Morgunblaðið - 21.11.2008, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2008
Á þingpöllum Það er ekki seinna vænna fyrir börn á leikskólaaldri að kynna sér umræður Alþingis um lántökur í kreppunni enda þau sem koma til með að greiða niður lánin í framtíðinni.
Golli
Jón Axel Ólafsson | 20. nóv.
Rannsóknarblaðamað-
urinn Davíð Oddsson
Það er nú hálf aum-
ingjalegt fyrir íslenska
blaðamenn að horfa upp
á sjálfan seðla-
bankastjóra „skúbbaâ“
frétt sem hefur legið fyrir
framan nefið á þeim vikum saman.
Davíð sagði á fundi Viðskiptaráðs á
þriðjudag að hann hefði vitneskju um hina
raunverulegu ástæðu þess að bresk stjórn-
völd beittu Íslendinga hryðjuverkalögum og
lokuðu á bankana. Hins vegar vildi hann
ekki segja hver þessi ástæða væri.
Meira: jax.blog.is
Eygló Harðardóttir | 20. nóv.
Nýtt Ísland –
nýr landbúnaður?
„Aldrei hefði ég trúað að
ég ætti eftir að fara að
hvetja til aukinnar sjálf-
bærni í landbúnaði,“ sagði
gamalreyndur bóndi við
mig nýlega. „Ha, hvað áttu
við?“ spurði ég. „Nú, landbúnaður hefur
ekki beint verið þekktur fyrir að huga að
sjálfbærni, en nú held ég að við eigum
ekki annarra kosta völ,“ svaraði hann.
„Sjálfbærni er eiginlega ekkert annað en
heilbrigð skynsemi
Meira: … eyglohardar.blog.is
Gestur Guðjónsson | 20. nóv.
Kennum öðrum um!!!
Þau eru stórmannleg orð
sem koma frá Samfylk-
ingunni þessa dagana.
Allt er öðrum að kenna.
Sjálfsgagnrýnin er engin.
Það eru hættuleg öfl sem
ekki kunna að líta í eigin barm og fara yf-
ir það sem gert hefur verið. Það tryggir
bara að sömu mistökin verði endurtekin.
Framsókn ber vissulega sína ábyrgð á
því lagaumhverfi sem var við lýði við lok
síðasta kjörtímabils, en sú ríkisstjórn
sem nú situr hefur ekki komið fram með
neinar tillögur
Meira: …gesturgudjonsson.blog.is
Í GREIN minni hér
í blaðinu í gær, sem
einnig birtist á ensku í
Wall Street Journal,
benti ég á tvær skýr-
ingar þess, að hin al-
þjóðlega láns-
fjárkreppa skall miklu
harðar á Íslendingum
en öðrum þjóðum.
Hina fyrri má kalla
kerfisgalla. Hún er, að
hugmyndin um Evr-
ópska efnahagssvæðið brást. Þessi
hugmynd var, að þetta væri eitt
markaðssvæði. Ríkin, sem mynd-
uðu EES, áttu öll að starfa við
sömu reglur, svo að engu breytti,
hvar fyrirtæki veldu sér stað. Ís-
lensku bankarnir tóku þetta bók-
staflega, hófu harða samkeppni við
erlenda banka og uppskáru óvild.
Það átti áreiðanlega sinn þátt í
því, að íslenski seðlabankinn kom í
lánsfjárkreppunni víðast að lok-
uðum dyrum, þegar hann vildi fá
lánalínur til að geta staðið með
bönkunum í fyrirsjáanlegum
lausafjárskorti. Þá skipti skyndi-
lega máli, hvar fyrirtæki völdu sér
stað. EES reyndist ekki vera eitt
markaðssvæði, af því að það hent-
aði ekki stóru þjóðunum.
Seinni skýringin var fautaskap-
ur jafnaðarmannaleiðtogans Gord-
ons Browns, forsætisráðherra
Bretlands. Með því að stöðva
starfsemi Landsbankans og Kaup-
þings í Bretlandi og setja íslensk-
ar fjármálastofnanir á lista um
hryðjuverkasamtök, við hlið Al-
kaída og talíbana, gerði hann illt
verra. Eftir það varð engu bjarg-
að. Brown bætti gráu ofan á svart
með því að nota ítök Breta í Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum og Evr-
ópusambandinu til að neyða Ís-
lendinga til að taka við skuldum
langt umfram það, sem þeim er
skylt eftir lögum. Samkvæmt
reglum EES ber Trygging-
arsjóður innstæðna ábyrgð á inn-
stæðum í íslenskum
bönkum, ekki ís-
lenska ríkið. Þetta
er sjálfstæður sjóð-
ur með eigin fjár-
hag. Fádæmi er og
ódæmi, að al-
þjóðastofnanir skuli
taka að sér hand-
rukkun fyrir Breta.
Auðvitað hljótum
við líka að líta í eig-
in barm, eins og ég
gat um í grein
minni. Þótt auðvelt
sé að vera vitur eftir
á, hefði Fjármálaeftirlitið átt að
taka fyrr í tauma, og þótt fyrrver-
andi stjórnendur bankanna séu
flestir snjallir menn og góðviljaðir,
fóru þeir of geyst. Hvað olli? Dav-
íð Oddsson seðlabankastjóri
nefndi eina skýringu á morg-
unfundi Viðskiptaráðsins 18. nóv-
ember. Einn aðili hafði heljartök á
flestum fjölmiðlum landsins og
beitti þeim miskunnarlaust. Þetta
var sami aðili og skuldaði hátt í
þúsund milljarða samtals í bönk-
unum, þótt undir ýmsum nöfnum
væri, Jón Ásgeir Jóhannesson í
Baugi.
