Morgunblaðið - 20.07.2008, Qupperneq 28

28 SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
23. júlí 1978: „Það vakti athygli í
Bretlandi á síðasta ári, að þing-
maður einn úr Verkamanna-
flokknum, sem talinn var eiga
framtíð fyrir sér á vettvangi
stjórnmálanna, sagði af sér þing-
mennsku til þess að taka að sér
stjórn á vinsælum sjónvarps-
þætti. Aðspurður um það hvers
vegna hann kysi fremur að
stjórna sjónvarpsþætti en sinna
þingmannsstörfum svaraði hann,
að starfið við brezka sjónvarpið
veitti honum betra tækifæri til að
hafa áhrif en seta í brezka
þinginu.
Þetta svar lýsir í hnotskurn
einum þætti þeirrar þjóðfélags-
breytingar, sem er orðin á Vest-
urlöndum. Fjölmiðlar og þeir,
sem við þá starfa, eru komnir
fram á sjónarsviðið sem áhrifa-
aðili, sem taka verður tillit til og
álitamál, hvort veitir betra tæki-
færi til að hafa áhrif á þróun
samfélagsins, starf á fjölmiðlum
eða t.d. þingmennska. Hinn fyrr-
verandi brezki þingmaður komst
að þeirri niðurstöðu, að fjölmiðlar
væru meiri áhrifavettvangur en
þingið.“
. . . . . . . . . .
17. júlí 1988: „Efnamunur á milli
hinna ríku og fátæku þjóða heims
verður stöðugt meiri. Þjóðir
Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku og nú einnig nokkrar
þjóðir í Suðaustur-Asíu verða
stöðugt ríkari og velsæld nokkuð
almenn. Á sama tíma versnar
ástandið í Afríku sérstaklega, að
einhverju leyti í sumum Asíuríkj-
um og í Mið- og Suður-Ameríku.
Það þarf ekki mikla spádómsgáfu
til að sjá, að haldi þróunin áfram
á þennan veg, getur komið að því,
að hinir fátæku rísi upp gegn hin-
um ríku. Það hefur gerzt áður í
sögunni.
Þessi vandamál eru fjarlæg okk-
ur Íslendingum. Þó hafa Hjálp-
arstofnun kirkjunnar og Rauði
krossinn unnið töluvert að því, að
fræða fólk um ástandið í þessum
löndum og Íslendingar hafa lagt
nokkuð af mörkum til aðstoðar
hinum fátæku þjóðum.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Tryggvi ÞórHerberts-son banka-
stjóri Askar Capi-
tal hefur tekið sér
frí til að gerast
efnahagsráðgjafi forsætis-
ráðherra í hálft ár.
Tryggvi er réttur maður í
þetta starf. Hann hefur yfir-
gripsmikla þekkingu á hag-
fræði og efnahagsmálum, en
er ekki eingöngu fræðimað-
ur, heldur líka athafnamaður
með mikilvæga reynslu úr
fjármálalífinu.
Ráðning Tryggva er til
merkis um að forsætisráð-
herra hugsar sér ekki að sitja
auðum höndum við stjórn
efnahagsmála, heldur hyggur
á aðgerðir. Um leið þýðir hún
væntanlega að ekki verður
gripið til neinna fálmkenndra
og óskynsamlegra inngripa í
hagkerfið, heldur unnið á
forsendum frjáls markaðar
og almennra aðgerða.
Að reyndur og
vel tengdur
bankamaður fari
til starfa í forsæt-
isráðuneytinu
mun vafalaust
þýða aukið traust og skilning
milli stjórnvalda og fjár-
málageirans hér innanlands.
Sömuleiðis mun það auka
traust á efnahagsstefnu
stjórnvalda í hinum al-
þjóðlega fjármálaheimi, þar
sem menn þekkja til starfa
Tryggva.
