Fréttablaðið - 18.04.2009, Blaðsíða 30

30 18. apríl 2009 LAUGARDAGUR
V
ið erum kannski að
fást við sautjándu
aldar glæp, en við
þurfum að beita lausn-
um 21. aldarinnar,“
sagði Hillary Clin-
ton, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, nú í vikunni þegar hún kynnti
nýjar aðgerðir Bandaríkjanna gegn
sjóræningjum í Sómalíu.
Aðgerðir Bandaríkjanna virð-
ast þó vera hógværar. Samhæfa á
aðgerðir þeirra ríkja sem sjá um
eftirlit á hafsvæðinu út af strönd-
um Sómalíu, fá skipaútgerðir og
tryggingafélög til að treysta varnir
skipa sem sigla um hinar hættulegu
slóðir, beita hina valdalitlu stjórn
Sómalíu þrýstingi og ræða við frið-
argæsluliða sem eru að störfum í
Sómalíu.
Clinton boðaði engar beinar hern-
aðaraðgerðir, þrátt fyrir að Öryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna hafi í
desember heimilað ríkisstjórnum
að senda herlið á land í Sómalíu til
að elta þar uppi sjóræningja.
Borgar sig ekki að skjóta
„Það borgar sig ekki að skjóta á þá,“
segir Patrick Marchesseau, fransk-
ur skipstjóri sem fyrir rúmu ári var
ásamt 30 manna áhöfn eina viku í
gíslingu sómalskra sjóræningja.
Bandaríska fréttastofan AP ræddi
við hann nú í vikunni.
Marchesseau er skipstjóri á lúxus-
snekkjunni Le Ponant sem tekur
rúmlega 60 farþega og siglir víða
um heimsins höf. Áhöfnin var ein
um borð þegar átta menn á tveimur
litlum bátum með utanborðs mótor
réðust um borð síðastliðið vor,
þegar leiðin lá um Adenflóa. Menn-
irnir voru berfættir, illa klæddir og
vopnaðir rifflum með gamalt GPS-
tæki sér til halds og trausts.
Mikilvægast er að halda ró sinni
og missa ekki stjórn á sér, segir
Marchesseau, sem slapp heill á húfi
ásamt áhöfn sinni viku síðar þegar
útgerðin hafði greitt umsamið
lausnargjald, rúmlega tvær millj-
ónir Bandaríkjadala.
Á höttunum eftir peningum
Peningar virðast vera það eina sem
þessir menn eru á höttunum eftir.
Þeir virðast engin tengsl hafa við
hryðjuverkasamtök, þeir virðast
ekki vera með nein pólitísk mark-
mið í huga, það eina sem þeir vilja
er skjótfenginn gróði.
Sómalía er eitt af fátækustu ríkj-
um jarðar. Ríkisvaldið er veikburða
og ræður engan veginn við að halda
uppi lögum og reglu. Fólk þarf að
bjarga sér sjálft, og sjóræningjarn-
ir virðast hafa dottið niður á ábata-
sama leið til þess.
Þeir sigla út á litlum bátum, ráð-
ast á skip og reyna að ryðjast um
borð og ná áhöfninni á sitt vald.
Stundum tekst það, stundum ekki og
þá sigla þeir bara burt og bíða eftir
næstu bráð. Því stærri sem skipin
eru, því fleiri sem gíslarnir verða,
því dýrmætari sem farmurinn er,
því hærra lausnargjalds krefjast
þeir af útgerðinni.
Sjálfskipaðir landhelgisverðir
Enginn veit hve margir sjóræn-
ingjarnir í Sómalíu eru, en þeir
virðast þó skipta þúsundum og
skiptast í nokkra hópa sem eru
misjafnlega vel skipulagðir og mis-
jafnlega vel búnir. Flestir hafa þeir
aðsetur í Puntlandi, sem er hérað á
norðvesturodda Sómalíu sem neitar
að lúta hinni veikburða ríkisstjórn
landsins.
Einhverjir sjóræningjanna virð-
ast hafa réttlætt gjörðir sínar með
því að segjast vera eins konar land-
helgisgæsla fyrir Sómalíu. Þeir
segjast vilja stöðva ofveiði vest-
rænna fiskiskipa og hafa einnig
sakað evrópsk ríki um að hafa losað
sig við eiturefnaúrgang og jafn-
vel kjarnorkuúrgang í hafið úti af
ströndum Sómalíu.
Kröfur um lausnargjald séu ekki
annað en „viðbrögð við þeim eitur-
efnaúrgangi sem stanslaust hefur
verið losaður á strendur okkar í
nærri tuttugu ár,“ hafði arabíska
sjónvarpsstöðin Al Jazeera í vetur
eftir Januna Ali Jama, sem sagður
var talsmaður sjóræningjanna.
