Morgunblaðið - 17.10.2008, Page 8

8 FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Sigrúnu Ásmundar
sia@mbl.is
„VIÐ erum með um það bil 30 manna
hóp sem vinnur á vöktum við að svara
6 símum þegar mest er að gera,“ segir
Pétur Ásgeirsson, skrifstofustjóri
rekstrar- og þjónustuskrifstofu utan-
ríkisráðuneytisins. Um 200 símtöl
hafa borist á dag síðan þar var opnuð
upplýsingamiðstöð fyrir almenning,
fyrirtæki og fjölmiðla. „Við erum í
samstarfi við fjölmargar ríkisstofnan-
ir varðandi öflun svara. Annað hvort
reynum við að svara beint meðan á
símtalinu stendur eða við sendum við-
komandi tölvupóst með svari. Ef við
hins vegar höfum ekki svörin þá
framsendum við spurningarnar til
samstarfsstofnana á tölvupósti og
þegar þeir senda viðkomandi svör
fáum við afrit af svarinu sem kemur
inn í gagnagrunn hjá okkur. Það auð-
veldar okkur svo í framtíðinni að
svara spurningunum.“
200 fyrirspurnir daglega
Pétur segir að þá tvo daga sem ver-
ið hefur opið hafi verið skráðar um
200 fyrirspurnir á dag. Hann bendir
þó á að þjónustumiðstöðin sé fyrir
hönd allra stjórnvalda í landinu. Hver
starfsmaður getur svarað 12 fyrir-
spurnum á dag, en opið er 14 tíma á
dag. Fyrirspurnir berast líka í tölvu-
pósti og að sögn Péturs koma þær
nokkuð jafnt frá Íslendingum og út-
lendingum. „Óskaplega margar eru
um íslenska reikninga erlendis,“ segir
hann. „Ég myndi segja að það sé allt
að helmingurinn.“
Starfsmenn utanríkisráðuneytisins
sitja við símana en þar hefur myndast
víðtæk reynsla í að koma á fót svona
upplýsingamiðstöð. Þegar hryðju-
verkaárásirnar voru gerðar hinn 11.
september 2001 var slík stöð sett upp
fyrst. „Síðan höfum við gert þetta nán-
ast á hverju ári. Tæknilega séð gátum
við gert þetta á einum degi, að útbúa
hugbúnað og símkerfi til að anna
þessu og svo höfum við starfsfólk sem
hefur reynslu í því að fást við svona.“
Pétur vill sérstaklega benda á að
mörg svör við þeim spurningum sem
brenna á fólki eru á heimasíðum
hinna ýmsu stofnana, þar sem finna
má gagnlegar upplýsingar.
Þjónustumiðstöðin verður opin svo
lengi sem þörf er talin á. Ýmsar upp-
lýsingar má finna á felagsmalarad-
uneyti.is/upplysingar. Sími upplýs-
ingamiðstöðvar er 545 8950, grænt
símanúmer 800 1190 frá 8-22 virka
daga. Netfang: midstod@mfa.is.
Hjálparlínum kastað út
 Mikið álag er í hjálparsíma Rauða krossins og komið hefur verið á fót upplýsingamiðstöð stjórnvalda
 Enn eru vandræði með millifærslur og sumir Íslendingar erlendis þurfa að verja sig vegna þjóðernisins
Morgunblaðið/Ómar
Spurt og svarað Starfsmenn utanríkisráðuneytisins hafa verið önnum kafnir við að svara fyrirspurnum.
HRAFNHILDUR Helgadóttir er í myndlistarnámi í Amst-
erdam. Hún lýsir því að hún hafi þurft að svara fyrir
gjörðir landa sinna, meðal annars spurningum frá kenn-
urum í skólanum. Hún segist þó ekki vera í sérstökum
vandræðum sjálf en hefur hljótt um íslenskt ætterni sitt.
Hún segir að bókstaflega allir viti af vandræðunum á Ís-
landi. „Ég er búin að þurfa að svara hérna fyrir gjörðir Ís-
lendinga, m.a. við kennarana mína. Ég þarf að svara fyrir
það að vera Íslendingur þó svo að ég hafi sjálf ekkert gert
sem olli þessu. Það er svolítið skrítið að þurfa að svara
fyrir þjóðina.“
Hrafnhildur er enn á grænni grein peningalega, hún var svo forsjál að
kaupa evrur fyrir námslánin í september. „Ég á ennþá evrur en þær eiga
ekki eftir að endast nema rétt fram í desember. Ég er samt bara ein af mjög
fáum sem eiga evrur. Það er mjög mikið af Íslendingum hér sem eiga hol-
lenska bankareikninga og lifa bara á íslenskum krónum. Fyrir fólk sem var
að fá 100 þúsund krónur íslenskar á mánuði og skipti þeim reglulega yfir í
evrur er upphæðin náttúrlega orðin helmingi lægri vegna gengismunarins.
