Morgunblaðið - 11.05.2008, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
R
júpur. „Krían er komin
og himbrimi á tjörn-
unum!“ Glaðleg rödd
Sigurjóns á Kaldbak
heilsaði mér í símanum.
Þetta var á miðvikudaginn og ég
heyrði á rómnum, að hann byggist við
að ég brygði undir mig betri fætinum
og flýtti mér norður. Og það var rétt
hjá honum, – hugurinn var floginn
þangað á andartakinu. Og allir höfðu
sömu sögu að segja: Það er meira um
rjúpu í Aðaldal en í fyrra. Sumpart
vegna þess að veiðitíminn var stuttur
og menn gera ekki svo mikla bölvun
af sér á fáeinum dögum. Og svo eru
snjóalög þannig, að sennilega er
haglaust og lítið um rjúpur á fjall-
lendinu.
„Karrarnir eru farnir að setjast
upp hérna norðan við hraunið og það
gerist venjulega ekki nema rjúpunni
sé farið að fjölga,“ segir Vilhjálmur á
Sílalæk. Skrítilegt með karrann!
Hann tyllir sér upp á hraunnybbur,
skjannahvítur og heldur en ekki boru-
brattur, og helgar sér svæði, auðveld
bráð fyrir fálkann. En það gerir ekk-
ert til. Næsti karri tekur bara við og
sér um fleiri en eina rjúpu ef svo ber
undir. Rjúpan hefur klæðst felulitum,
þegar hér er komið sögu, er mógrá
eins og lyngmórinn, svo að það er
engu líkara en karrinn sé að fórna
sér fyrir rjúpuna. Það er riddaralega
gert!
Fyrir alþingi liggur stjórn-
arfrumvarp um breytingar á lögum
um vernd, friðun og veiðar á villtum
fuglum og villtum spendýrum. Um
það urðu svo sem engar umræður,
enda efnið lítið annað en það, að
veiðiskýrslum skuli skilað fyrir 1.
apríl, sem ráðherra segist vonast til
að „stuðli að betri og upplýstari
ákvörðunum.“ Og tekur fram í leið-
inni: „Það má kannski segja að með
þessu móti sé gerð tilraun til að fjar-
lægja úr almennri umræðu hina ár-
vissu deilu um stærð rjúpnastofnsins
og veiðarnar á rjúpunni.“ Finnur
Guðmundsson var að bjástra við að
leysa þessa þraut fyrir 60 til 70 árum
og varð að ævistarfi hans og síðan
hafa aðrir fuglafræðingar fetað í hans
fótspor og enn er gátan óleyst sem
fyrr. Mér virðist ráðherrann hlaupa
apríl með veiðiskýrslurnar. Eða eins
og kerlingin sagði: „Mér er sem ég
sjái hvítasunnuandlitið á þér, vinur
Jón, er þú skrásettir þetta!“ (Sjá Ísa-
fold 1904 bls. 317.)
Í Magnúsar sögu berfætts segir frá
því, að hann hafi deilt um konungdóm
við bræðrung sinn Hákon Þórisfóstra,
og voru miklar viðsjár með flokk-
unum. Hákon konungur hafði farið
upp til Dofrafjalls: „En er hann fór
yfir fjallið, reið hann um dag eftir
rjúpu nokkurri, er fló undan honum.
Þá varð hann sjúkur og fékk banasótt
og andaðist þar á fjallinu, og var lík
hans norður flutt og kom hálfum
mánuði síðar til Kaupangs en hann
hafði brott farið. Gekk þá allur bæj-
arlýður og flestir grátandi móti líki
konungs, því að allir menn unnu hon-
um hugástum.“
Þetta er merkileg frásögn. Hún er
of óvenjuleg til að geta verið lýsing á
því, sem raunverulega gerðist, en
vandséð, hvers vegna Snorra er í mun
að halda því til haga, að konungur fór
á eftir rjúpunni eins og honum væri
ekki sjálfrátt. Og rifjast upp í því
sambandi, að María mey boðaði alla
fuglana á sinn fund og skipaði þeim
að vaða eld, sjálf himnadrottningin.
Þeir þorðu ekki annað en hlýða, nema
rjúpan. Hún neitaði. María reiddist
og lagði á rjúpuna, „að hún skyldi
verða allra fugla meinlausust og varn-
arlausust, en undireins svo ofsótt að
hún ætti sér ávallt ótta vonir nema á
hvítasunnu,“ segir í Þjóðsögum Jóns
Árnasonar. „Og skyldi fálkinn sem
fyrir öndverðu átti að hafa verið
bróðir hennar ævinlega ofsækja hana
og drepa og lifa af holdi hennar.“ Mér
PISTILL » Skrítilegt með karr-ann! Hann tyllir sér
upp á hraunnybbur,
skjannahvítur og heldur
en ekki borubrattur, og
helgar sér svæði, auðveld
bráð fyrir fálkann. En það
gerir ekkert til. Næsti
karri tekur bara við.Halldór
Blöndal
Rjúpur
sýnist einsýnt, eins og Hákoni Þór-
isfóstra er lýst, háttum hans og geðs-
lagi, og eins og að honum var sótt, að
hann hafi leitað undan eins og rjúpan.
