Morgunblaðið - 22.11.2008, Qupperneq 28

28 Daglegt lífVIÐTAL
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
E
in af jólabókum þessa
árs er viðtalsbók Þór-
unnar Hrefnu Sigur-
jónsdóttur við Mar-
gréti Pálu Ólafsdótt-
ur, fóstru og skólastjóra. Margrét
Pála er löngu þjóðkunn af störfum
sínum af uppeldismálum en hún er
höfundur Hjallastefnunnar svo-
nefndu en í nafni stefnunnar eru
reknir tólf leik- og grunnskólar á
Íslandi. Í viðtalsbókinni, sem ber
titilinn Ég skal vera grýla segir
Margrét Pála meðal annars frá upp-
vexti sínum, einkalífi, fóstrustörf-
um, Hjallastefnunni og starfi sínu í
Samtökunum ’78.
„Ég leit á þessa bók sem tækifæri
til að setja mína söguskoðun á fram-
færi á varanlegan hátt. Ég ákvað
líka að með henni myndi ég afgreiða
ákveðin mál í lífi mínu og leggja þau
að baki,“ segir Margrét Pála.
Hvaða ákveðnu mál?
„Mörg, mörg. Þar á meðal setti
ég punkt við alla vinnu mína í kring-
um Samtökin ’78. Ég hafði ekki du-
stað rykið af málum sem ég átti erf-
itt með á þeim tíma. Ég var alltaf
með gamalt ósætti í huganum og nú
hef ég gert þau mál upp.“
Hvaða ósætti var þetta?
„Þegar ég tók við sem formaður
Samtakanna ’78 setti ég mér nokk-
ur markmið, til dæmis að flýta af
öllu afli lagalegum umbótum fyrir
lesbíur og homma sem voru al-
gjörlega réttlaus á þessum tíma og
að stórauka sýnileika samkyn-
hneigðra og færa samtökin yfir í
viðurkennd mannréttindasamtök.
Síðasta markmiðið sem ég setti mér
var að svo að sitja ekki of lengi á
formannsstóli og ganga ósár frá
borði. Ég hafði séð að fyrrverandi
formenn og þeir sem höfðu starfað
fyrir samtökin gengu of oft sárir frá
borði. Það síðasta var eina mark-
miðið sem ég náði ekki. Þegar ég
hætti hjá Samtökunum eftir gíf-
urlega vinnu upplifði ég ákveðna
þöggun og að starfskröftum mínum
og reynslu væri hafnað.“
Hvíslað um fjölskyldudraug
Var svona erfitt að vera formaður
Samtakanna?
„Það tekur gífurlegan toll að vera
alltaf með eigið tilfinningalíf undir.
Reiði mín gagnvart þjóðkirkju og
sértrúarsöfnuðum var til dæmis
mikil en ég set punkt við það í þess-
ari bók. Eins fer ég í gegnum þá
upplifun mína að hafa þurft að tak-
ast á við nokkra félaga mína í Sam-
tökunum ’78. Sárast var að lenda í
ósætti við fyrrverandi vini og sam-
starfsfólk varðandi stjórnarslit og
stjórnarkjör á lokatíma mínum í
formennsku. Svo segi ég stundum
að leðurhommarnir hafi ekki verið
mjög hrifnir af leikskólakennar-
anum sem heimtaði mannréttinda-
samtök í staðinn fyrir leðurklúbb.
Í þessari bók kem ég úr felum
með það að ég átti um tíma við
áfengisvanda að stríða. Ég þakka
öllum vættum heims fyrir að vera
laus undan því. En ætli stærsti
þátturinn sem ég geri upp í bókinni
sé ekki geðveiki móður minnar,
þessi fjölskyldusjúkdómur sem eng-
inn hefur verið stoltur af og sem
sumir í fjölskyldu minni eiga ennþá
erfitt með að ræða. Flest í lífi mínu
hef ég verið opinská um. Ég er til
dæmis orðin vön að tala um sam-
kynhneigð mína og er búin að taka
út megnið af þeim tilfinningalega
sársauka sem fylgdi því að standa í
vörn fyrir minn sannleika, mitt
frelsi og mitt líf. En það var erfitt
að opna á geðveikina hennar
mömmu. Ég held að geðveiki sé
meira tabú í dag en alkóhólismi og
samkynhneigð. Allt af þessu þótti
reyndar afskaplega vont þegar ég
var ung, ef það var þá yfirhöfuð
rætt.
Mamma þjáðist af geðhvarfasýki
og var þunglynd og manísk á víxl;
sérlega lék þunglyndið hana skelfi-
lega illa. Í kjölfarið á þessum veik-
indum flosnaði fjölskyldan upp og
við fluttum á mölina á Akureyri úr
sveitinni okkar á Hólsfjöllum þar
sem ræturnar liggja. Lengst af var
bara hvíslað um þennan fjölskyldu-
draug og það var aldrei sett nafn á
líðan hennar.“
Líf þitt hef hefur snúist um börn.
Þú varðst móðir sautján ára gömul,
bara krakki. Hvernig tókstu á við
móðurhlutverkið?
„Ég stóð mig stundum mjög illa
en það var kannski ekki við öðru að
búast. Ég ásakaði mig í mörg ár
M a r g r é t P á l a Ó l a f s d ó t t i r
Hef verið
frávik á of
mörgum
sviðum