Morgunblaðið - 28.03.2008, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 28. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
E
kki ber að vanmeta þá
kvíðatilfinningu sem
sumir af samlöndum
okkar eru haldnir um
þessar mundir og fær
gjarnan útrás í spurningunni knýj-
andi: „Hvað á að koma í staðinn?“
Undanskilið: „í staðinn fyrir röð af
álbræðslum í stóriðjustíl“.
Nú er ekkert atvinnuleysi í landinu
og hefur ekki verið um langa hríð, en
kvíði er að sjálfsögðu alveg jafn-
raunverulegur þótt enginn sýnilegur
fótur sé fyrir honum og verðskuldar
athygli og meðhöndlun sem slíkur.
Mér hefur komið í hug að þeir sem
þessari kvíðaröskun eru haldnir gætu
ef til vill fundið fró ef þeir tækju sér
símaskrána í hönd og færðu fing-
urinn af einu nafninu á annað hafandi
yfir starfsheitið og segðu í leiðinni
upphátt eða í hljóði: „Sama að ári“.
Ef það dugir ekki mætti rifja upp
hina brýnu þörf sem er fyrir vinnu-
fúsar hendur í þjónustu- og umönn-
unargeiranum svo heldur við neyðar-
ástandi, skorti á kennurum, leik-
skólakennurum, læknum, hjúkrunar-
fólki, iðnaðarmönnum af öllum
mögulegum tegundum og gerðum…
Eiginlega finnst manni að kvíða ætti
miklu fremur að gæta á þeim víg-
stöðvum, það er: hvernig á að manna
allar þessar himinhrópandi stöður?
Og vænlegast þá að horfa til liðsafl-
ans sem nú er í skólum landsins, að
hann mennti sig og þjálfi til viðkom-
andi starfa.
Nýlega heyrði ég sögu af manni
hér í bæ sem Guðmundur hét og
hafði viðurnefnið „vinnulausi“. Hann
var smiður að atvinnu og aldrei í
rónni nema hann hefði þrjár til fjórar
„vinnur“, af því hlaust viðurnefnið.
Hinn dæmigerði Íslendingur? Senni-
lega býr eitthvað djúpt í þjóðarsál-
inni sem er ættað alveg frá því í
Móðuharðindum 18. aldar þegar
þjóðin var við það að deyja drottni
sínum. Að þá hafi orðið til þetta hol-
rúm sem ekkert getur fyllt, ekki einu
sinni allsnægtir og yfirvinnur, æv-
inlega vofi yfir spurningin: „Hvað á
að koma í staðinn?“
Uns svo er komið að vinnan fyllir
upp í sjóndeildarhringinn, Íslend-
ingar búa við lengstan vinnudag allra
þjóða í Evrópu. Ekki að þeir afkasti
mestu, nei, en þeir eru í vinnunni,
hún er eins konar vistun. Sem Jón
Gnarr túlkar svo ágætlega í auglýs-
ingunni þar sem hann hefur hreppt
„stóra vinninginn“ og þarf ekki að
vinna framar. Við sjáum hann væfl-
ast um íbúðina heima hjá sér, hann
hefur ekkert fyrir stafni og depurðin
í svipnum yfirgnæfir orðin sem hann
lætur falla um hvað hann hafi það
gott.
Annað kvíðaeinkenni er málflutn-
ingur manna á borð við Guðmund
Ólafsson hagfræðing og Pétur Blön-
dal alþingismann sem boða gervæð-
ingu fallvatna landsins til þess að
reisa álver í stóriðjustíl. Til þess að
frelsa heiminn frá mengun (PB), til
að vinna lokasigur á „hinni dauðu
náttúru“ (G.Ól).
Það er eitthvað heillandi við þenn-
an málflutning og hjá mér vaknar af
einhverjum ástæðum minning um
„skemmtiatriði“ sem ég varð vitni að
í Skátaheimilinu sáluga forðum daga.
Kappát. Atgervisfólk keppti um hver
gæti hesthúsað flestum kókosbollum
á tilteknum örfáum mínútum. 18
stykki hurfu upp í þann sem vask-
astur var áður en hann greip með
hvítklístruðum fingrum fyrir vitin og
spúði þeirri 19du. Annars vegar þetta
sem mann langaði óneitanlega í (kók-
osbollu/hagvöxt) og hins vegar að
horfa á mann æla því.
