Morgunblaðið - 30.09.2008, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 2008 43
- kemur þér við
Segja aðgerð Seðla-
bankans eignaupptöku
Guðjón Arnar lét
undan hótunum
Vímuefnaneytendur
án búsetuúrræða
Ljósmæður fresta
uppsögnum
AtliViðar kom sterkari
til baka eftir meiðsli
Herbert predikar á
Suðurnesjum
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
FLENSA hjó óvænt skarð í dagskrá
hinna fjölsóttu tónleika að Frí-
kirkjuvegi þegar fella varð niður
Útsæ, tónsetningu Atla Heimis
Sveinssonar á samnefndu kvæði
Einars Benediktssonar er Sólrún
Bragadóttir hefði að óbreyttu átt að
syngja. Að öllu öðru leyti tókust
fjórðu afmælistónleikar tónskáldsins
á þessu hausti afbragðsvel. M.a.s.
var horfinn hvimleiður bordúntónn-
inn úr flúorlömpum loftsins (sem
gerði að vísu staka flugvélagný því
auðheyranlegri), og flutningur
hljómlistarmanna var af því karati
að iðulega kom upp klassíska spurn-
ingin hvort túlkunin bæri frekar
uppi tónverkið en öfugt.
Camilla Söderberg ýtti úr vör með
afar blæbrigðaríkri meðferð á Tief
ist die Trauer fyrir tenórblokkflautu
(2002), forkunnarfallegri hugleið-
ingu um hendingu úr frægum 2.
strengjakvartetti Schönbergs á
vatnaskilum tónalítets og hjátœnis.
Bergþór Pálsson og Víkingur Heið-
ar Ólafsson fóru síðan glæsilega með
Dauða Einars Benediktssonar við
ljóð Williams Heinesens í þýðingu
Matthíasar Johannessen. Þeir frum-
fluttu þarnæst Woman við enskt
kvæði vísindamannsins Kára Stef-
ánssonar af sama myndarbrag, þótt
píanóparturinn væri þar sýnu ein-
faldari og ítrækari.
Nútímatónskáld virðast upp til
hópa logandi feimin við að gefa eitt
né neitt upp um efnisinntak verka
sinna, svo hefti ekki frjáls hug-
myndatengsl hlustandans. Ekki átti
það þó par við Ortus fyrir einleiks-
óbó, hermitónlist um barnsfæðingu
þar sem helztu tilfinningar voru skil-
merkilega reifaðar af höfundi í tón-
leikaskrá. Ennfremur var fullyrt að
verkið væri „ekki hlustendavænt“,
og stóðst það né heldur að mínu viti
– a.m.k. ekki „læf“ af sviði. Því þótt
smíðin væri vissulega tæknilega erf-
ið í flutningi, var oft furðuspennandi
að fylgjast með því hvernig (og
hvort!) spilarinn kæmist fram úr öll-
um aragrúanum af módernískum ef-
fektum. Skemmst er frá að segja að
Eydís Franzdóttir kleif þetta hrika-
lega og úthaldskrefjandi þverhnípi
af áræði hins þrautreynda alpínista.
Fyrri hluta lauk með hreint
dásamlegri einleiksúttekt Bryndísar
Höllu Gylfadóttur á hinu íhugala Dal
regno del silenzio („Úr heimi þagn-
ar“, 1989). Skákaði sú nærri því
meistaratúlkun tileinkunarþegans
Erlings Bløndal Bengtssonar í Saln-
um 11.3. 2006 með frábærri mótun
og kænni tímasetningu alþagna; að
vísu líka studd ómlengri akústík.
Eftir hlé sá Víkingur Heiðar
dyggilega til þess að Gloria (1981),
einn af ósungnu messuþáttum Atla
fyrir einleikspíanó (aðeins Kyrie ku
eftir) næði hámarksáhrifum með of-
ursnarpri og sveigjanlegri túlkun
eins og honum er lagið. Loks söng
Ágúst Ólafsson við samleik Víkings
tvær tónsetningar á kvæðum Einars
Benediktssonar, Gamlar stökur (5
ferskeytlur) og hið nafntogaða
Norðurljós (frumfl.), af fyrst viðeig-
andi angurværð en síðan kosmískri
innlifun, þar sem kristalstindrandi
píanóið fáði neongræna pils-
faldaflögrið á biksvörtum heim-
skautahimni.