Tryggvi Þór segir í Morg-
unblaðinu í gær að hlutverk
hans verði að aðstoða for-
sætisráðherra við að leiða
saman fólk til að koma með
lausnir á vandanum í efna-
hagsmálum. Það er mik-
ilvægt að þegar líður á sum-
arið líti dagsins ljós tillögur
um aðgerðir sem njóti víð-
tæks stuðnings, bæði hjá
fyrirtækjunum og launþega-
hreyfingunni.
Tryggvi er bæði
fræðimaður og at-
hafnamaður}
Réttur maður í starfið
E
ftir miklar umræður um húsin á
Laugavegi 4 og 6 sl. vetur hefur
lítið verið fjallað um tillögur að
nýju deiliskipulagi á reitnum.
Þar er gengið út frá því að gömlu
húsin séu gerð upp og að frekari uppbygging
komi þeim til góða með áþekkum hætti og við
Fógetahúsið í Aðalstræti. Þar nýtur gamla
húsið sín til fulls en viðbætur eru til þess fallnar
að afhjúpa tengslin á milli fortíðar og samtíðar.
Minnihlutinn í borgarstjórn tjáði sig reyndar
með afgerandi hætti um málið og var til að
mynda haft eftir Degi B. Eggertssyni í Morg-
unblaðinu fyrr í þessum mánuði að þarna væri
verið að fara illa með fé skattborgara, yfirverð
hefði verið greitt fyrir húsin og kostnaðurinn
við uppbygginguna væri mikill.
Í því sambandi þarf að árétta að það kostar
að eiga sér sögu. Það kostar að eiga þjóðminjasafn. Það
kostar að eiga myndlistararf og það kostar að eiga hand-
rit. Varðveisla byggingararfleifðarinnar í okkar unga og
óþroskaða borgarsamfélagi kostar líka sitt.
Auðvitað hefði verið mögulegt að fá einhverja aðra en
opinbera aðila til að gæta þjóðminjanna og kosta til litlu
sem engu af opinberu fé. Slíkir aðilar hefðu jafnvel getað
hent því sem er „lélegt“ af þessum minjum og búið til nýj-
ar og endingarbetri í staðinn. Það sama á við um hand-
ritin, þau eru óneitanlega dýrkeypt í efnislegum eig-
inleikum sínum; krefjast mikils viðhalds og umönnunar.
Önnur efni og aðgengilegri myndu líklega veita okkur
áþekkt aðgengi að innihaldi handritanna – því
þá að eyða öllu þessu fé í að halda skinn-
pjötlum við rétt rakastig? Það mætti vitaskuld
víða spara þegar kemur að menningararf-
inum!
En er ódýra leiðin sú beina braut sem við
viljum feta framtíðina eftir? Önnur borg-
arsamfélög hafa eytt margfalt hærri upp-
hæðum í að varðveita menningarsögulega
merkileg hús, heldur en nemur þeim fjár-
munum sem það hefði kostað að rífa þau og
byggja ný. Lúxemborgarar – sem eru álíka
margir og Íslendingar – hafa t.d. ekki kvartað
yfir því að gera upp á annað hundrað borg-
arvirki og kastala, þrátt fyrir að mikið af þeim
minjum sé á verðmætum stöðum þar sem
freistandi væri að byggja hótel eða kringlur.
Þjóðverjar hikuðu ekki við að byggja upp,
stein fyrir stein, stóran hluta byggingararfleifðar sinnar
eftir stríðið þótt mun auðveldara og ódýrara hefði verið að
byggja nútímahús og bílastæði í öllum þeim mið-
aldaborgum sem þar voru rústir einar.
Við eigum að standa með sjálfum okkur og sögu okkar.
