Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1959, Qupperneq 21

V erksmiðjutogarar
f eftirfarandi grein segir L. D. Romyn skipstjóri frá reynslu sinni á verksmiðju-
togaranum Fairtry síðastliðin fjögur ár. Talið er að dugnaður hans og brennandi
áhugi eigi stóran þ£tt í því hve rekstur togarans hefur gengið vel. Hann er fágætt
sambland af lærdómsmanni og starfsmanni. Hann eykur stöðugt þekkingu sína
með lestri nýjustu tæknilegra tímarita frá mörgum löndum og les þau á frum-
málinu. Álit hans á verksmiðjutogurum er þess virði að því sé nákvæmur gaumur
gefinn. Romyn er nú skipstjóri á brezka verksmiðjutogaranum Fairtry II en hann
er nýjasti og fulikomnasti verksmiðjutogari sem smíaður hefur verið til þessa.
L. D. Romyn! Hinn kunni skipstjóri
verksmiðjutogarans „Fairtry 11“ segir:
Undanfarin 10 ár hefur afli farið stöð-
ugt minnkandi á öllum norðlægm fiski-
miðum, þar með talin Grænlands- og
Nýfundnalandsmið.
Þar sem gera má ráð fyrir að
margir viti eitthvað um vinnu
og viðfangsefni um borð í venju-
legum togara þá verður aðallega
rætt hér um það sem öðru vísi er
á verksmiðjutogara. Aðalmunur-
inn er á rekstrinum. Stærð skips-
ins, fjöldi skipshafnar, tíminn
sem fer í eina veiðiferð og það
sem í húfi e'r. Allt er þetta miklu
meira þegar um verksmiðjutog-
ara er að ræða. Venjulegur 800
tonna togari fer í þriggja vikna
veiðiför til norðlægra fiskimiða
með 20 manna áhöfn og þa'rf
að veiða 1500 til 3000 kítt. Verk-
smiðjutogari sem er 2600 tonn
fer í þriggja til fjögurra mán-
aða veiðiför með 80 manna áhöfn
og þarf að veiða allt að 30.000
kítt, en það er aðeins hægt með
því að flaka fiskinn og frysta.
Togari, sem fiskar í ís, ve’rður
að haga ferðum sínum þannig að
hann komi afla sínum á markað
áðu'r en hann fer að skemmast.
Á frystiskipi er þetta ekkert
áhyggjuefni, báðir þurfa að fiska
sem mest á sem skemmstum tíma.
BREYTILEGUR ÁBATI
Togari, sem fiskar í ís, fæ’r
oft minna fyrir mikinn afla en
iítinn. Yfirfullur markaður af
fiski er ekki uppörvandi og ekki
til að hagnast á. En þegar lítið
framboð er af fiski hækka'r verð-
ið, jafnvel meðalafli getur þá
selst fyrir ágætis verð. Allt er
þetta á aðra lund þegar um verk-
smiðjutogara er að ræða. Þess
mei'ra sem fiskast þiem mun
betra er það fyrir alla sem hlut
eiga að máli. Verðsveiflur á
írosnum fiski eru miklu minni
en á ísuðum fiski. Ef vel fiskast,
þá verður veiðiferðin styttri. Þá
liggur betu’r á skipshöfn og skip-
stjóra, aflaverðlaun verða meiri
og árangur veiðiferðarinnar
betri, hvað sem tímabundnu
ma'rkaðsástandi líður. Geti fisk-
kaupmenn hins vegar ekki greitt
viðunandi verð fyrir ísaðan tog-
arafisk þegar honum er landað,
vegna lítillar eftirspurna'r, of
mikils framboðs, flutningserfið-
leika eða af öðrum ástæðum, þá
jafngildir það misheppnaðri
veiðiferð. Þar á móti fer afli
ve'rksmiðjutogarans í kalda
kálda geymslu þar til á honum
þarf að halda og samningar tak-
ast um verð. Tregfiski hefur
mjög slæm áhrif á fólkið um borð
og því tapa allir. Aflaverðlaun
greiðast af aflamagni til skips-
manna en ekki af aflasölu, þar
sem aflinn er stundum ekki seld-
ur fyrr en eftir nokkra mánuði.
MISSKILNINGUR.
Oft hefur því verið haldið
fram að verksmið j utoga'rar
myndu koma í stað venjulegra
togara og algerlega útrýma þeim.
Þetta er mjög ólíklegt. Verk-
smiðjutogari þarf að afla mjög
mikið til þess að rekstu'rinn geti
borið sig. Venjulega fæst sá afli
aðeins á f jarlægum miðum. Norð-
vestur -Grænland og Nýfundna-
)and eru of langt í burtu fyrir
athafnir toga'ra sem fiska í ís.
En heimamið og önnur nálæg
mið henta ekki verksmiðjutog-
urum vegna fiskitregðu. Við ís-
land, Suður-Grænland, Bjarnar-
ey og í Hvítahafi geta hvorir-
tveggja fiskað, þó hafa veiðar
gengið mjög illa á norðaustur-
svæðunum undanfarin tvö ár.
Verksmiðjutogarar fiska á
ymsum miðum og selja ekki afla
sinn þegar fiskmarkaður re yfi'r-
fullur. Þeir keppa því ekki við
togara sem fiska í ís. Verk-
smiðjutogarar eru til viðbótar.
ÓKOSTIR SKUTVEIÐANNA.
Margt hrfue verið skrafað um
skutveiðarnar og fullyrt að sú
veiðiaðferð myndi útrýma hlið-
araðferðinni. Vegna þses hve
verksmiðjutogari er borðhár og
öðru vísi að allri gerð ve'rður
hann að taka vörpuna inn að aft-
an, en vafasamt er að meiri fisk-
ur fáist á þennan hátt. Miklu
erfiSara er a'ö ná aflanum um
borö meö þessari aðferö. Ekki
hefur tekizt að finna ráð til að
skipta pokanum, allt sem í hon-
um er verður að taka inn í einu
lagi. 1 góðu veðri e'r hægt að
innbyrða allt að 12 tonna þunga
séu veiðarfærin ný. Ef meiri
þungi er í pokanum veldur það
miklum áhyggjum og erfiðleik-
um og skemmir veiðarfærin stór-
lega jafnvel þó allt rifni ekki og
slitni í sundu’r og hverfi síðan
í djúpið fyrir fullt og allt með
fiski og öllu saman.
ÓHÖPP SEM VALDA ÆSINGI.
Fátt reynir meira á taugarnar
en svona óhöpp, eða þegar pok-
inn rifnar og fiskurinn flýtur
um allan sjó. Einkum á þetta við
þegar venjulegur togari rétt hjá,
innbyrðir poka eftir poka með
VÍKINGUR
141