Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1941, Blaðsíða 28

Framtíðar hreyfill fiskiflotans
í síðasta blaði ,,Víkings“, jólablaðinu, var
grein með þessari fyrirsögn, eftir Gísla Hall-
dórsson vélaverkfræðing.
Nafn greinarinnar er þannig valið, að það
hlýtur að vekja eftirtekt, bæði útgerðar-
manna, sem málið snertir beint, og hinna
mörgu, sem áhuga hafa fyrir vélrænu (tekn-
isku) efni. Ekki hefði það heldur átt að draga
úr, að greinin var greinilega merkt höfundi,
svo enginn skildi halda að hún væri eftir ein-
hvern meðalmann.
Mér kæmi ekki á óvart þótt einhver hefði
orðið fyrir vonbrigðum við lestur greinarinn-
ar, og þætti sér misboðið að Víkingur skyldi
bera annað eins léttmeti fyrir lesendur sína,
sem flestir eru hugsandi menn og engir óvit-
ar, ekki einu sinni á vélræna sviðinu, sem höf-
undurinn þó sýnilega treystir.
Greinin ber það með sér, að hún er skrifuð
sem auglýsing, og væri ekkert við því að
segja, ef höf. hefði gefið sér tíma til þess að
ganga þannig frá henni, að hún væri læsileg
fyrir sæmilega menntaða alþýðumenn. En það
vantar mikið á að svo sé. Þar ægir öllu sam-
an: Óskiljanlegum setningum (1), óheppileg-
um og ljótum ný-yrðum, sem flest eru til í
fallegri myndum (2), staðhæfingum seljanda
sem ekkist andast gagnrýni (3), útlendum
orðum, sem flakka með, algerlega óauðkennd
eins og þau væru nýbúin að fá einkaleyfi höf.
o. fl. o. fl.
Ég ætla að íhuga lítið eitt efni það, sem
grein G. H. hefði átt að skýra eftir nafninu, en
ekki uppkveða neinn dóm um það hvaða vél,
sem nú er þekkt, sé sú bezta, og því síður
ákveða neitt um það fram í tímann, því við
verðum að vona að tæknin eigi enn langt að
lokastigi.
G. H. gerir nokkurn samanburð á hæggeng-
um vélum og hraðgengum (Gray), og virðist
VÍKINGUE
tilgangur greinarinnar sá að mæla með þeim
síðarnefndu. Ef við tökum allan samanburð-
inn trúanlegan, verður ýmislegt sem bendir í
öfuga átt, og talar á móti hraðgengu vélinni.
Gangöryggi hraðgengra véla telur G. H.
tæplega samlbærilegt við hæggenga. Rúm-
þörf minni (sem er þó villandi), eldsneytis-
notkun svipuð, þó meiri en í fjór-gengisvél-
um hæggengum. Kaupverð eitthvað minna.
Ending verri („öllu síðri“).
Ég finn ekki í þessari lýsing þá kosti hrað-
gengu vélarinnar, sem við eigum að reikna
út í peningum og færa til skuldar hjá þeirri
þungbyggðu. Höf. hefur heldur ekki verið
fyllilega ánægður með hana og bætir hana
því upp með því að upplýsa að hægt sé að
skipta um slitfleti í ,,Graydisel“ („útskiptan-
legir“) og að smurning og kæling sé tryggð
„sérstaklega vel“.
Að hægt sé að skipta um slitfleti í vél, eru
auðvitað meðmæli, en það er engin séreign
hraðgengra vála. Jafnvel G. H. hlýtur að vita
að þessir kostir finnast í öllum okkar gömlu
og úreltu togaravélum, svo ég nefni dæmi. —
Smurning og kæling verður hinsvegar aldrei
tryggð fullkomlega nema með nákvæmu eft-
irliti vélstjórans, hvorki í hraðgengum né
hæggengum vélum.
Hraðgenga vélin er venjulega þannig byggð
að erfitt er að skipta um slitfleti nema við góð
skilyrði, og er auk þess margbrotin og við-
kvæm. Hún getur verið hentug og góð sem
hjálparvél í stóru vélarrúmi og í landi, en að-
staða og aðbúð í fiskibátum okkar er öll önn-
ur. Þeir hafa flestir þröng vélarrúm, rök og
köld, nema vélin sé í gangi. Þeir liggja oft í
festum yfir lengri tíma, þar sem erfit er að
líta eftir að vélin sé alltaf í heppilegu ástandi.
Það hefur alltaf verið krafa útgerðarmanna
og sjómanna, að vélin sé: Traust. örugg í
28