Það er mjög erfitt.“ Hrafnhildur segir mjög illa talað um Íslendinga í hol-
lenskum blöðum. „Þetta er einhvern veginn of hræðilegt til að trúa því.“
Þarf að verja íslenska þjóð
HANNA María Jónsdóttir er í framhaldsnámi í sálfræði
við Kaupmannahafnarháskóla. Hún upplýsir að hún
þurfi ekki að kvarta. „Ég er með gjaldeyrisreikning í
Landsbankanum heima og fæ um hver mánaðamót sömu
upphæð í dönskum krónum,“ segir hún og bætir við að
hún telji að margir námsmenn viti ekki af þessum mögu-
leika. „Þegar maður fær námsáætlun frá Lánasjóði ís-
lenskra námsmann (LÍN) er hún reiknuð í mynt viðkom-
andi námslands. Mín lánsáætlun er þess vegna í dönskum
krónum.“ Það sem flestir gera hins vegar er að fara með
námsáætlunina í íslenska banka og fá íslenskan yfirdrátt í íslenskum krón-
um og millifæra svo mánaðarlega upphæð á erlendu reikningana. Hanna
María fær 6.500 krónur danskar inn á sinn reikning, alveg sama hvernig
gengið sveiflast. Hanna María tekur fram að hún hafi heyrt af þessari leið í
gegnum vinkonu sína. „Bankarnir kynna fólki þetta alls ekki.“
Hljóðið í fólki segir Hanna María vera slæmt í Kaupmannahöfn, fólk hafi
ekki getað flutt peninga milli landanna þrátt fyrir að eiga næga peninga á
íslenskum reikningum sínum.
Í næstu viku eru próf en Hanna María segir erfitt að einbeita sér að námi
„og svo er hugurinn bara heima hjá fólkinu“.
Hugurinn er heima
„Við erum að bíða eftir að Danske Bank opni fyrir milli-
færslu frá Íslandi,“ segir Helga Vilhjálmsdóttir, náms-
maður í Kaupmannahöfn. Hún er þar á annarri önn í
meistaranámi sínu í sálfræði við háskólann.
„Við fáum ekki peninga af því að við erum hjá LÍN,
þannig að við eigum engan varasjóð eða neitt slíkt. Það
var allt stopp fyrir ný lán og við gátum þess vegna ekki
fengið yfirdrátt hjá okkar sparisjóði. Við biðum eftir
gjaldeyrisláni sem við áttum að fá en það var allt stopp
líka,“ segir Helga og bætir við að þau hafi þurft að
treysta á góðvild ættingja sem leggi inn á þau. „Við höfum getað tekið út
af íslensku debetkortunum okkar,“ segir hún, en þó hafi verið einhverjar
takmarkanir á því. „Síðasta mánudag gátum við t.d. tekið út 200 krónur,
sem er nú varla boðlegt fyrir fjögurra manna fjölskyldu.“
Helga og fjölskylda leigja á almennum markaði. Þau fengu frest til 20.
október til að greiða leiguna. „Við fengum bréf í gær [miðvikudag] um að
ef við myndum ekki borga innan þriggja daga yrði samningnum sagt upp.“
Helga segir ástandið hafa verið mjög erfitt og ef þau hefðu ekki átt ætt-
ingja sem gátu laumað inn á þau þeim peningum sem þau gátu að ein-
hverju leyti tekið út hefðu þau ekki einu sinni getað keypt mjólk eða
brauð.
Treysta á góðvild ættingja
Eftir Rósu Erlingsdóttur
í Kaupmannahöfn
FRIÐRIK Weisshappel, eigandi kaffihússins
Laundromat í Kaupmannahöfn, bauð Íslend-
ingum búsettum í borginni á samstöðuhitting í
morgunsárið í gær. Á þriðja tug Íslendinga
mætti og gæddi sér á hafragraut og kaffi í boði
hússins.
Sigurlaug Jóhannsdóttir, rekstrarstjóri La-
undromat, segir hugmyndina hafa verið ein-
falda. „Okkur langaði að koma saman og
klappa hvert öðru á öxlina en hér eru Íslend-
ingar slegnir yfir þeim erfiðleikum sem steðja
að íslensku þjóðinni.“ Mottó hittingsins var ís-
lenska viðkvæðið um að þótt útlitið væri svart
þá reddaðist þetta allt saman.