Íslendingar eru að súpa seyðið
af því, sem gerðist fyrir hálfu
fimmta ári, vorið 2004. Davíð
Oddssyni, sem þá var forsætisráð-
herra, var ljóst, að valdajafnvægið
í landinu raskaðist, ef auðmenn
réðu ekki aðeins fyrirtækjum sín-
um, heldur líka skoðanamyndun í
landinu. Hann bar fram frumvarp,
sem átti að tryggja dreift eign-
arhald fjölmiðla. Jón Ásgeir sigaði
fjölmiðlum sínum á Davíð, og
hófst ein harðasta orrusta, sem
háð hefur verið í íslenskum stjórn-
málum. Alþingi samþykkti þó
frumvarp Davíðs. En þá gerðist
það í fyrsta skipti í sögu lýðveld-
isins, að forseti gekk gegn vilja
þjóðkjörins þings og synjaði frum-
varpi staðfestingar. Ólafur Ragnar
Grímsson forseti hafði góð tengsl
við Jón Ásgeir. Kosningastjóri
hans í forsetakjöri 1996 var yf-
irmaður eins af fyrirtækjum Jóns
Ásgeirs, og dóttir hans var í há-
launastarfi hjá Jóni Ásgeiri. Við
svo búið var frumvarpið dregið til
baka, og skömmu síðar vék Davíð
úr stóli forsætisráðherra.
Jón Ásgeir og auðmæringar
honum tengdir hrósuðu sigri. Eft-
ir þetta töldu þeir sér alla vegi
færa. Forseti Íslands var tíður
farþegi í einkaþotum þeirra og
dugleg klappstýra á samkomum
þeirra erlendis. Þegar erlendir
kunningjar forsetans skruppu til
Íslands til að gera sér glaðan dag
eftir fangelsisvist (eins og Martha
Stewart), voru Jón Ásgeir og aðrir
lendir menn að sjálfsögðu boðnir á
Bessastaði. Vinsælir rithöfundar,
Hallgrímur Helgason og Einar
Kárason, gerðust kinnroðalaust
hirðskáld auðmanna.
Fjölmiðlar veittu Jóni Ásgeiri
og liði hans ekkert aðhald, enda
flestir í eigu hans eða vina hans.
Fjögur dæmi eru skýr. Þegar
Inga Jóna Þórðardóttir, eiginkona
Geirs Haarde, þáverandi fjár-
málaráðherra, sagði sumarið 2005
af sér í stjórn Flugleiða í mót-
mælaskyni við framferði hirðar
Jóns Ásgeirs þar, hafði það engin
eftirmál. Þegar Jón Ásgeir hótaði
sumarið 2006 að skipa starfsfólki
sínu úr Verslunarmannafélaginu,
af því að lífeyrissjóður félagsins
vildi ekki taka þátt í öllum hans
ævintýrum, vakti sá yfirgangur
engin viðbrögð. Þegar sex borg-
arfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
komu í veg fyrir haustið 2007, að
Jón Ásgeir og lið hans kæmist yfir
eigur Orkuveitu Reykjavíkur,
skipuðu fjölmiðlar þeim um-
svifalaust á sakamannabekk. Þeg-
ar Davíð Oddsson skýrði í Sjón-
varpinu í október 2008 út hinar
uggvænlegu aðstæður, vel og skil-
merkilega, hófst hatrömm rógs-
herferð gegn honum í Baugs-
miðlum.
Enn er reynt að snúa öllu á
hvolf. Maðurinn, sem varaði við
óhóflegri skuldasöfnun, Davíð
Oddsson, er skyndilega talinn
bera ábyrgð á henni. Eftir að mið-
stjórnarvaldinu í Brüssel var beitt
harkalega gegn lítilli og varn-
arlausri þjóð, er það talið helsta
hjálpræðið að hlaupa í fangið á
því. Maðurinn, sem safnaði þús-
und milljarða skuldum í íslensku
bönkunum, en þverskallast við að
víkja úr stjórnum fyrirtækja, eins
og honum er skylt eftir skilorðs-
bundinn fangelsisdóm, Jón Ásgeir
Jóhannesson, sigar enn fjölmiðlum
sínum á saklaust fólk, kallar til sín
ráðherra að vild og reynir að
kaupa fyrirtæki og fjölmiðla á út-
söluverði.
Eitt hirðskáld Jóns Ásgeirs tal-
aði á sínum tíma um bláu höndina.
Nú mætti tala um gráu höndina,
þar sem Baugur er á hverjum
fingri. Ísland hefur verið grátt
leikið, jafnt innan lands sem utan.
Ég tek undir með Davíð Oddssyni
um það, að rækileg rannsókn
óháðra, erlendra aðila hlýtur að
fara fram á hlut Seðlabankans,
Fjármálaeftirlitsins, bankanna,
Jóns Ásgeirs og annarra aðila að
atburðarás síðustu missera og ára.
Eftir að niðurstöður slíkrar rann-
sóknar liggja fyrir, er eðlilegt, að
þjóðin kveði upp sinn dóm í kosn-
ingum. Það eru einungis þeir, sem
óttast slíkar niðurstöður, sem vilja
rjúka í kosningar áður. Enn er
margt ósagt.
Eftir Hannes Hólm-
stein Gissurarson » Þótt auðvelt sé að
vera vitur eftir á,
hefði Fjármálaeftirlitið
átt að taka fyrr í tauma,
og þótt fyrrverandi
stjórnendur bankanna
séu flestir snjallir menn
og góðviljaðir, fóru þeir
of geyst. Hvað olli?
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
Höfundur er prófessor í stjórn-
málafræði og situr í bankaráði
Seðlabankans.
Ísland grátt leikið
BLOG.IS