Halda umræðunni á lofti og tjá okkur um áfangasigra og
framtíðarhorfur. Laugavegur 4 og 6, jákvæð áhrif listahá-
skóla, aðrar (og fullkomlega metnaðarlausar) tillögur við
sömu götu, Lækjartorg, tilfærslur við Ingólfstorg – allt
eru þetta stórmál og ekki seinna vænna að átta sig á
hverju stendur til að fórna áður en það beinlínis gufar upp
í höndunum á okkur. fbi@mbl.is
Fríða Björk
Ingvarsdóttir
Pistill
Það kostar að eiga sér sögu
Glæpagengi úr austri
fara um Norðurlönd
FRÉTTASKÝRING
Eftir Karl Blöndal
kbl@mbl.is
G
læpamenn úr austri
ræna norsk híbýli og
verslanir,“ sagði í fyr-
irsögn í norska blaðinu
Aftenposten í vikunni.
Fréttinni fylgdi mynd af manni, sem
gekk út úr skóverslun í Þrándheimi
með þýfi að andvirði tæplega 40 þús-
und norskra króna. Í Ósló hefur inn-
brotum í íbúðir og einbýlishús fjölgað
um 58,8% síðan í fyrra. Í blaðinu seg-
ir að gengi fari ránshendi um Noreg:
„Áður rændu þeir bílum, utanborðs-
mótorum, líknarbelgjum og raf-
magnstækjum. Nú stela skipulögð
gengi úr austri einnig úr norskum
heimilum og verslunum öllu, sem
hægt er að koma í verð með hraði
heima fyrir.“
Glæpum fækkar almennt í Noregi
og Knut Storberget dómsmálaráð-
herra og Vidar Refvik, aðstoðarlög-
reglustjóri, buðu fjölmiðlum í vikunni
upp á jarðarber og marsipanköku til
að greina frá því.
Á fundinum kom hins vegar einnig
fram að vasaþjófnuðum í Noregi
hefði fjölgað um 35%.
Láta greipar sópa á Gardemoen
Í Aftenposten var í vikunni fjallað
sérstaklega um ástandið á Gardemo-
en-flugvelli. Þar láti þjófar greipar
sópa um eigur grunlausra, norskra
ferðamanna. Myndavélar, i-Pod
spilastokkar, veski og skartgripir
hverfa ef menn gá ekki að sér. Heilu
gengin fari á milli flugvalla í Evrópu
og lifi á því að stela farangri. Þess eru
dæmi að rummungarnir komi með
flugi frá heimalandi sínu, séu á flug-
vellinum í nokkrar klukkustundir og
fljúgi síðan til baka með afraksturinn.
Fyrstu sex mánuði ársins 2000 voru
tilkynntir 100 þjófnaðir á Gardemo-
en, en á sama tíma á þessu ári bárust
lögreglunni 570 tilkynningar.
„Lögregluna grunar að hluta af
aukningunni megi rekja til erlendra
ríkisborgara, sem stunda skipulagða
glæpastarfsemi,“ sagði Refvik. Stor-
berget segir að hann muni halda
áfram að setja meiri peninga í barátt-
una gegn vændi og gengjunum, hvort
sem þau komi úr austurvegi eða séu
heimaræktuð.
Umræða um skipulagða glæpa-
starfsemi gengja úr austri fer ekki
aðeins fram í Noregi. Í Danmörku er
fréttaflutningurinn á svipuðum nót-
um. Almennt fækkar glæpum, en
einnig verður vart við óeðlilega aukn-
ingu á tilteknum sviðum. Innbrotum í
bíla hefur til dæmis fjölgað verulega í
Árósum. „Tæmdu bílinn áður en þjóf-
arnir gera það,“ stendur á miðum,
sem límdir hafa verið á bílastæða-
kassa í bænum. Árið 2007 fjölgaði
þjófnuðum úr bílum og bátum um
45% í Árósum, en hafði farið fækk-
andi frá 2002. Í öðrum stórum borg-
um í Danmörku hefur hins vegar
engin aukning orðið og í Kaupmanna-
höfn og Óðinsvéum hefur slíkum
glæpum fækkað. Lögreglan segir að
ástæðan sé skipulögð glæpastarf-
semi. Þess séu dæmi að gengi úr
austri hafi á einni nóttu tæmt 20 til 35
bíla á afmörkuðu svæði og ekið þýf-
inu burt.