Aðrir eru því ugglaust ósammála,
en sjálfur hnaut ég svolítið um hryn-
mótun höfundar á skjön við brag-
flæði textans, enda þykir undiröldótt
hljóðfallið í „Veit duftsins son
nokkra dýrðlegri sýn“ drjúgur part-
ur af heildarmætti ljóðsins. Engu að
síður var hvoru tveggja mjög vel
tekið og afmælisbarninu hlýlega
fagnað að leikslokum.
Afbragðstúlkun á afmælistónleikum
TÓNLIST
Listasafn Íslands
Einsöngs- og einleiksverk eftir Atla
Heimi Sveinsson. Camilla Söderberg ten-
órblokkflauta, Bergþór Pálsson söngur,
Víkingur H. Ólafsson píanó, Eydís Franz-
sóttir óbó, Bryndís H. Gylfadóttir selló,
Ágúst Ólafsson söngur. Þriðjudaginn 23.
september kl. 20.
Kammertónleikar bbbbm
Ríkarður Ö. Pálsson
VETRARTÓNLEIKARÖÐ kamm-
erhópsins „Nordic Affect“ hófst við
þokkalega aðsókn undir yfirskrift-
inni Fram og til baka. Átti hún við
flakk milli nútíma og meginviðfangs-
skeiðs hópsins, síðendurreisnar og
barokks, þar sem nútímaramminn
markaðist í upphafi og enda af tveim
nýjum[?] verkum eftir Gunnar
Andreas Kristinsson utan um tón-
verk frá 17.–18. öld.
Annars helgaðist viðfangsvalið
allt af tilbrigðum, og gilti það einnig
um Hringitónstilbrigði Gunnars, er
gætu hér hafa verið frumflutt þó
ekki væri það tekið fram.
Upphringitónar þarfasta þjóns nú-
tímaunglinga, farsímans, eru sem
kunnugt er af ólíklegasta tagi.
Ónefndur kollegi minn er t.d. með
ógnvænlegt „ping“-sónar-tíst úr kaf-
bátahernaði. En þó poppdæmi séu
algengust má einnig heyra fjölda
klassískra stefja. Meðal hinna vin-
sælli er glaðskoppandi flautustefið
úr Badinerie, lokaþætti h-moll
hljómsveitarsvítu Bachs er áður var
talin frá Köthen–skeiðinu 1717–23
en nú svo seint sem frá byrjun 5.
áratugar. Tilbrigði Gunnars um
samnefnt stef voru samin fyrir allan
sextettinn, hvort 8–9 mín. að lengd,
og buðu af sér góðan þokka þótt
stefið sjálft (mestmegnis aðeins blá-
upphaf þess) heyrðist sjaldnast
óbrenglað nema úr flautunni á
stangli.
Næst birtist Tríósónata Bachs í G
BWV 1038 í fallegum flutningi, þó að
tréflautan væri kannski fullveik fyr-
ir tvíefldan hljómafylgibassa semb-
als og bassalútu auk sellós. Guðrún
Óskarsdóttir fór laglega með Ballo
del granduca Sweelincks – eftir að
vísu alltímafreka stillingu sembals-
ins er seinna þurfti að endurbæta,
líkt og raunar lútustillingu, og leiddi
það hugann að hinu fornkveðna að
lútu og sembal verði að stilla í 4 ár
fyrir hvert leikið verk.
Tríó þjorbu, sellós og barokkgít-
ars fór næst lipurlega með tvö til-
brigðaverk J. H. Kapsbergers ofan á
dæmigerðu dans-þrábassastefi, og
einnig var þjóðlaðarþel að Lady
Bothwel’s Lament Geminianis – og
John come kiss me e. David Mell
sem vísaði m.a.s. eitt augnablik fram
á svellandi amerískan hoedown svei-
tadans.
Síðast fyrir lokaverkið (Hring-
itónstilbrigði 1b) léku flautu– og
strokleikarar hópsins tvo þætti úr
einu vanmetnasta stórvirki barokks-
ins meðal almennings, Fúgulist
Bachs. Nánar tiltekið Contra-
punctus 1 og 3, þ.e. einfalda og stef-
hvolfda fjórradda fúgu, og af tals-
verðri fágun, er hefði jafnvel getað
orðið enn áhrifameiri hefðu menn
hugað nánar að styrkbrigðum. Því
þó engin séu slík fyrirmæli í handriti
snillingsins frekar en t.d. í Sjakonnu
hans frægu fyrir einleiksfiðlu, er
engum vafa undirorpið að
framvindustrúktúr meistaraverk-
anna kallar á markvissa dýnamíska
niðurhólfun. Meðan hennar nýtur
ekki við verður jafnvel vandasta
túlkun marflöt.
