Morgunblaðið - 22.11.2008, Blaðsíða 20

20 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
SKÖMMU eftir hrun viðskiptabank-
anna var varpað upp bekkjarmynd
af þeim hópi útrásarvíkinga sem
voru í fararbroddi við óábyrga
skuldsetningu þjóðarbúsins í útlönd-
um. Meðal annarra hefur Geir H.
Haarde forsætisráðherra, að-
spurður um hver beri ábyrgð, vísað í
þá áttina, þ.e. til eigenda og stjórn-
enda bankanna. Jafnframt hafa
ráðamenn talað um „óveður“ sem
enginn gat séð fyrir. Svo þeirri
myndlíkingu sé haldið áfram má
nefna að óveður er oft hægt að sjá
fyrir. Til þess höfum við veðurfræð-
inga. Kannski er rétt að taka undir
með ráðherra að ekki sé rétt að
áfellast veðurfræðinga fyrir óveður.
Hins vegar er mikið að ef veður-
stofan fylgist með óveðrinu magnast
upp og grípur ekki til viðeigandi ráð-
stafana vegna þess. Hún þarf að
gefa út stormviðvörun svo virkja
megi björgunarsveitirnar.
Hér verður ekkert fullyrt um hvað
fór úrskeiðis. En þegar horft er yfir
þróun síðustu mánaða er ljóst að ein-
hvers staðar var kerfið ófullkomið,
eða starfsmenn þess.
Æðstu menn hverrar stofnunar
bera ábyrgðina á hverjum tíma og
því er hægðarleikur að afmarka
áþekkan hóp fólks, sem mótvægi við
útrásarvíkingana, sem átti að standa
vaktina og vera í vörn. Bæði stjórn-
málamenn og embættismenn. Þetta
gæti hjálpað til við að afmarka um-
ræðuna um ábyrgð, en henni hefur
verið hent á milli stofnana og emb-
ætta að undanförnu, nánast eins og
tifandi handsprengju.
Hægt er að skilgreina aðdragand-
ann að efnahagshruninu, í sem víð-
ustu samhengi, sem árabilið 1999 til
2008. Það tímabil inniheldur stofnun
Fjármálaeftirlitsins, ný lög um
Seðlabanka Íslands, nýja stefnu í
peningamálum, einkavæðingu bank-
anna, útrás þeirra og hrun.
Átján manns í vörn
Á þeim tíma má sjá að átján
manns gegndu helstu valda- og
ábyrgðarstöðum hjá hinu opinbera,
sem málið varða. Það eru forsætis-
ráðherra, sem er ráðherra efnahags-
mála, viðskiptaráðherra, sem fer
með bankamálin, fjármálaráðherra,
forstjóri Fjármálaeftirlits, stjórn-
arformaður þess, formaður banka-
stjórnar Seðlabankans og formaður
bankaráðs sömu stofnunar. Á meðan
dönsuðu hinir eftirlitsskyldu aðilar
um gleðinnar dyr.
Davíð Oddsson, formaður banka-
stjórnar Seðlabankans, kveðst hafa
varað við. Þær viðvaranir náðu hins
vegar ekki eyrum réttu aðilanna.
Hann kvartar einnig yfir skorti á
eftirlitstækjum, en er á sama tíma
gagnrýndur fyrir að nota ekki öll
stjórntæki bankans til fulls. For-
sætisráðherra segir líklega hafa ver-
ið mistök að færa Fjármálaeftirlitið
úr Seðlabankanum. Það hafi verið
veik stofnun. Stjórnarformaður
Fjármálaeftirlitsins segir þá stofnun
aðeins hafa eftirlit með einstökum
einingum kerfisins, en Seðlabankinn
hafi eftirlit með kerfinu í heild. Kerf-
ið í heild hafi gefið eftir. Forstjóri
Fjármálaeftirlitsins tjáir sig ekki við
fjölmiðla.
Á meðan á þessum orðaskiptum
stendur er ágætt að muna að sá hluti
ábyrgðarinnar, sem ekki liggur hjá
bönkunum, liggur að öllum líkindum
engu að síður hjá fyrrnefndum hópi
stjórnmála- og embættismanna. Hér
er semsagt ekki verið að persónu-
gera vandann, heldur „hópgera“
hann.
5 ! 
        


  
   


 ! 
"
#$%

 !& ' "  &  !((! ) !&  *+, ! - !& 


) . /%

  ! 
  ! .- .(0! 
) . /%
/
1 )2 $3 & $3


) - )
) . /%
/
1 )2 4 ! ) /3& !5
( '3   



) !& 

/%*%# 6/% 1 )2 *!! 6 !'& &
   

/%*%# 6/% 1 

2'& -
!
 

