Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1949, Blaðsíða 22
ist svo, sem hann sé einfær um að stunda veið-
arnar í hafinu kringum Islanid, og að tæplega
séu fleiri skip á setjandi, a. m. k. ekki útlend-
ingar. En hvað blasir svo við flotanum okkar,
þegar hann leggur út?
Útlendu veiöiskipin veröa aö hverfa af
íslandsmiöum.
Á vetrar- og vorvertíðinni mæta honum svo
hundruðum skiptir af útlendum togurum og á
sumarvertíðinni, eða réttara sagt á síldveiði-
tímanum fyrir Norðurlandi, snúast gegn honum
og keppa við hann 300—400 útlend síldveiði-
skip, flest norsk og sænsk, en færeyzkum skip-
um er dritað um sjóinn hingað og þangað allan
tíma ársins eða mestan.
Landlielgisvarnirnar sama og engar.
Og til þess að verja okkar litlu, afskömmtuðu
landhelgi gegn þessum óvíga flota útlendinga,
eigum við eitt varðskip, sem farið er fast að
eldast og að missa ganginn, móts við þá gang-
miklu unnarjóa, sem í seinni tíð er hleypt af
stokkunum. Því til aðstoðar eru svo nokkur
gangtreg vélskip, sitt með hverjum gangi og
sitt af hverju tagi.
Nú er að vísu von á einu nýju varðskipi eftir
tvö ár, og gott að vita til þess, að forráðamenn
þjóðarinnar eru farnir að rumska, en mér er
spurn: I hvað á að sauma á meðan ? Svari þeir
ábyrgu, ef þeir geta.
En nú er komið að þungamiðju þessa greina-
flokks, komið að þeirri spurningu, sem ég hefi
ekki treyst mér til að svara fyrr en allt var
tínt til, sem að framan er sagt, en spurningin
er þessi:
Eiga, íslendingar nokkurn siöferöilegan rétt
öörum þjóöum fremur til þess aö sitja einir aö
veiöum i hafinu kringum ísland?
Áður en tilraun er gerð til þess að svara
spurningu þessari sérstaklega fyrir okkur ís-
lendinga, vil ég taka upp úr athyglisverðri grein
eftir fiskifræðing okkar, Árna Friðriksson,
hvernig hann svarar almennt spurningunni, en
greinina er að finna í 3. tbl. Ægis, 40. árg. 1947,
og heitir: Nokkur orð um fiskiveiðar og rétt-
irjdi til fiskiveiða“, og hljóðar niðurlag grein-
arinnar þannig:
,,Ef nú verður dregið saman í sem fæstum
orðum það, sem að framan hefur verið sagt,
komumst við að þessari niðurstöðu:
I. Fiskveiðar í heimahögum eiga sér mis-
munandi háan rétt, eftir því, hvers eðlis
þær eru.
1. Sjálfsagðastar og eðlilegastar eru fisk-
veiðar í heimahöfum til eigin afnota.
2. Fiskveiðar í heimahöfnum til útflutn-
ings aflans eru rétthærri en aðrar fisk-
veiðar (nema 1.). Þetta byggist á því,
að:
a) Auðæfi sjávar eru landfræðilega
séð hluti af auðlindum næsta
lands.
b) Framtíð og velsæld landsins kann
að vera komin undir þessum auð-
æfum og landið aðeins með góðu
móti byggilegt af því og meðan
þeirra nýtur við.
c) Hér er um að ræða haganlegustu
skiptingu þeirra hráefna, sem í
sjónum eru, og tryggingu fyrir
beztu nytjum þeirra. Síður hætta
á, að þjóð arðræni sín fiskimið
ein, en í félagi við aðra.
3. Fiskveiði í annarra höfum til heima-
nota aflans er hallærisráðstöfun, eigi
samboðin framtíðar menningarheimi.
4. Fiskveiðar í annarra höfum til fjár
(útflutnings) eiga ekki að þrífast nema
sem alger undantekning.
II. íslendingum er áhugamál að fá þessi sjón-
armið viðurkennd, vegna þess að það er
vitað um íslenzku fiskistofnana, að:
1. Þeir þola sumir ekki meiri veiði en þá,
sem á þá var sótt á árunum fyrir styrj-
öldina.
2. íslendingar eru mjög bráðlega sjálfir
einfærir um að taka úr þeim svipað
magn“.
Þó aðeins hafi ég hér að framan stiklað á
stærstu steinunum í frásögn minni um fiski-
veiðarnar við ísland frá fornu og fram til þessa
(dags, kemur í ljös, svo ekki verður um deilt,
að fiskveiðar hafa ekki síður en landbúnaður
verið strax frá landnámstíð aðalatvinnuvegur
landsmanna, og að ísland er tæplega byggilegt
land, ef fisk tæki frá.
Hallœri, þegar sjórinn brást.
Séu söguspjöld okkar lesin með athygli, bæði
fornsögur, árbækur og annálar, upplýsa þau,
að ætíð, þegar sjórinn brást, kom hallæri. Skulu
hér fáein dæmi tilfærð:
I Grettissögu segir svo: „Kom hallæri svá
mikit á íslandi, at ekki hefir meira komit, þá
tólc af nálega allan sjávarafla“.
I Sturlungu segir, að til landauðnar hafi horft
við ísafjörð árið 1236 „áðr fiskr gekk upp á
Kvíamið".
22
V I K I N G U R