Morgunblaðið - 30.09.2008, Blaðsíða 22

Fólk hefur vanið sig á að sultur
eigi að vera dísætar, en þær
þurfa alls ekki að vera það. Það
er alveg hægt að venja sig af
sykri,“ segir Jón sem er hallur
undir þá kenningu að mann-
eskjan sé það sem hún borðar.
„Mér hefur verið óskaplega upp-
sigað við sykur undanfarin ár og
ég er nokkuð viss um að syk-
urinn sé að drepa okkur, því of-
fitan af hans völdum er gríð-
arlegt heilsufarslegt vandamál.“
Fjallagrös gegn inflúensu
Ein jólin gerði Jón tilraun sem
hann segir sennilega hafa mistek-
|þriðjudagur|30. 9. 2008| mbl.is
Eins og vænta má á þessum árstíma er skóla-
starf komið í fullan gang og þetta haustið hófu
um hundrað börn nám í grunnskólunum fjór-
um á Ströndum – á Borðeyri, Hólmavík,
Drangsnesi og Finnbogastöðum. Sá síðast-
nefndi hlýtur jafnframt að vera sá fámennasti
á landinu en þar eru tveir nemendur. Hér á
Hólmavík er útikennsla að færast í vöxt og
hefur einmuna veðurblíða á þessu hausti því
komið sér vel. Til að mynda hefur heimilis-
fræðikennsla farið fram utan dyra. Nemendur
hafa poppað poppkorn og bakað brauð yfir
opnum eldi. Þá er að minnsta kosti annar hver
íþróttatími úti og hafa nemendur sést á harða-
hlaupum um þorpið, enda er markmiðið að
vegalengdin sem þau hlaupa á næstu vikum
samsvari hringveginum.
  
Fullorðinsfræðslan hefur líka verið blómleg
hér á Ströndum. Í tilefni af Viku símenntunar í
síðustu viku var starfsfólk í fullorðinsfræðslu
og fulltrúar Vinnumálastofnunar og stéttar-
félaga á ferð um Vestfirði. Var góð mæting á
kynningu í Galdrasýningunni á Hólmavík þar
sem starfsemi þessara aðila var kynnt. Auk
þess voru haldin örnámskeið í útieldamennsku
og netnotkun. Einnig var hægt að skrá sig á
námskeið en fjöldi námskeiða af fjölbreyttu
tagi verður í boði á Ströndum í vetur.
  
Haustverkin eru í algleymingi til sveita og
setja sinn svip á mannlífið. Smalamennskur
og réttarstörf eru nú langt komin og farið að
senda fé til slátrunar. Þar er um langan veg
að fara því flestir láta slátra á Hvammstanga,
Blönduósi eða Sauðárkróki.
  
Stjórn Byggðastofnunar var á ferð um
Strandir í síðustu viku og lét sig ekki vanta í
réttir. Á ferð sinni fór stjórnin um Árnes-
hrepp og hafði meðal annars viðtöl í Minja-
húsinu Kört, á Kaffihúsi í Norðurfirði og í
réttum í Veiðileysufirði.
  