Síðbúin viðbrögð
Siglingaleiðin um Adenflóa er ein
sú fjölfarnasta í heimi, enda þarf
að fara þar um ef siglt er frá Mið-
jarðarhafi um Súesskurðinn til Ind-
landshafs. Önnur leið er ekki fyrir
hendi, nema að leggja á sig ógnar-
langan krók fyrir Góðrarvonar-
höfða, syðsta odda Afríku. Um
tuttugu þúsund skip fara því þarna
um á ári hverju.
Allt fram á síðustu mánuði hafa
þó aðgerðir ríkja heims gegn
sjó ránum verið lítt samhæfð-
ar og skilað litlum árangri. Skipa-
útgerðir hafa sjálfar þurft að sjá
um öryggi skipa sinna, en lagt mis-
mikla áherslu á það. Sumar útgerð-
ir hafa fengið sér öryggisverði frá
einkafyrirtækjum, og meðal ann-
ars hefur einn Íslendingur starfað
þar suðurfrá undanfarið á vegum
bresks öryggisgæslufyrirtækis.
Síðastliðið haust virðist þó sem
framferði sjóræningjanna hafi loks
orðið til þess að ýta við leiðtogum
Vesturlanda, eftir að þeir höfðu
rænt risastóru olíuflutningaskipi
og gerðust æ bíræfnari.
Í október sendi NATO sjö skip
á vettvang og Evrópusambandið
hefur einnig haldið úti herskipa-
flota síðustu mánuðina til að gæta
öryggis á þessari mikilvægu sigl-
ingaleið.
Aukin harka
Um páskana lögðu þó bæði franskir
og bandarískir hermenn til atlögu
við sjóræningjana. Bandarísku her-
mennirnir náðu að bjarga skipstjóra
bandarísks flutningaskips úr klóm
þriggja ræningja, sem héldu honum
í gíslingu á litlum yfirbyggðum
björgunarbát. Ræningjarnir þrír
voru skotnir úr launsátri, en skip-
stjórinn slapp ómeiddur. Fjórði ræn-
inginn hafði áður gefið sig fram og
verður fluttur til New York og dreg-
inn þar fyrir rétt.
Leiðangur franskra hermanna,
sem réðst um borð í franska skútu
10. apríl síðastliðinn til að bjarga
fólki þaðan úr klóm sjóræningja,
kostaði einn gíslanna og tvo af ræn-
ingjunum lífið, en fjórir gíslanna
björguðust og þrír ræningjar voru
handteknir.
Sómalskir sjóræningjar brugð-
ust ókvæða við þessum hernaðar-
aðgerðum og hótuðu strax hefnd-
um, sem ekkert hefur þó orðið úr
enn. Það sem af er þessu ári hafa
þeir ráðist á um áttatíu skip, og eru
nú með um fimm tán skip og nærri
300 manns í gíslingu.
Ættingjar gíslanna óttast sem
von er um líf þeirra, ekki síst ef
stefnan verður sú að sýna hörku og
hernaðarmátt í viðskiptum við ræn-
ingjana, frekar en að halda ró sinni
eins og franski skipstjórinn Mar-
chesseau ráðleggur.
Clinton segir að ekki komi til
greina að Bandaríkjamenn semji
við glæpamenn um lausnarfé né
neitt annað.
BANDARÍSKI SKIPSTJÓRINN Richard Williams, hægra megin á myndinni, ásamt Frank
Castellano, sjóliðsforingja á bandaríska herskipinu Bainbridge. Bandarískir hermenn
höfðu bjargað Williams úr klóm sjóræningja um páskana. NORDICPHOTOS/AFP
Sjóræningjar láta fátt stöðva sig
Ein fjölfarnasta siglingaleið heims er í uppnámi vegna sjóræningja frá Sómalíu. Ríki heims hafa staðið ráðþrota gagnvart at-
hæfi þessara ungu manna, sem ráðast um borð í skip og báta á Indlandshafi eða Adenflóa, sigla þeim upp að ströndum Sómalíu
og láta ekki af hendi nema gegn lausnargjaldi. Guðsteinn Bjarnason hefur fylgst með fréttum af sjóræningjum nútímans.
VOPNAÐIR UM BORÐ Í FRANSKRI SKÚTU Sómalskir sjóræningjar beina vopnum sínum að Frökkum um borð í skútunni Tanit 10. apríl síðastliðinn. Franskir hermenn réðust um borð í skútuna skömmu eftir að myndin
var tekin. NORDICPHOTOS/AFP
© GRAPHIC NEWS
Sjóræningjaslóðir Sómalíu
Bandaríkin og fleiri ríki reyna að finna
leiðir til að stöðva starfsemi sjóræningja
frá Sómalíu.
JEMEN
SÓMALÍLAND
Sjálfstjórnarhérað
DJÍBÚTÍ ADENFLÓI
EÞÍÓPÍA
PUNTLAND
Sjálfstjórnarhérað
SÓMALÍA
KE
N
ÍA
Bækistöð
sjóræningja
Hafnarborg
INDLANDS-
HAF
Al Mukallah
Calula
Bosaso
Eyl
Hobyo
Mogadishu
Harardhere
Heimild: Google Earth