Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1949, Blaðsíða 41
stjórnskipulag“ (bls. 79). En það nægir alls ekki og
er engin skýring.
Gildi grænlenzkra sekta á ísiandi er eitt út af fyrir
sig nægilegt til að sanna það, að Grænland og ísland
voru eitt þjóðfélag í tíð Grágásar. En þetta er einnig
í bezta samræmi við það, að allar lögbækur íslands:
Grágás, Járnsíða, Jónsbók og Kristinréttur Arna bisk-
ups, líta einróma og samróma á hið vestræna svæði
sem innanlands, en á öll lönd og höf fyrir austan mitt
haf sem utanlands. Hvorki Grágás né önnur lög gera
ráð fyrir því, að sekir menn geti linað eða afplánað
sekt sina með því, að fara í vestur eða dvelja þar.
Aldrei hefur sekur íslendingur komið til Grænlands,
og þeir sárafáu menn, grænlenzkir og íslenzkir, er kunn-
ugt er um, að sekir urðu á Grænlandi eða grunur fell-
ur fellur á að sekir hafi orðið þar, fóru framhjá Is-
iandi í Noreg og komu aldrei til Islands, heldur ekki
Þormóður Kolbrúnar-skáld. Sögurnar og Sturlunga
segja frá hundruðum sekra manna ferjandi. Þeim stóð
sú einasta leið opin, að fara utan. Þeir fóru allir utan,
og að sektinni lokinni, komu þeir allir út, enginn utan.
I Grágás er enn fjöldi staða, er sýnir og sannar, að
Græniand var íslenzk nýlenda undirgefin islenzku þjóð-
félagsvaldi. En þar sem Einar ekki nefnir þá, skal hér
ekki að þeim vikið, en vísaö um þetta í Réttarstööu
Grænlands.
Á bls. 13 virðist Einari vera það ljóst, að skattheit
Grænlendinga og fyrirheit um þegngiidi eru ekki ann-
að en ioforð um f iárgreiðslu, og er það rétt, ef því er
bætt við, að fjárhæðin er ekki tiltekin og ekki heldur,
hve oft hún skuli greiðast, svo kræf krafa er þannig
ekki til. Þó verður því við að bæta, að þar sem ekki
er tekið fram, að loforð þetta hafi verið aldarmál eða
átt að ganga í erfðir, hlaut það að falla niður við dauða
Hákonar konungs 1263, sem öll slík heit til fornnor-
rænna konunga.
Það sætir því furðu, er Einar á bls. 15 og bls. 79
segir, að Grænlendingar hafi gengið „Hákoni Noregs-
konungi gamla á hönd [1261], án þess að það mál kæmi
til Alþingis íslands!“ Það er prófessor í stjórnlaga-
fræði, sem segir þetta. Sér er nú hver handgangan!
Grænlendingar hvorki heita né sverja konungi land
og þegna né trú og liollustu á árunum 1257—61, né
nokkru sinni fyrr eða síðar, þar sem aldrei hefur nokk-
ur konungur hyltur verið á Grænlandi. Það þarf eng-
an stjórnlagaprófessor til að sjá það, að án slíkra heita
ganga Grænlendingar ekki konungi á hönd, og án slíkra
heita, er bindandi væru fyrir Grænland, gat konungur
ekki orðið þjóðhöfðingi þar. Það er og augljóst mál,
að hefðu Grænlendingar gefið konungi nokkur lögfest
heit eða gert sáttmála við Hákon konung', myndi Magn-
ús sonur hans og forráðamenn Noregs hafa krafizt
þess, að Sturla ritaði lögin eða sáttmálann í Hákon-
arsögu. En Sturla þekkir auðsjáanlega ekkert til sátt-
mála eða laga í sambandi við þessi heit, og með orðun-
um: „þeir sögðu . .. “ viðurkennir hann, að þetta var
aðeins munnlegt, og í vöntun annarra heimilda en sögu-
sagnar vitnar hann í vísu eftir sjálfan sig.
Það þekkist engin heimild, er hafi getað veitt kon-
ungi yfirráðarétt yfir Grænlandi, nema Gamli sáttmáli.
Til eru heimildir um, að það, sem samþykkt var af
Járnsíðu 1271, hafi verið sent til Grænlands (sjá Rétt-
arstöðu Grænlands, bls. 523—531).
