Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1949, Blaðsíða 18

gera hana að fyrirtæki, sem borgaði sig. En
ég hafði þó framleitt miklar birgðir af margvís-
legum niðursuðuvörum, sem seldust fyrir ágæt-
isverð þegar stríðið skall á. Mun hagur verk-
smiðjunnar því hafa batnað stórlega skömmu
eftir að ég lét af stjórn, enda réði ég eftir-
manni mínum að flýta sér ekki um of að selja
birgðirnar, því verðlag fór þá ört hækkandi.
Ég tel mér það nú mikið heillaspor, að hafa
flutzt aftur til íslands, áður en styrjöldin hreif
Danmörku í heljargreipar sínar. Þegar ég kom
heim um áramótin 1939—1940, hafði ég mikla
löngun til að halda áfram tilraununum með
rafmagnsveiðar. En vegna f járskorts mín sjálfs
og getu- eða áhugaleysis þeirra aðila, sem þessi
aðferð skiptir mestu máli, gat ekki úr þessu
orðið. Lá nú mál þetta í dái um hríð.
I september 1946 ritaði ég loks Fiskimála-
nefnd bréf eins og hér segir:
„Hér með vildi ég fara þess á leit við
háttvirta Fiskimálanefnd, að hún taki til
athugunar og rannsóknar nýja aðferð til
fiskveiða, er mér hefur hugkvæmst.
Aðferð þessi byggist á því, að rafstraum-
um er hleypt á milli leiðara, sem dregnir
eru eða komið fyrir í sjónum á annan hátt.
Með aðferð þessari, ef hún reynist hag-
nýt, væri hægt 1) að loka síldarnótum að
neðanverðu í einum svip 2) að toga með
rafmagnsvörpu, er gripi yfir margfalt
stærra svæði en venjuleg varpa og næði
jafnvel frá botni og upp í yfirborð, því að
mótstaða í sjónum yrði sáralítil. 3) að
leggja rafmagnsgirðingar (Ruse) frá landi
út í sjó, er enduðu í fiskigildru, þar sem
safnaðist síld eða annar fiskur. 4) að loka
heilum fjörðum fyrir fiski, án þess að
straumar fái við ráðið.
Til skýringar má geta þess, að mér datt
aðferð þessi í hug árið 1937, er ég var
framkvæmdarstjóri Ésbjerg Hermetikfa-
brik. Bar ég þá hugmynd þessa undir einn
fremsta verkfræðing Dana, forstjóra Fisk-
eriökonomisk Forsögslaboratorium, prófess-
or Van Deurs, er fékk áhuga fyrir henni.
Einnig bar ég málið undir prófessor Jörg-
ensen við verkfræðiháskólann í Kaup-
mannahöfn, en hann er sérfræðingur í raf-
magnsverkfræði. Hafði hann ekki heyrt
þessarar aðferðar getið og þótti hún at-
hyglisverð, en taldi hætt við að þurfa myndi
nokkuð mikinn straum. í danska einkaleyfa-
safninu fann ég ekkert um þessa aðferð.
Framkvæmdum við Van Deurs loks tilraun
í Fiskeriökonomisk Forsögslaboratorium og
mældum áhrif mismunandi spennu á fisk,
er við höfðum í þar til gerðu keraldi. Var
árangurinn góður, það sem hann náði.
Með því að ég fluttist skömmu síðar til
íslands og gafst ekki tækifæri til frekari
tilrauna á þessu sviði, en Van Deurs lézt
í styrjöldinni, hefur mál þetta legið niðri
síðan, eða þangað til nú fyrir skömmu, að
ég heyrði frá því sagt af tilviljun, að Þjóð-
verjar hefðu á styrjaldarárunum verið farn-
ir að gera tilraunir með rafmagnsveiðar.
Var það herra verkfræðingur Eiríkur
Briem, er sagði mér frá þessu. Varð þetta
til þess að ég lagði málið fyrir brezkan
rafmagnssérfræðing, er ég hitti nýverið í
Bretlandi, og þótti honum það mjög at-
hyglisvert og taldi líkur fyrir því, að nota
mætti háfrekventa rafstrauma og segul-
mögnúð svæði, líkt og gert er við spreng-
ingu seguldufla. En hann hafði starfað að
útreikningi slíkra segulsvæða í styrjöldinni.
Með tilliti til þessa og þeirrar viðleitni, sem
nú virðist ofarlega í mönnum hér á landi
að reyna að veiða síldina, enda þótt hún
vaði ekki, þykir mér rétt að benda hátt-
virtri Fiskimálanefnd á þessa hugsanlegu
rafmagnsaðferð.
Engum ætti að vera skyldara að gera
tilraunir til þess að veiða með slíkri að-
ferð, heldur en oss íslendingum, sem allt
eigum undir fiskveiðum komið.
Ég vil taka það fram, að ég hefi ekki
sótt um einkaleyfi á aðferð þessari, og að
ég er reiðubúinn að leggja fram hugmyndir
mínar án annarrar þóknunar en þeirrar,
sem Fiskimálanefnd þætti sanngjörn ef að-
ferðin bæri árangur, enda væri þá hugsan-
legt, að unnt væri að öðlast einkaleyfi gagn-
vart öðrum löndurn.
Ég vildi loks gera það að tillögú minni,
að háttvirt Fiskimálanefnd gefi mér tæki-
færi til að skýra mál þetta nánar og að
hún feli síðan, ef henni lízt vel á hugmynd-
ina, mér og herra rafmagnsverkfræðingi
Eiríki Briem, með aðstoð beztu aðila, að
láta útbúa tilraunatæki sem prófa mætti í
Faxaflóa nú í haust“.
Fiskimálanefnd sinnti ekki þessu erindi.
Seint á árinu 1947 kom Björgvin Bjarnason
útgerðarmaður frá ísafirði að máli við mig.
Vildi hann leggja fram töluvert fé til tilrauna
með rafmagnsveiðar, ef fé fengist á móti frá
því opinbera. Taldi hann að Síldarverksmiðjur
ríkisins myndu einnig fáanlegar til að styrkja
tilraunir í þessa átt. Ekki varð þó úr fram-
kvæmdum vegna áhugaleysis annarra aðila. Við
umleitun minni til Fiskimálanefndar barst mér
1B
V I K I N □ U R