Stór hluti Íslendinga í Danmörku er náms-
menn og að sögn Sigurlaugar er hljóðið verst í
þeim sem þurfa að treysta á mánaðarlegar
greiðslur af námslánunum frá Íslandi. Fyrir
marga námsmenn er staðan þannig að for-
sendur fyrir áframhaldandi námi eru við að
bresta. Margir kvíða næstu mánaðamótum en
í Danmörku er erfitt að fá lán eða yfirdrátt og
því alvarlegt þegar vandamál á gjaldeyr-
ismarkaði koma í veg fyrir að námslánin ber-
ist. Við bætist sú kjaraskerðing sem náms-
menn hafa orðið fyrir vegna gengishruns
íslensku krónunnar.
Hanna María Jónsdóttir er í framhaldsnámi
í sálfræði við Kaupmannahafnarháskóla og
vinnur á Laundromat um helgar. Hún segir að
aukavinnan bjargi sér fjárhagslega og er fegin
að hafa valið að fá námslánið lagt inn á gjald-
eyrisreikning í dönskum krónum því þannig
fái hún alltaf sömu upphæðina við hver mán-
aðamót.
Gestir voru að sögn Sigurlaugar ánægðir
með uppátæki eiganda Laundromat en þrátt
fyrir alla erfiðleika var stutt í jákvæðni og
bjartsýni meðal gesta.
Klappa hvert öðru á öxlina
Morgunblaðið/Ómar
Kaupmannahöfn Turninn á Vor Frelsers
Kirke er tákn fyrir Christianshavn.
BRYNDÍS Kjartansdóttir í sendiráði Íslands í
Kaupmannahöfn segir að vissulega hafi verið
hnökrar á millifærslum til Danmerkur.
„Danske Bank, sem er einn stærsti bankinn
hérna, byrjaði samt í dag [í gær] aftur,“ sagði
Bryndís, „þannig að það virðist vera að liðk-
ast um þetta.“
Bryndís segir nokkra hafa leitað til sendi-
ráðsins með fyrirspurnir, en engin holskefla
hafi þó orðið. Fólk sem leitar til þeirra er ým-
ist í vandræðum eða áhyggjufullt út af
ástandinu. „Hvert símtal er auðvitað ein-
stakt, það eru ekki allir með sömu málin, en
við reynum að hjálpa fólki eins og við mögu-
lega getum, eins og með hvert það getur
snúið sér,“ segir Bryndís.
Miðvikudaginn 22. október verður sendi-
ráðið með upplýsingafund í Jónshúsi þar
sem Svavar Gestsson sendiherra fer yfir
stöðu mála. Nánari upplýsingar er að fá í
gegnum tölvupóstinn icemb.coph@utn.stjr.is
eða í síma (0045)33181050. sia@mbl.is
„Virðist vera að liðkast“
„Álagið hefur verið mikið hjá okk-
ur,“ segir Fjóla Einarsdóttir, verk-
efnisstjóri hjálparsíma Rauða
krossins, 1717. „Til samanburðar
má nefna að á öllu síðasta ári
fengum við 16.000 símtöl. Núna
eru símtölin orðin 19.000.“ Mest
er að gera hjá hjálparsímanum á
haustin og í nóvember og desem-
ber.
Fjóla segir að aukning í símtöl-
um síðustu 2-3 vikur sé um 10%.
Þeir sem hringja eru einstak-
lingar sem þurfa að ræða málin,
oft þeir sem eiga hvorki fjölskyldu
né vini, eða stríða við geð-
sjúkdóma eða aðra króníska sjúk-
dóma og þurfa andlega upplyft-
ingu eða stuðning. „Og
einstaklingar sem lent hafa í áföll-
um, t.d. fjármálakrísum og í alvar-
legustu tilvikunum eru það ein-
staklingar sem misst hafa vonina
og eru í sjálfsvígshugleiðingum.“
Mjög breiður hópur hringir í
hjálparsímann. „Við leggjum
áherslu á það að hér er ekki farið í
neitt manngreinarálit. Það skiptir
engu máli hvaðan fólkið kemur eða
hvað það gerir. Við dæmum ekki,
hlustum af athygli og síðast en
ekki síst er hlutverk okkar að
byggja upp von hjá brotnum ein-
staklingum,“ segir hún.
Meginstarf hjálparsímans er að
hlusta og vera til staðar fyrir fólk í
þrengingum auk þess að leiðbeina
um hvert fólk getur leitað til að fá
aðstoð hjá sérfræðingum í sínum
vandamálum. Þeir sem svara í sím-
ann eru þrautþjálfaðir sjálf-
boðaliðar, hafa farið í gegnum
námskeið og þjálfun í viðtalstækni.
„Mig langar sérstaklega að
koma því á framfæri að einkunn-
arorð okkar eru hlutleysi, skiln-
ingur, nafnleysi og trúnaður. Sím-
inn er opinn allan sólarhringinn,
allt árið um kring og er gjaldfrjáls.
Og það er einnig mikilvægt að það
sést ekki á símareikningnum að
hringt hafi verið í 1717,“ segir Fjóla.
Byggja upp von hjá brotnum einstaklingum