PISTILL » Nýlega heyrði ég
sögu af manni hér í
bæ sem Guðmundur hét
og hafði viðurnefnið
„vinnulausi“. Hann var
smiður að atvinnu og
aldrei í rónni nema hann
hefði þrjár til fjórar
„vinnur“, af því kom við-
urnefnið. Hinn dæmi-
gerði Íslendingur?
Pétur
Gunnarsson
Allt annað
Guðmundur Ólafsson og Pétur
Blöndal eru einhverjir mestu uppi-
standarar sem völ er á um þessar
mundir, því glórulaus málflutningur
er í raun uppistand þegar hann nær
hæstum hæðum. Aðeins ef á að fara
að framkvæma hann (implementera)
að gamanið tekur að kárna.
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Pétur Gunnarsson les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
14,6% HÆKKUN á mjólkurverði
til bænda þýðir að verð á mjólk-
urlítra til neytenda fer upp í tæp-
lega 100 krónur en hann er um 87
krónur í dag. Fara þarf áratugi aft-
ur í tímann til að finna álíka mikla
hækkun á mjólkurverði en hún er
tilkomin fyrst og fremst vegna mik-
illar hækkunar á áburði, fóðri og
fjármagnskostnaði.
Það er verðlagsnefnd búvara
sem tekur ákvörðun um breytingar
á heildsöluverði mjólkur en í nefnd-
inni sitja m.a. fulltrúar bænda og
neytenda. Niðurstaða nefndarinnar
var að hækka mjólkurverð til
bænda um 14 kr. á lítra eða um
14,6%. Hækkunin tekur gildi 1.
apríl nk. Þá hækkar vinnslu- og
dreifingarkostnaðar mjólkur einnig
um 2,20 kr. á hvern lítra.
Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofunni eru mjólkurvörur um
2% af útgjöldum heimilisins. Til
samanburðar má nefna að bensín
og olía eru 4,4% af útgjöldum heim-
ilisins.
Slæm afkoma hjá bændum
Þórólfur Sveinsson, formaður
Landssambands kúabænda, sagði
að þær hækkanir á mjólkurverði
sem nú hefðu verið ákveðnar tækju
nokkurn veginn á þeim kostnaðar-
hækkunum sem nefndin hefði mælt
á þeim gögnum sem hún hefði aflað
sér. Það væru hins vegar fágætir
óvissutímar í efnahagsmálum og
viss hætta á að kostnaður við fram-
leiðsluna ætti eftir að aukast enn.
Ef gengi krónunnar kæmi ekki
meira til baka væri ljóst að aðföng
til landbúnaðar myndu halda áfram
að hækka. Gengi hefði mikil áhrif á
kjarnfóðurverð, sömuleiðis véla-
kostnað og olíuverð. Þá hefði
Áburðarverksmiðjan boðað hækk-
un á áburði í byrjun apríl en aðrir
innflytjendur ætluðu ekki að
hækka. Þórólfur kvaðst því vona að
áburðarkostnaður bænda á þessu
vori myndi ekki hækka mikið til
viðbótar við þau 80% sem þeir
hefðu þegar þurft að taka á sig.
Þórólfur sagði að fara þyrfti
marga áratugi aftur í tímann til að
finna viðlíka mikla hækkun á
mjólkurverði. Hann sagði 14 kr.
hækkun gefa til kynna að afkoma
bænda undanfarna mánuði væri
búin að vera afar slæm. Hann sagð-
ist ekki geta svarað því hvort þessi
slæma afkoma hefði leitt til þess að
einhverjir hefðu hætt búskap.
Bændur sem skulduðu mjög mikið
væru a.m.k. í afar erfiðri stöðu.
Sat hjá við afgreiðsluna
Verðlagsnefnd tók í ákvörðun
sinni tillit til mikillar hækkunar á
fjármagnskostnaði bænda. Björn
Snæbjörnsson, fulltrúi ASÍ í nefnd-
inni, sat hjá við afgreiðsluna. Hann
sagði að vaxtakostnaður í landinu
hefði vissulega hækkað mikið en
hann sagðist ekki geta fallist á að
bændur ættu að fá hann bættan þar
sem almenningur í landinu þyrfti
að bera þennan kostnað. Hann
benti á að af þessari 14 króna
hækkun sem bændur fengju væru
fimm krónur tilkomnar vegna fjár-
magnskostnaðar bænda. Þetta
væru því umtalsverðir fjármunir
sem neytendur þyrftu að taka á sig.
Björn sagðist hafa verið tilbúinn til
að fallast á hækkun mjólkur vegna
verðhækkunar á áburði og fóðri en
niðurstaða sín hefði verið að sitja
hjá við afgreiðslu málsins vegna
ágreinings um fjármagnskostnað-
inn.