Eitt af því sem alltaf minnir á haustið hér um
slóðir er að félagsstarf fer í fullan gang og
meðal annars lifnar allt tónlistarlíf við. Tónlist-
arskólinn á Hólmavík hefur löngum verið vel
sóttur en líklega þó aldrei sem nú. Að þessu
sinni koma þrír kennarar að tónlistarkennsl-
unni, en vel hefur gengið að manna tónlistar-
skólann undanfarin ár. Þá standa kórar og tón-
listarmenn á svæðinu í stórræðum og eru að
gefa út efni. Bjarni Ómar Haraldsson lauk
upptökum á geisladiski með frumsömdu efni
nú í sumar og kemur hann út eftir þrjár vikur
og verða þá jafnframt haldnir útgáfutónleikar.
Kvennakórinn Norðurljós er einnig að gefa út
geisladisk og verður hann væntanlega kominn
í jólatónaflóðið.
HÓLMAVÍK
Kristín Sigurrós Einarsdóttir fréttaritari
úr bæjarlífinu
Ein er sú súpa sem Jón getur státað af að hafa
gert í miklu magni um dagana. Það er grænmet-
issúpa sem gengur undir nafninu Töfrasúpan.
„Ég fór út í iðnaðarframleiðslu á þessari súpu.
Þá sauð ég mikið magn í stórum potti og frysti í
mátulegum skömmtum. Sama gerði ég með lifr-
arbuff eftir uppskrift frá Helenu Eyjólfsdóttur
söngkonu. Þetta er mjög ódýr matur á kreppu-
tímum og krakkarnir mínir lifðu á þessu þegar
þau voru komin að heiman í háskólanám.“
Á haustin koma lömbin hnellin af fjalli þar sem
þau hafa kroppað grasið græna. Og Jón ætlar að
rifja upp gamla takta næstu daga og taka slátur.
„Ég gerði vissulega ýmsar tilraunir í þeirri mat-
argerð hér áður, aðallega reyndi ég ýmislegt til
að gera blóðmörinn aðgengilegri. Ég gerði til
dæmis færeyskt slátur en í því er negull og kanill
sem gerir það að verkum að dásamlegur jólailm-
ur leggst yfir þegar það er soðið. Þetta var
skemmtilegt verkefni og ég fékk færeyska
hjúkrunarkonu í Búðardal til að segja mér til um
uppskriftina að þessari færeysku blóðpylsu, eins
og hún heitir á frummálinu.“
Færeysk blóðpylsa með negul
Lúin Uppskriftin að færeysku blóðpylsunni er í
margnotaðri uppskriftabók sem stendur fyrir sínu.
daglegtlíf
J
ón hefur sérlega gaman af því að
búa til mat þar sem hollustan
ríkir, hvort sem það er súpa,
brauð, slátur eða berjasaft.
„Mörg bætiefni í berjum þola
illa suðu og það er ekki hægt að ná saf-
anum úr flestum öðrum berjum nema
sjóða þau. Krækiber er hins vegar hægt
að kaldpressa og saftin heldur því öllum
sínum efnum. Og þar sem ég bæti engum
sykri í hana er hún algjörlega hrein afurð
og hollustan eins mikil og kostur er,“ segir
Jón og bætir við að sá háttur að setja mik-
inn sykur í saftina sé óþarfur því það sé
fyrst og fremst gömul aðferð til að auka
geymsluþol. „Það er ekkert mál að frysta
saftina, hún tapar engum gæðum við það.
Ég frysti hana í hálfs lítra plastflöskum og
tek svo eina flösku upp í einu.“
Bláar tennur og kraftur kirkju
Á heimili Jóns er á hverjum morgni
skálað í heilsudrykknum og stolti hús-
bóndans, krækiberjasaftinni góðu. Hús-
freyjan segir að fyrir vikið sé fólkið á
þeim bænum gjarnan með bláar tennur.
Ljóst er að þó nokkurt magn þurfti af
berjum í þá tuttugu lítra af saft sem Jón
bjó til, en hann fór ásamt Kristínu konu
sinni til stórtækrar berjatínslu í haust.
„Við tíndum þessi ber á svæðinu fyrir ofan
Strandarkirkju á Reykjanesi, sem er mik-
ilvægt, því kraftur fylgir þeirri kirkju,“
segir Jón íbygginn. Honum finnst gott að
hræra saftinni saman við skyr og hellir
henni jafnvel út á hafragraut. „Eins er
gaman að færa vinum saft að gjöf.“
Hver flaska er vel merkt með stórum
miða og athygli vekur að þar stendur
að framleiðandinn sé Ber í lautu.
Þetta hljómar óneitanlega tvírætt en
Jón fullyrðir að hann hafi aldrei farið
allsber í berjatínslu, enda oft votviðra-
samt á haustin.
Sykurinn er að drepa okkur
Jón segir meistara sinn í berja-
fræðum vera Svein Rúnar
Hauksson. „Ég hef farið með
honum í ber og það er mjög
gaman, mikið spjallað og spek-
úlerað enda er hann manna fróð-
astur um ber og berjalönd. Ég
lít á mig sem lærling hans og því
tel ég mig vera Berjasvein en
Sveinn Rúnar er aftur á móti
Berjameistarinn.“
En Jón lætur ekki duga að
safta, hann býr líka til sultur úr
berjunum. „Ég hef reynt að
minnka sykurskammtinn í sult-
unum og það hefur gengið vel.
Þetta er spurning um smekk.
„Þessi krækiberjasaft er laus
við allan sykur og hún er stút-
full af járni og vítamínum, af
því ég kaldpressaði berin,“ seg-
ir Jón Hálfdanarson eðlis-
fræðingur og skálar stoltur við
Kristínu Heiðu Kristinsdóttur
í eðaldrykknum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Á fjöllum Jón með gönguhóp á Arnarvatnsheiði að tína fjallagrös sem hann notar í brauð, rétt eins og berin sem hann tínir á haustin.
Ber í lautu?
Spekúlerað Jóni finnst gaman að velta vöngum yfir hinu og þessu í matargerð.
ist. „Ég bjó til Söru Bernhards-kökur og
sleppti öllum sykri í deiginu en lét súkku-
laðið eitt sjá um sætuna. Þessar smákökur
gengu hins vegar treglega út í jólaboð-
unum.“
Jón hefur leitt þýska ferðamenn á
göngu um Arnarvatnsheiði á sumrin en
þar segir hann vera gnægð fjallagrasa.
„Við höfum soðið fjallagrasamjólk í þess-
um ferðum en ég hef mikla trú á fjalla-
grösum gegn innflúensu og kvefi. Ég set
líka gjarnan fjallagrös í brauðið sem ég
baka í brauðvél sem ég keypti fyrir tutt-
ugu árum. Ég hef gert ýmsar tilraunir
með brauðin, sett í þau ber, sólblóma-
kjarna og annað gott til að auka holl-
ustuna.“
Eðaldrykkur
Krækiberja-
saftin góða í
vel merktri
flösku.