Þjófnaðir á hjólhýsum eru einnig
raktir til skipulagðra glæpa. Rúm-
lega 30 hjólhýsum hefur verið stolið
úr dönskum verslunum á skömmum
tíma. Á tjaldstæði í Christiansfeld
hafa hjólhýsin, sem þar eru til leigu,
verið girt af með girðingu, sem gefur
frá sér 8000 volta straum. Þar hefur
fimm hjólhýsum verið stolið á einum
mánuði og Jan Hansen, starfsmaður
þar, segir við Jyllands-Posten að
hann hafi aldrei upplifað annað eins:
„Á undanförnum fimm árum hefur
bara verið stolið frá okkur hjólastatífi
og straumbreyti.“ Lögreglan telur að
hjólhýsin hverfi úr landi og ræningj-
arnir komi frá Austur-Evrópu. Úti-
lokað sé að koma þessum ferlíkjum í
verð í Danmörku án þess að eftir því
verði tekið.
AP
Þjófar Lögreglumenn í Skandinavíu eiga nú í harðri baráttu við skipulögð
þjófagengi sem fara ránshendi um heimili og verslanir á Norðurlöndunum.
Beatrice Ask, dómsmálaráðherra
Svíþjóðar, tilkynnti í grein í Svenska
Dagbladet 16. júlí að taka ætti á
skipulagðri glæpastarfsemi af
hörku. Ríkisstjórnin hefði ákveðið
að 200 lögreglumenn við níu lög-
regluembætti myndu ekki fást við
annað en baráttuna gegn „skipu-
lögðum glæpahópum, sem nýta sér
og skaða okkar opna samfélag.“
Sérstaklega á rannsóknarlögreglan
að kortleggja og berjast gegn því að
glæpahópar hafi óviðeigandi áhrif á
stjórnmálamenn, embættismenn og
blaðamenn.
Til að auðvelda rannsóknir hafa
verið settar nýjar reglur. Yfirvöld
munu fá rýmri rannsóknarheimildir,
meðal annars til eftirlits án þess að
þurfa að tengja rannsóknina til-
teknu broti.
Í Svíþjóð er horft til erlendra
glæpagengja og á sérstaklega að
beina spjótum gegn vændi og man-
sali, sem hefur aukist hratt undan-
farið og hefur aukningin verið rakin
til aukins samruna í Evrópu. Þar er
sérstaklega vísað til Austur-Evrópu.
SVÍAR GRÍPA
Í TAUMANA
››
Sigríður Mar-grét Odds-
dóttir, fram-
kvæmdastjóri
Skjámiðla ehf. og
Friðrik Eysteins-
son, formaður Samtaka aug-
lýsenda (SAU), skrifa at-
hyglisverða grein í
Morgunblaðið í gær.
SAU hafa verið þeirrar
skoðunar að Ríkissjónvarpið
eigi heima á auglýsinga-
markaði, vegna þess að það
sé eina sjónvarpsstöðin, sem
nái til þorra þjóðarinnar. Nú
segir formaður SAU for-
sendur breyttar, þannig nái
Skjár einn t.d. til 80% lands-
manna sam-
kvæmt nýjum
mælingum. Nú sé
tækifærið til að
takmarka umsvif
RÚV á þessum
markaði.
Ekki fer á milli mála að
það skekkir samkeppni á
auglýsingamarkaði að ríkis-
valdið skuli vera þar jafn-
fyrirferðarmikið og raun ber
vitni. Æskilegast væri að
hægt væri að reka RÚV án
auglýsingatekna.
Það er rétt hjá Sigríði og
Friðrik að nú er rétti tíminn
til að ræða þessi mál frá öll-
um hliðum.
Vera ríkisins á aug-
lýsingamarkaði
skekkir samkeppni}
Ríkið á auglýsingamarkaði