Þórólfur sagði að bændur hefðu
meðan Stofnlánadeild landbúnað-
arins var við lýði búið við nokkuð
stöðugan fjármagnskostnað. Eftir
að hún var seld hefði vaxtakostn-
aður í landinu lækkað en frá miðju
ári 2007 hefði hann aukist gríðar-
lega. Í reynd mætti segja að nefnd-
in hefði átt að vera búin að taka til-
lit til þessa kostnaðar.
Þórólfur sagðist vonast eftir að
ekki þyrfti að koma til frekari
breytinga á mjólkurverði á þessu
ári. Verðlagsnefnd búvara hækkaði
verð til bænda síðast um áramót.
Þá hækkaði verðið um 70 aura.
Fyrr á síðasta ári hækkaði nefndin
verð til bænda um 1,80 kr. Samtals
fengu bændur því hækkun sem
nam 2,50 krónum í fyrra.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Dýrari mjólk Samkvæmt upplýsingum frá Hagstofunni eru mjólkurvörur um 2% af útgjöldum heimilisins.
Í HNOTSKURN
»Beingreiðslur til bænda breyt-ast ekkert við þessa hækkun
til bænda og því aukast útgjöld
ríkissjóðs ekkert við breytinguna.
»Fyrir hækkun fengu bændur50 kr. fyrir mjólk frá af-
urðastöð og 40 kr. úr ríkissjóði.
Nú fá þeir 64 kr. frá afurðastöð
og 40 kr. frá ríkinu.
»Í nefndinni sitja fimm menn,fulltrúi frá ASÍ og BSRB og
tveir fulltrúar bænda en formað-
urinn er skipaður af ráðherra.
»Fulltrúar bænda, ríkisins ogBSRB samþykktu að hækka
mjólk um 14,6% en fulltrúi ASÍ sat
hjá.
Mesta hækkun á verði
mjólkurafurða í áratugi
 Verð til bænda hækkar um 14,6% og verð til neytenda fer úr 87 kr. í um 100 kr.
FIMMTÁN ára piltur var handtek-
inn af lögreglunni á höfuðborg-
arsvæðinu um klukkan fjögur í
gærdag í Gerðahverfi, auk þriggja
pilta á svipuðu reiki, fyrir vopnað
rán í verslun BT í Kringlunni um
klukkustund áður. Að loknum yf-
irheyrslum var piltunum sleppt og
telst málið upplýst.
Ungi maðurinn var einn að verki
en félagar hans biðu skammt hjá.
Hann fór vopnaður skærum inn í
verslun BT, klippti á öryggissnúru
sem tengd var við fartölvu og hrifs-
aði hana til sín. Starfsfólk versl-
unarinnar varð vart við verknað
piltsins og hafði afskipti af honum.
Brást hann ókvæða við og ógnaði
starfsmönnum með skærunum, áð-
ur en hann hljópst á brott. Með
fylgdu félagarnir.
Að sögn lögreglu fundust bæði
tölvan og skærin sem notuð voru.
Fimmtán ára
framdi rán
með skærum
TÖLUVERÐ rannsóknarvinna er
framundan í máli tveggja manna
sem handteknir voru í Leifsstöð á
þriðjudag, grun-
aðir um hafa að
með ólöglegum
hætti náð háum
fjárhæðum úr
hraðbönkum á
höfuðborg-
arsvæðinu.
Mennirnir
voru stöðvaðir
þegar tollverðir
urðu varir við að þeir höfðu mikla
fjármuni í fórum sínum, en menn-
irnir reyndust vera með á fjórðu
milljón króna á sér við handtöku.
Voru mennirnir úrskurðaðir í
gæsluvarðhald til mánudags.
Auðgunarbrotadeild lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu er
með málið til rannsóknar, og er
nú m.a. unnið að öflun upplýsinga
frá bönkum um leið og skoðað er
hve lengi mennirnir hafa dvalið
hér á landi og hvort þetta er
fyrsta heimsókn þeirra til lands-
ins..
Mennirnir, sem voru á leið til
Lundúna, eru frá Þýskalandi og
Rúmeníu og miðar rannsókn lög-
reglu m.a. að því að upplýsa hvort
þeir höfðu íslenskan vitorðsmann.
Virðist sem mennirnir hafi not-
að upplýsingar af erlendum kred-
itkortum til peningaúttekta.
Rannsóknar-
vinnan víðtæk