Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1955, Page 3

komust í niðurníðslu og margar eyðilögðust al-
gjörlega.
Babýlon, Níníve, Týrus, Sidon og margar aðr-
ar frægar stórborgir eru nú horfnar eða ekki
nema nafnið eitt.1) Róm var milljónaborg, þeg-
ar ekki var önnur byggð á bökkum Tempsár
og Signu — þar sem Lundúnar og París eru
nú, — en kofar á víð og dreif, bústaðir þeirra
manna, sem fiskuðu í ánum eða höfðu dýraveið-
ar að aðalatvinnu.
Eru þessir viðburðir ekki ærið umhugsunar-
efni ?
1 trúarbrögðunum hefur fiskurin frá upphafi
haft mikla þýðingu. Sumar kynkvíslir Babýlon-
íumanna höfðu þá trú, að áður en guð skapaði
heiminn hafi allt verið haf, „en guð, sem var
fiskur í hafinu, skapaði þurrt land. Poseidon,
með þrítentu hvíslina — guð fiskanna, — bjó í
sjónum í dýrmætri höll úr skínandi gulli. Nor-
ræna goðafræðin gefur í skyn, að goðin hafi
fiskað, og Þór, hinn sterkasti af ásunum, borð-
aði síld til dögurðar.
Þannig segir hann frá í „Hárbarðsljóðum" í
Sæmundar Eddu:
Át ek í hvíld
áður heiman fór
síldur ok hafra.
Prestar Egypta fóðruðu hin heilögu dýr með
fiski úr Níl. Gyðingar ortu lofsöng um fiskinn
sem viðurværi. Kristur gerði kraftaverk með
brauði og fiski, og ein af mikilverðustu fyrir-
skipunum krinstindómsins er boð um að borða
fisk.
Maður heyrir þegar hjá Sóloni og Platoni, að
sterkir menn koma frá sjávarsíðunni. Herodot,
Tocitus, Strabo og fleiri rithöfundar í fornöld
segja hið sama, og kemur það vel heim við rann-
sóknir seinni tíma. Kyros Persakonungur sagði,
að í frjósömum héruðum, þar sem lítið þyrfti
að hafa fyrir lífinu, yrði fólkið framkvæmda-
lítið og kaufaralegt. Hann hefði eins getað sagt,
að fólkið væ?-i duglegra og framtakssamara í
þeim byggðarlögum, þar sem mikill væri fisk-
ur. Keltarnir fórnuðu til vatnsguðanna, og Pers-
arnir leyfðu engum að óhreinka fljót né fiski-
vötn, en veittu þeim hina mestu virðingu. Líkr-
ar tilfinningar verður vart hjá hinum danska
1) Stóru fljótin Eufrat og Tigris hafa alltaf borið
út í Persneska flóann leðju og leir meira og meira. Á
hverju ári bætir leðjan úr fljótinu 115 fetum við megin-
landið. Borgin Spacinus Cranus, sem á dögum Alex-
anders mikla var fast við sjóinn, er nú 12 mílur inni í
landinu, og rústirnar af Eridu, elztu kaldversku hafn-
arborginni, er 35 mílur frá sjónum. Folkenes Historie
I, bls. 121.
lærða fornfræðingi Spærling, þar sem hann seg-
ir, að gnægð fiskjar í sjó og vötnum séu ein af
mestu gæðum Norðurlanda".1)
Teutotes var hinn mikli guð gallversku þjóð-
arinnar. — I ár og stöðuvötn var kastað gulli
og silfri, sem fórn til guðanna. — Rómverski
yfirkonsúllinn Servillius Culpio, sem árið 106
fyrir vort tímabil var sendur til Gallíu móti
Cimbrum, hreinsaði leðjuna úr þessum heilögu
vötnum. Á þann hátt fann hann gull- og silfur-
mola, sem voru meira en einnar milljónar kr.
virði.2)
Mörg skáld, hugfangin af veldi hafsins, hafa
lofað það í ljóðum sínum. En þeir hafa ekki,
eða mjög ógreinilega, lýst hinni afarmiklu þýð-
ingu hafsins fyrir mennina eða fyrir lífið í heild
sinni. Þó hefur norska skáldið Björnstjerne
Björnson í einu af kvæðum sínum líkt strönd-
um Norvegs við brjóst móðurinnar. Þessi ágæta
samlíking getur átt við um öll héruð á strönd-
um Norðurlanda, eyjar og hólma, þar sem fólkið
hefur haft ofan af fyrir sér mestmegnis með
afurðum úr sjónum.
Lýsir þetta ekki allt saman sömu, sterku til-
finningunni, lotningu fyrir hinum frábæra
krafti, sem þjóðirnar óraði fyrir að væru til í
sjónum, þó.þær þekktu ekki víðtæki hans?
XVI. Fiskur og aðrar sjávarafurðir hafa verið
aðalviðurværi strandbyggjanna.
Það hefur verið tekið fram, að það er ekki
lítill munur á því viðurværi, sem notað er dag-
lega til matar hjá strandbúum og sveitafólkinu.
Þannig hefur það alltaf verið, og er fyrst og
fremst undir staðháttum komið. Dagleg nautn
fiskmetis hjá hinum fyrrnefndu, en jurta- og
landdýrafæða hjá hinum síðari. Frásögn fornra
rithöfunda ber heim við þetta.
Strabo getur oftar en einu sinni um matar-
æði hjá þeim kynstofnum, sem hann talar um,
og manni skilst helzt, að hann geti þess sér-
staklega, sem að einhverju leyti er frábrugðið
meginreglunni. Þannig ritar hann, að „meðal
Babýloníumanna séu þrír kynflokkar, sem ekki
borði annað en fisk“, og um Egyptana segir
hann líka, að sumir þeirra „lifi eingöngu á
fiski“. Um sveitafólkið segir sami rithöfundur,
að „þeir, sem eiga heima uppi á hálendinu, lifi
mjög einföldu lífi, þeir drekki eingöngu vatn
og borði mestmegnis geitakjöt“.
Það geta ekki verið skiptar skoðanir um það,
1) Landsdommer G. L. Baden: Kobenhavn 1805,
bls. 3.
2) Fr. Funch-Brentano: Frankrig-s Historie. Koben-
havn 1826, bls. 40.
VÍ Kl N Q U R
41