Aftur til framtíðar
Ríkarður Ö. Pálsson
TÓNLIST
Þjóðmenningarhúsið
Gunnar A. Kristinsson: Hringitónstil-
brigði 1a & 1b; verk eftir J. S. Bach,
Sweelinck, Kapsberger, Geminiani og
David Mell. Nordic Affect (Halla S. Stef-
ánsdóttir barokkfiðla, Georgia Brown
barokkflauta, Guðrún H. Harðardóttir bar-
okkvíóla, Karl Nyhlin þjorba/barokkgítar
og Guðrún Óskarsdóttir semball). Mið-
vikudaginn 24. september kl. 20.
Kammertónleikar bbbnn
ÞAÐ fer ekki á milli mála að Krist-
jana Stefánsdóttir er fremsta djass-
söngkona okkar um þessar mundir;
aftur á móti hefur Andrea Gylfadótt-
ir vinninginn þegar blúsinn er ann-
ars vegar. Kristjönu hefur þó tekist
að trylla hlustendur á blúsuðum tón-
leikum, en það er eins og mikið af
blóði og svita klúbbsins hverfi í
hljóðverinu – og er það gömul og ný
saga. Þetta er sem sagt hljóðvers-
diskur, og ansi misjafn – sér í lagi
þar sem slíkt mannval er saman
komið og hér.
Kristjana hefur skrifað þrjá blúsa
sem finna má á skífunni og tveir
þeirra gætu verið af tónleikum hjá
Vinum Dóra, en lokaópus skífunnar
„You left me Crying“ er firnagóður
dúett Kristjönu og Ómars og gít-
aristinn lyftir „Once Again“ Krist-
jönu með fjölbreyttum hljómi í sóló
sínum. Kreppusöngurinn magnaði
„Brother Can You Spare A Dime“
fer vel af stað með syngjandi bassa-
hljóm Gunnars Hrafnssonar
ríkjandi í undirspili, en hér eins og
oftar lýtir það söng Kristjönu er
leikurinn æsist, að kröftum er beitt
um of – Sigurður Flosason fellur
einnig í þá gryfju í sóló sínum í þess-
um ópus. Sama má segja um túlk-
unina á „Let Up“ eftir Abbey Lin-
coln sem er firnaflott þar til kemur
að trompetsóló Ara Braga sem fellur
illa að því sem á undan hefur hljóm-
að – og svo á hann eftir að ná tökum
á þeirri list sem Harry „Sweets“ Ed-
inson fullkomnaði – að blása undir
söng. „Lonely House“ Kurt Weil er
glæsilega sungið en ég botna ekki í
klukkuslætti slagverksins. Kannski
er einhver dýpri merking falin í því
en það lýtir flutninginn.
Ég hef fundið að ýmsu hér að ofan
en diskurinn er oft flottur og ég fell
alltaf flatur þegar Kristjana syngur
djassópusa, blúsaða eða ekki, einsog
„Don’t Explain“ Billie Holliday
„Jody Grind“ Horace Silvers eða
„Since I Fell For You“ Bud John-
sons, einhvers flottasta saxista
svingtímans.
Enn bíðum við eftir meistaraverk-
inu frá Kristjönu en getum hlakkað
til að heyra hana í Salnum í vetur
flytja söngdansa Irving Berlins og
Gershwins. Hún fór flott með Rod-
gers og Cole Porte síðasta vetur.
Kristjana blúsar
TÓNLIST
Geisladiskur
Kristjana Stefánsdóttir söngur, Agnar
Már Magnússon píanó og hammond, Óm-
ar Guðjónsson gítar, Valdimar Kolbeinn
Sigurjónsson bassa, Scott McLemore
trommur. Auk þess Sigurður Flosason
altósaxófón, Ari Bragi Bragason tromp-
et, Vignir Þór Stefánsson píanó og Gunn-
ar Hrafnsson bassa. Dimma 2008.
Kristjana Stefánsdóttir – Better Days Blu-
es bbbmn
Vernharður Linnet
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Í góðum gír Kristjana Stefánsdóttir
djasssöngkona þenur raddböndin.