Yfir báðum vofði haukurinn, – bræðr-
ungurinn eða bróðirinn, – enda kvað
Hákon „sér skugga vera um vilja
frænda síns, Magnúss konungs.“
María Guðsmóðir lagði svo fyrir, að
rjúpan skyldi óttalaus á hvítasunnu.
Það er á mannanna valdi, að hún geti
lifað óttalaus af þeim árið um kring.
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Halldór Blöndal les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
Eftir Jóhönnu M. Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
„NEMENDUR
Melaskóla tóku
þessu fagnandi
sem sínu vinnu-
tæki og mátu það
sem kærkomna
nýjung. Þau öðl-
uðust nýjan skiln-
ing á námsbók-
unum og
uppbyggingu
þeirra með hjálp
forritsins,“ segir Ásta Kristrún
Ragnarsdóttir, námsráðgjafi og höf-
undur námstækniforritsins Nem-
anets.
Endurgerð útgáfa af Nemaneti
leit dagsins ljós síðastliðið haust.
Nýja útgáfan var keyrð í vetur sem
þróunarverkefni í Melaskóla með
fulltingi menntamálaráðuneytisins.
Það gekk með eindæmum vel að
sögn Ástu Kristrúnar. Starfið með
börnunum hafi gefið henni tækifæri
til að laga kerfið enn frekar að þörf-
um nemendanna.
Yfir níutíu nemendur 7. bekkja
Melaskóla hlutu þjálfun í notkun for-
ritsins og voru jafnt stjórnendur
sem kennarar ánægðir með verk-
efnið að sögn Ástu Kristrúnar.
Vinnutæki nemandans
Hún segir að í grunnskólum sé
Mentor notaður sem upplýs-
ingaveita til foreldra og nemenda. Í
framhaldsskólum og háskólum séu
upplýsingaveitur skólanna nýttar í
sífellt meira mæli til að koma náms-
gögnum og upplýsingum frá kenn-
urum til nemenda. „Hingað til hefur
ekki verið þróað sérstakt vinnutæki
nemandans, eins og Nemanet er.
Það er námstækniforrit sem virkjar
námsfærni og tekur mið af nýju vef-
lægu námsumhverfi,“ segir Ásta
Kristrún. Þar sem forritið er veflægt
nýtist það ekki aðeins til að efla ein-
beitingu við lestur námsbóka, heldur
líka til að vista námsgögn, hvort sem
þau eru unnin af nemandanum,
kennaranum eða eru sótt á vefinn.
Ásta Kristrún segir að forritið
megi nota í öllum fögum óháð skóla-
stigi. „Hver nemandi býr sér til sinn
eigin þekkingarbanka sem byggist á
markvissum námsaðferðum. Bank-
inn er svo aðgengilegur hvar og hve-
nær sem er á netinu,“ segir Ásta
Kristrún.
Hún segir Nemanetið vera eins-
konar rafræna stílabók, sérstaklega
hugsaða til vinnu í heimanámi, við
verkefnavinnu, til undirbúnings og
úrvinnslu kennslustunda.
„Þetta er því ekki sambærilegt við
upplýsingaveitur skólanna. Nem-
anetið er námstæki nemandans, þó
að kennarar geti vissulega nýtt sér
það sem hvetjandi tæki við kennslu,
við símat og einstaklingsmiðað
nám,“ segir Ásta Kristrún. Nem-
anetið geri einnig foreldrum auð-
veldara fyrir að aðstoða börnin við
námið.
Ásta segir orðasafnið, sem er einn
hluti forritsins, jafnan vekja sér-
staka hrifningu hjá nemendum. Þar
er grunnhugsunin sú sama og með
orðaspjöldum þar sem nemendur
skrifa spurningar öðrum megin,
svör hinum megin og hlýða svo sjálf-
um sér yfir. „Í forritinu opnar þú
þinn orðasarp, færð vinstri og hægri
dálk, setur orðið inn öðrum megin og
skilgreininguna við hliðina á því.
Þannig vinna nemendurnir skil-
greiningarnar sjálfir, veiða sífellt að-
alatriðin úr bókinni og bæta í sarp-
inn,“ segir Ásta Kristrún.
Námið spennandi áskorun
Hún segir að á þennan hátt fáist
safn sem alltaf sé aðgengilegt og
nota megi á auðveldan hátt til að
hlýða sjálfum sér yfir.
