Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1976, Side 45

Jrnruxn

T'rA\sXA1‘ A ,
i j„/u
CMiy
CUCfJ.tCiF
'm$9&£.
wZkvs r í
fmm
fdluu:Mt
ur.Jm

JMnt/áfi. /
f
'óEítys ;-;cfo~e&
rU£qí nn/i
Copm ormintj
\ ^Tirnm' «!»
íydMW.1 r Xs,
~7*lfrij\ es
Landakort Robert Thorne’s frá 1572 að ýmsu leyti nákvæmara, en mörg önnur síðari kort.
saman oe sá norræni loks liðið undir
lok.
Hliðstætt við grikkjann Pytheus væri
víkingurinn Eiríkur rauði nú betur
kurtnur í röðum landkönnuða íshafs-
slóða, ef starfsemi hans hefði verið
skráð í einstökum atriðum. Hann hefur
örugglega rannsakað Grænland meira
en nokkur annar maður allt fram að
síðustu öld. Hann þekkti Davis-sund
löngu áður en Elízabethar-tíma sjófar-
inn sem það ber nafn af kom þangað.
Hann þekkti Baffin‘flóa á undan Baffin
og hann eða félagar hans hafa sennilega
rannsakað baffin-eyju, sem þeir nefndu
Helluland — land hinna flötu steina.
Hinir norrænu sæfarar sigldu jafnt
austur sem vestur. Um svipað leyti og
ísland var byggt, sigldi maður að nafni
Ottar, höfðingi úr N-Noregi fyrir
Kola-skaga inn í Hvítahaf. Hann hitti
fyrir ókunna þjóðflokka í norð-
ur-RússIandi, veiddi þar mikið af rost-
ung, drap nokkra hvali og jók þarmeð á
virðingu sína *og velmegun sem var
talsverð fyrir.
Frásögnina um ferðir Óttars má
rekja til ekki lakari heimildar en hins
merka lærdómsmanns Alfreðs konungs
af Wessexs, þess eina úr konungasögu
Englands, sem hefur áunnið sér viður-
nefnið „hinn mikli“. Sem þátt í eigin
framtakssemi sinni við að uppfræða
þjóð sína, jafnhliða því að verja hana
fyrir ágangi danskra víkinga, þýddi
hann úr latínu 5. aldar Veraldarsögu
spánverjans Orosiusar. En ósmeykur
við að umbæta góða sögu, fléttaði kon-
ungurinn þar inn það sem Óttar hafði
við langelda í einhverri engil-saxneskri
höll, sagt honum af ferðum sínum. Hve
nákvæmlega Alfreð konungur hefur
tekið upp frásögn Óttars verður að láta
ósvarað.
Það gildir því sama um nákvæmar
heimildir af ferðum Óttars eins og Ei-
ríks rauða og annarra víkinga, að þær
eru glataðar síðari alda mönnum. Þegar
Ríkharður kanslari sigldi inn íHvítahaf
var honum ekki kunnugt um að norsk-
ur sæfari hefði komið þar nær-700 árum
áður; Grænland var numið að nýju á
Renaissance-tímabili Evrópu. Nokkur
handrit höfðu þó varðveizt — 11. aldar
munkurinn Adam frá Bremen hafði
skráð sögur um Eirík rauða, og senni-
lega hafa sögur um ferðir víkinga á
norðurslóðum lifað í munnmælum
meðal fiskimanna í norðvestur Evrópu.
En hjá Iærdóms- og kortagerðarmönn-
um 15. aldar varð ekki ráðið neitt um að
hin miklu ferðalög norrænna manna
hefðu nokkurn tíma átt sér stað.
(Þýtt: Haildór Jónsson)
VÍKINGUR
373