skrifar allrahanda
athugasemdir hjá sér.
„Litirnir í borginni eru makalausir.
Þessi pístasíugrænu hús minna mig
jafnvel á Pétursborg,“ segir hún. Og
bað frænda sinn að fara ekki aftur með
sig að Gullfossi og Geysi. „Ég vil frekar
fara til Eggerts feldskera,“ sagði hún.
Myndin var talin klámfengin
Ninalee Craig er alveg til í að rifja einu
sinni enn upp söguna af þessari frægu
myndatöku; bakvið mynd sem hún seg-
ir í raun hafa haldið uppi fimm manna
fjölskyldu síðustu áratugina. Og tekur
fram að hún hafi aldrei fengið krónu
fyrir fyrirsætustörfin; hins vegar gaf
Orkin henni fjögur árituð prent og
hvert þeirra er að minnsta kosti 50.000
dollara virði.
„Myndin sást varla opinberlega fyrr
en á sjöunda áratugnum, hún var talin
svo klámfengin,“ segir hún og bendir á
manninn sem grípur með hendinni í
klofið á sér um leið og hann sýnist
blístra. „Lengi vel voru einhverjir karl-
anna málaðir út af myndinni.“ Hún
segir Orkin ekki hafa sett myndina á
svið, heldur hafi hún séð fyrir sér að
þarna ætti eitthvað forvitnilegt sér
stað á gangstéttinni, þegar þær fóru
þar um. „Hún bað mig að ganga einu
sinni enn framhjá körlunum – Ruth
hafði þessa „vision“,“ segir Craig.
Myndin var á hinni frægu sýningu
Family of Man í Museum of Modern
Art, sem fór síðan um heiminn, og aft-
ur í bók Time-Life-útgáfunnar um
Ítalíu. „Það var í þeirri bók sem fjöl-
skyldan mín á Ítalíu sá myndina fyrst,
þau voru algjörlega miður sín.“
Fyrri eiginmaður Craig var ekki
sáttur og reyndi að höfða mál og
stöðva birtinguna – vegna þess hvað
myndin þótti djörf.
„Hún er það líka,“ skýtur Herbie
Walker, faðir Brooks, inn í. „Hún
hangir uppi á barnum mínum á Ítalíu
og hún er líka í öllum bíóhúsum þar
sem sýna bannaðar myndir.“
En það þýddi ekkert að reyna að
stöðva ferð myndarinn
enda er hún tekin á opi
Og fyrirsætan segir að
myndarinn hafi alla tíð
sambandi, uns Orkin lé
tugnum.
Höfðu talið fyrirsæt
„Þetta er költ-mynd,“ s
„Hún hefur ólíka merk
fólks. Sumar konur sem
ina fyllast fyrirlitningu
Þær segja: Við eigum a
ganga niður götuna án
áreittar – en ég skemm
unglega!“ Hún skellir u
um Flórens í viku og st
Ninalee A. Craig er stúlkan sem ítölsku karlarnir stara
Ég skemmti mé
Klassík Bandarísk stúlka á Ítalíu, hin fræga mynd ljósmyndar
sig Jinx, segist hafa haft gaman af athyglinni sem karlarnir ve
Sprelllifandi „Flestir þessara gaura á myndinni eru öruggleg
56 árum. Margir hafa þó gefið sig fram og sagst vera á myndin