„Þetta fannst krökkunum alveg
sérstaklega sniðugt og notuðu mik-
ið,“ segir Ásta Kristrún.
„Ég hef verið með nemendur í
ráðgjöf vegna samræmdu prófanna
og fög sem þeim þóttu áður vera erf-
ið eða leiðinleg urðu að spennandi
áskorun með notkun forritsins.
Nemendurnir spæna bækurnar bók-
staflega inn í orðasafnið. Það er
nefnilega gríðarlega mikilvægt að
nemendur hafi leið til að einangra,
meta, safna og vinna úr og þetta er
einmitt tækið til þess,“ segir Ásta
Kristrún.
Rafræna stílabókin
eykur námsgetu
 Námstækniforritið Nemanet gefur góða raun  Þjálfar
skipulögð vinnubrögð og eykur einbeitingu nemendanna
 Hentar fyrir flest námsfög og á öllum skólastigum
Námsgleði Þessar stúlkur kynntu sér kosti Nemanetsins með aðstoð Ástu.
Ásta Kristrún
Ragnarsdóttir
Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
MÁLÞING um samfélagsgeðþjón-
ustu verður haldið 13. maí. Sáu þær
Auður Axelsdóttir og Jóhanna Erla
Eiríksdóttir iðjuþjálfar um að
skipuleggja það en Jóhanna stýrir
vettvangsteymi í Kaupmannahöfn.
„Samfélagsgeðþjónusta er stuðn-
ingur og eftirfylgd við einstakling
og aðstandendur í bataferlinu og
byggist á að efla þátttöku á ný í
samfélaginu,“ segir Auður. „Við
munum skoða hvar við erum stödd í
þessum málaflokki hér heima, fjalla
um hugmyndafræði og nálganir. Við
þurfum að komast að samkomulagi
um hvað skiptir máli og hvernig við
ætlum að byggja upp þessa þjón-
ustu. Þess þarf að gæta að sömu
gildi eiga ekki við samfélagsgeð-
þjónustu og í hefðbundinni meðferð
og geta þau jafnvel hindrað ein-
stakling í viðleitni hans við að ná
stjórn á eigin lífi. Styðja þarf fólk í
sínu daglega umhverfi – þar sem
það hefur aðgengi að nokkurs kon-
ar leiðsögumanni sem er alltaf hægt
að leita hjálpar hjá.
Deila hugmyndum
og fagþekkingu
Meðal gesta á ráðstefnunni er
danskt vettvangsteymi: „Við ætlum
að heyra um þær leiðir sem Danir
hafa farið og munu teymisliðar
fræða okkur um þeirra aðferðir og
áherslur,“ segir Auður.
Í danska vettvangsteyminu starfa
12 sérfræðingar af ólíkum sviðum,
m.a. iðjuþjálfar, hjúkrunarfræðing-
ar, sálfræðingur, félagsráðgjafi og
læknir: „Hver meðlimur teymisins
sinnir á bilinu 10 til 12 einstakling-
um og er þeirra aðaltengiliður fyrir
aðstoð og þjónustu,“ útskýrir Auð-
ur. „Hann vinnur bókstaflega að öll-
um málum skjólstæðingsins hverju
sinni og innan teymisins sjálfs
vinna allir á svipaðan hátt. Þeir
deila fagþekkingu sín á milli og
hugmyndum að lausnum á vanda-
málum.“
Skjót og aðgengileg þjónusta
Fagteymið sem verður á mál-
þinginu sinnir skjólstæðingum sem
eiga við fjölþættan vanda að stríða,
eru með geðræn vandamál og hafa
sumir ánetjast fíkniefnum. Reynt er
að styðja þetta fólk þannig að það
geti búið heima þrátt fyrir erfiðleik-
ana og felst lausnin meðal annars í
því, að þurfi einstaklingurinn á að-
stoð að halda, á hann alltaf auðveld-
an aðgang að tenglinum sínum og
getur með skjótum hætti fengið þá
þjónustu sem hann þarfnast.
Málþingið fer fram í safnaðar-
heimili Laugarneskirkju á þriðju-
dag kl. 10 til 12.30. Fer það fram á
dönsku og ensku og má skrá þátt-
töku á audeir@internet.is.
Meðal fyrirlesara má nefna, auk
Auðar, Bjarna Karlsson prest, Hall-
grím Björgvinsson frá Hugarafli,
Jóhönnu Erlu Eiríksdóttur iðju-
þjálfa og Margréti Jónsdóttur að-
standanda.
Morgunblaðið/hag
Málþing Þær Auður Axelsdóttir og Jóhanna Erla sáu um skipulagninguna.
Staðan í samfé-
lagsgeðþjónustu