Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1977, Blaðsíða 8

Sædjöfull, Lusifer, veiddist lifandi í Vestmannaeyjum á dögunum, og vita menn
ekki til þess að slíkt hafi áður gerst. Þeir veiðast alltaf dauðir. Um hann segir
Hafrannsóknastofnunin þetta:
Þessi forljóti og skuggalegi fiskur nefnist sædjöfull og hrygna. Hængurinn sést
reyndar hangandi á kvið hrygnunnar og þiggur af henni næringu í gegnum
sérstakar æðar. Annars gerir litli karlinn lítið annað en að framleiða svil og má
halda sig að því, þar sem meirihluti belgs hrygnunnar er fuilur af eggjum. Slangur
af skrímslum á borð við par þetta berast stofnuninni árlega. Þessi „skötuhjú"
veiddust í þorskanet um 40 sjm norðvestur af Reykjanesi á ms. Verði ÞH 4.
(Ljósm. Halldór Dagsson).
Þá hófst hann handa um svif-
rannsóknir og voru það einkum
varðskipin, er framkvæmdu þessar
rannsóknir fyrir hann, svo og
nokkrir fiskibátar. Einnig lét hann
safna sýnishornum af sjó og hita-
stigi hans á ýmsum stöðum um-
hverfis landið.
Nýstárlegar kenningar um
Norðurlandssíldina
Arið 1934 fór Árni að hugsa um
hvort ekki myndi unnt að finna
hrygningarsvæði vorgotssíldarinn-
ar og veiða hana þar í stórum stíl
líkt og Norðmenn gera við vestur-
strönd Noregs. Fékk hann styrk hjá
Alþingi til kaupa á rannsóknar-
tækjum og veiðarfærum, m. a. lét
hann setja í Þór bergmálsdýptar-
mæli og lánaði ríkisstjórnin hon-
um skipið með allri áhöfn. Eins og
kunnugt er, eru egg síldarinnar
botnlæg og hugðist Árni því finna
þau með botngreip og eins ætlaði
hann að freista þess að veiða seiði
síldarinnar í sérstaka svifháfa. Þá
hafði hann einnig meðferðis
nokkrar gerðir af síldarvörpum.
Tilraunir hans að veiða síldarseiði
báru engan árangur. Utkoma
botnrannsóknanna var algerlega
neikvæð og fannst ekki eitt einasta
síldaregg í 89 sýnishornum, sem
tekin voru úr botni af ýmsu tagi,
ýmsu dýpi og tíma. Um botn-
vörputilraunirnar er það að segja,
að mjög lítið fékkst af síld í vörp-
una; af 36 þúsundum af ýmsum
fiski fengust aðeins 122 síldar eða
0.3% af öllum aflanum. Gerir Árni
grein fyrir þessu öllu í hinu merka
riti sínu „Norðurlandssíldin“ er út
kom 1944. Eftir allar þessar ár-
angurslausu tilraunir fór Árni að
efast um að hinn mikli síldarstofn,
sem heldur sig fyrir norðan og
austan land á sumrin hrygndi
nema að litlu leyti í heita sjónum
við suður- og vesturströnd íslands.
í riti sínu um Norðurlandssíldina
rekur hann allar staðreyndir er
mæla með eða móti þescari álykt-
un, en kemst að þeirri niðurstöðu,
að norðlenzka vorgotssíldiri sé af
norskum uppruna og gotin við
Noregsstrendur.
Erlendir starfsbræður Árna tóku
kenningu hans fálega í fyrstu, en
sameiginlegar síldarmerkingar Is-
lendinga og Norðmanna, sem
hafnar voru fyrir forgöngu hans
árið 1948, staðfestu innan tíðar, að
hugmynd hans var rétt og má
segja, að hún marki tímamót í
sögu síldarrannsóknanna í Norð-
uratlantshafi.
Um þessar mundir var ég við
nám í Noregi og man ég að norskir
fiskifræðingar gerðu eiginlega
góðlátlegt gys að hugmyndum dr.
Arna — en málið tók óvænta
stefnu, og sýnir þetta mikla hæfi-
leika dr. Árna sem vísindamanns.
\
Nýir menn til starfa
Árni Friðriksson var að mestu
einn að rannsóknum sínum fyrstu
árin. Finnur Guðmundsson, síðar
fuglafræðingur vann þó eitthvað
með honum sem aðstoðarmaður,
en Finnur var allur í fuglunum og
ílentist því ekki.
Ekki urðu neinar breytingar á
Sæmundur Auðunsson, skipstjóri á
stjórnpalli BJARNA SÆMUNDSSONAR
8
V í K I N G U R