Morgunblaðið - 11.05.2008, Blaðsíða 15

es. „Ég veit að þetta gerist ekki í
fyrramálið,“ bætir hann við og
hlær. „En þetta er svo stuttur tími!“
Og allir sem hafa kynnt sér fram-
leiðsluna erlendis vita að gæði og
verð fara saman, að sögn Jóhann-
esar. „Það er hægt að fá ódýran
mat, en ef gæðin eiga að vera sam-
bærileg, þá skeikar ekki miklu í
verði. Þá er sagt við okkur að við
þurfum ekki að óttast neitt, en ég
bendi á að hér ráða tveir aðilar
hillurýminu.
Það er enginn markaður á Íslandi
fyrir alvöru samkeppni og sama
hvort borið er niður, í olíu, trygg-
ingum, bankakerfi eða matvöru.
Hvernig í ósköpunum á að myndast
samkeppni í 300 þúsund manna
samfélagi. Það er bara bull!
Ef það væru tíu að berjast um
hillurýmið, þá sæjum við líklega
eitthvað sem kallast gæti „Evr-
ópuverð“ á öllum matvörum.“
Matvælaslys fátíð
Íslendingar búa við mjög gott eft-
irlit með búvöruframleiðslu, að
sögn Jóhannesar. „Gæði í mat-
vörum hafa farið sífellt vaxandi og
matvælaslys eru mjög fátíð. Ef ís-
lensk stjórnvöld héldu óskoraðri
heimild til að halda uppi heilbrigð-
iseftirliti í ljósi þess að heilbrigðis-
ástand hér er á miklu hærra plani
en víðast hvar erlendis, þá væri
hægt að koma í veg fyrir að hingað
væri flutt inn slakari matvara sem
ekki stenst heilbrigðiskröfur og
stefnt geta heilsufarsöryggi neyt-
enda í hættu. En í frumvarpinu er
einungis gert ráð fyrir slíku ef „rök-
studdur grunur“ vakni um að eitt-
hvað sé ekki í lagi.
Hvernig kviknar slíkur grunur?
Hvað eru þá margir veikir eða
dauðir? Fyrirgefðu orðbragðið...
þannig að... já,“ segir Jóhannes
þungur á brún.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2008 15
von á tíðari skoðunarferðum og þar
af leiðandi meiri kostnaði.
Umdæmum fækkað
Til að forðast hagsmunaárekstra
gerir Evrópulöggjöfin kröfu um að
dýralæknar í þjónustuhlutverki við
bændur eigi ekki jafnframt að vera
eftirlitsskyldir gagnvart þeim. Ef
dýralæknar hafi hag af því að selja
bændum þjónustu, þá hafi myndast
viðskiptasamband, sem geri þeim
erfitt fyrir að fylgjast með því að
öllum reglum sé fylgt hjá sömu
bændum.
Nýja löggjöfin felur því í sér að
stokka þarf upp dýralæknakerfið til
að aðskilja eftirlit og þjónustu. Um-
dæmi héraðsdýralækna verða
stækkuð, þannig að þau verða 14 í
stað 16, og héraðsdýralæknum
verður fækkað úr 16 í sex.
En þar fyrir utan verður minnst
einn opinber eftirlitsdýralæknir í
hverju umdæmi og fleiri í sumum.
Lagt er upp með að löggjöfin verði
þannig að heimilt verði að leyfa eft-
irlitsdýralæknum að veita almenna
þjónustu ef öðrum dýralæknum er
ekki til að dreifa og er þá horft til
dreifðari byggða landsins.
Því er haldið fram innan stjórn-
kerfisins að bændur þurfi ekki að
hafa áhyggjur af því að dýralækna-
þjónustu muni hraka, þó að um-
dæmin séu að stækka, enda sé í
lögunum kveðið skýrar en áður á
um skyldu ráðherra til að setja
reglugerð um staðaruppbót og
tryggja dýralæknaþjónustu í
dreifðustu byggðum í frumvarpinu.
Úrvalið mun aukast
Það sem bændur og hagsmuna-
aðilar í landbúnaði gagnrýna harð-
ast er að opnað sé fyrir innflutning
á hráu kjöti, sem muni þýða harðn-
andi samkeppni við innlendar kjöt-
vörur.
Ljóst má vera að úrval þess sem
flutt er inn mun aukast, verð mun
lækka ef að líkum lætur, a.m.k. til
skamms tíma, og eftirsóknarverð-
ara verður að flytja inn ferskt ekk-
ert síður en frosið.
Í þessu sambandi er eitt helsta
áhyggjuefni hagsmunaaðila land-
búnaðarins takmörkuð samkeppni á
smásölumarkaðnum, þar sem tveir
stórir aðilar ráða ferðinni.
Þeir óttast að verða kúgaðir af
þeim og að þeir muni jafnvel nýta
stöðu sína til að ýta innlendri fram-
leiðslu til hliðar.
Nú þurfa framleiðendur á kjúk-
lingum að setja vöruna í hillurnar á
stórmörkuðunum og fylla á sjálfir.
Þá þurfa þeir að taka til baka það
sem er að renna út á síðasta sölu-
degi og annaðhvort endurgreiða
eða setja vöru í staðinn. Það blasir
við að slík skilaregla verður varla
við lýði gagnvart þeim sem flytur
inn, sem jafnvel verða stórmark-
aðirnir sjálfir.
Bent er á að „ef skotið verði yfir
markið“ í innflutningnum, þá verði
að fella verðið til að losna við inn-
fluttu vöruna, frekar en að henda
henni. Og spurt er hvað verði þá
um innlendu framleiðsluna. Sam-
keppnisstaðan sé ójöfn að þessu
leyti.
Aðrir benda á að í innflutn-
ingnum felist meiri samkeppni, sem
muni veita innlendri framleiðslu
verðaðhald, til dæmis sé nokkuð
víst að verð muni lækka á kjúk-
lingabringum vegna lágra tolla.
Stjórnvöld munu hins vegar beita
sér fyrir virku eftirliti til þess að
koma í veg fyrir innflutning á ódýr-
ustu kjúklingabringunum, sem upp-
fylli ekki heilbrigðisskilyrði. Því er
jafnvel haldið fram að ekki verði
hægt að sækja kjúklinga lengra en
til hinna Norðurlandanna til að ná
svipuðum gæðum í framleiðslu, en
með því fengist þó „raunverulegt
aðhald í verði“.
Morgunblaðið/Þorkell
Samkeppni Bændur og hagsmunaaðilar í landbúnaði segja að innflutn-
ingur á hráu kjöti þýði harðnandi samkeppni við innlendar kjötvörur.