Á blaðsíðu 79, sbr. bls. 15, segir Einar, „að engin
áreiðanleg heimild“ sé „fyrir því, að Jónsbók hafi gilt
á Grænlandi". Segir hann það vera „ómögulegt, að svo
hafi verið í sumum atriðum, t. d. skipun Alþingis".
Með þessu síðasta á Einar líklega við það, að Græn-
land hafi ekki getað verið í þjóðfélaginu án þess, að
þingsókn væri þaðan. Sé þetta meiningin, má hugga
hann með því, að stór svæði á Norðurlöndum voru í
hinum ýmsu lögum þar, löndum og fylkjum, og í Dana-
lögum á Englandi, án þess að senda nokkurn mann til
löggjafarþingsins. En hvað sjálfa skipun Alþingis við
Öxará snertir, þá sýndi reynslan, að hún dugði vel,
einnig sem lögþing Grænlands.
I bændabyggðum Grænlands þurftu Grágás og lög-
bækurnar engra viðbóta við, því þai' var allt sem hér.
En í Norðursetu þurftu þær viðbóta við, vegna veið-
anna. Vera má, að Alþingi hafi samþykkt slíkar við-
bætur strax í elztu tíð, en ef Alþingi ekki gerði það,
þá höfðu öll þing í nýlendum og hjálendum svo og öll
héraðsþing í „várum lögum“ rétt til að gera samþykkt-
ir fyrir sitt svæði til fyllingar á landslögunum, en ekki
breyta þeim. Er fullvalda lönd lögðu niður fullverldi
sitt og gengu i lög annarar þjóðar, eru þess dæmi, að
þau hafi áskilið sér að halda meiru eða minnu af sín-
um gömlu landslögum, og munu þá hafa haldið lög-
gjafarvaldi, eða þá að minnsta kosti synjunarvaldi á
þeim sviðum réttarins. T. d. áskildu Færeyingar sér, er
þeir gengu í Gulaþingslög, að halda búnaðarbálkinum
(Seyðabrófinu).
Einar viðurkennir, að nýtt þjóðfélagskerfi og ný lög
séu komin á Grænlandi eftir 1281. Þetta er þjóðfélags-
skipun og lög Jónsbókar, en úr henni þekkist fjöldi
af réttarminjum frá Grænlandi eftir 1281, en eng'in
grænlenzk eða erlend lög. Er til nokkur önnur lögtaka
og sögulegur uppruni þessara nýju laga og þjóðfélags-
skipunar á Grænlandi, en ritun Jónsbókar, lögtaka
hennar á íslandi 1281 og sending hennar til Græn-
lands? I lok 13. aldar eða síðar gat ný lögbók ekki
orðið sett fyrir Grænland án þess, að við hefðum vitn-
eskju um það. Við þekkjum ofurvel allt löggjafarstarf
Magnúsar langabætis, og ekki setti hann — né síðari
konungar — nokkra aðra lögbók fyrir Grænland en
Jónsbók. Um annað en hana getur því ekki verið að
ræða. Hvi ckyldi það þvi ekki vera satt, er ísl. annáll
og hinn vel virti og sannorði sagnaritari hins norsk-
danska konungs, Claus Christophersson Lyschander (f.
á Skáni 1557, d. 1623), er hafði bæði mikið og' ágætt
heimildarsafn, segja óháð hver öðrum, en má ske, báð-
ir eftir sömu heimild, þ. e. hinni að mestu glötuðu sögu
Magnúsar lagabætis, að Jónsbók hafi verið send til
Grænlands [eftir þing] 1281, og Lyschander að auk,
að hún hafi aðeins verið birt þar. E. A. mun vera sá
fyrsti maður, er rengir gildi Jónsbókar á Grænlandi,
og er það því furðulegra, þar sem Jónsbók segir það
sjálf, að hún gildi þar, því hún verður ekki rengd sem
heimild um þetta. Á ég, auk þess, sem áður er sagt,
einkum við kap. 8. í Farmannalögum, þar sem Jónsbók
segir Grænland vera innanlands og leggur misháar
sektir við rofi innlendra (þ. e. íslenzka og grænlenzkra)
V I K I N G U R
41