 ! - & &-


 *,
        


 

 

 

9999
7999
8999
;999
=999
?999
<999
:999
>999
999
9
        
7-  - 89:      
!  
"# ! $%&  # ' ()%*##'%+
 '  , ( (        &)#
%   !)
! 
")-
;<- +- 89: .
 =>?@$
&  #
'
  %  
/ ,0&-(!1
#
'# ( % 2 345#&6
"( &  
# ! A$
BB-  89:   
, 0
%  7 @ 
 !     %   
;B- C  89:
/ !((  %   )D 89: 7 %  
89%(
;- +-8AA :
'' #   
&# # ) (
%  #   , %  7 
(;' ((( #     5D 8AA , % ') 
((
  #
') '%      
&  (( #   

(
#  (  '(
 '& 
#
'+(%  
;- +-899 , %  
1
  #
'(  ((
!  &  
 #
' +%   
;>-  -899 7  % (:5   >- E(-899 2 % 
% )- #* (

 8 %   B7-  89; ;+'((- 
 #(& '#  : (
)%- ( , %    2  ')%- ( B?>$
B:-  89; <1 +(
, %  7   ( 
. 89B =
#
, %  :<
 
BA-  89B , % 
 ( (

+##
'0' # 

# ( )(' 
((% ( (
  ;>$ #(#*
:-  C(- 89B ; (
,)- )  #
  # )( & # '/' &

B;- E(- 89B , &#
 =>?@$&  #
'
8 % 
7  #
 #;B?: 
2  
# ! 
+(
 
E(-899 =
#, 0
%  :>?;
 - 
)D 89==
#
, %  <@?> 
BA-  C(-89= /0% 
#   %  
:>2#@>
 - 
>-  -89= 7 % 
 ;99$
% '
&
'%  
@-  -89= 8 % (/0
% %
;99$
% '
B:-  -89= ?# +  %=  

<%  
<( ! / )::
 - 
B@-  - 89= 8 % & 
;99$ '  +(   &)

 ) #
 ' +&  
;- +- 89> @ $&  '   # 0
) &
'7% ' 
-
;- ' 5- 89> 8 % 
#% )%*# #
A &4=B
%C  89> /% (%0
# +  % '
,(4: 
>-  C(- 89> 8 % 
 / "C  B;-  - 89> 8 % 
 
 )%*# # DE  
;- +- 89< A
 
  (   
(  (&' 
0
 # 
4! 0&( 3 89<
=  &  %
-
;99$
% '
. 89< D 83&
( (1
  % 
&  ( ((!'

#   ( & #
):
' 


 #
+  )
 '(

-

 %   
;-  89< , % 
 ( (

+#
#
'' # 
 # (  )(' ((%
( (  # 
:9$
#(#*
>-  89< =    #  ( #* (F= =- +D 89< =  (   )%*# # :3&G  B>-  C(- 89< 8 %  %  E&=8 
:- E(- 89< 8) <' '=  ( 
BB9-999 
E(- 89< 8 % %
>3 ) '
 
)D 89@ ,  0
((( ' (
 %  
=99 
)-F' 5- 89@ /  &("(# # 

   (
 :0
 <((,)
!
-
:9- +-89@ / !(
% & )# +
'<>E&# 
B@< 
=-  89@  :D"
)  %  #
'(0
)
 
 '(
B>-  89@ , % 
#% ' 0
%(   %

  %  
;<-  89@ =
  0
 ( ()< +
=- +D 89@ , % &
'(

+#%    #
)(' ((%
( );9$ #(#*
;=- 3D( 89@     ' (-#:
'' #     C(- 89@ =
#, %  >99 
, % <5 7 ((
 0
 ( %  #*# -  )!
- %
<- E(- 89@<  +( (
  #
'0
' #&  ( ' +(
)D 897 ,  ((( ' (
 %   >9 
 - 897  $
% '
#'&&
'/ !(
BA-  - 897 8)
 <' '= 0
( 
B<9-999 
:9-  - 897 /' &
 )

( ( # # )
#&
 
6 3E 897 > '
>3 )
 
>A9
 - >3 )
)  #   (
 C(- 89< =
#, %  ;99 
D% H=I>
Hvar var stormviðvörunin?
 Um þrjátíu útrásarvíkingar eru sagðir hafa leitt þjóðarbúið í ógöngur með fjárfestingum sínum
 Á meðan gegndu átján manns helstu opinberum ábyrgðarstöðum frá einkavæðingu bankanna
Hvar eru þau nú, sem ekki
eru enn í sömu embættum?
Svo dæmi séu nefnd er Halldór Ás-
grímsson nú framkvæmdastjóri nor-
rænu ráðherranefndarinnar.
Valgerður Sverrisdóttir er þingmað-
ur, Ólafur G. Einarsson er formaður
orðunefndar. Stefán Svavarsson er
aðalendurskoðandi Seðlabankans,
Páll Gunnar Pálsson er forstjóri
Samkeppniseftirlitsins, Birgir Ísleifur
Gunnarsson er sestur í helgan stein,
Tryggvi Jónsson starfar í Landsbank-
anum, Lárus Finnbogason er for-
maður skilanefndar Landsbankans
og Finnur Ingólfsson er fjárfestir.
S&S