Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1987, Blaðsíða 44

Umsjón:
Björgvin Þór
Jóhannsson
Benedikt H.
Alfonsson.
Stilling
kælivatns-
hita með
breytilegum
snúnings-
hraða á
dælum
44 VÍKINGUR
nyjuMGAR
TÆKMI
Á síöustu áratugum hefur oröiö sú þróun í rafbúnaöi íslenskra skipa aö horfið hefur
verið frá notkun jafnstraums en riöstraumur tekið viö.
Kostirnir viö þetta fyrirkomulag eru mjög margir og má þar nefna rafala og raf-
mótora sem eru ódýrari og sparari á orku og viöhald.
Sá vandi fylgir þó riöstraumskerfum að ekki er auövelt aö breyta snúningshraöa
mótora nema meö talsverðum aukabúnaöi þar sem snúningshraði þeirra ræðst af
tíöninni á netinu.
Meö tilkomu stýrða riöabreytisins hefur þó þessi vandi minnkaö og ýmsir nýir
möguleikar séð dagsins Ijós.
í þessari grein verður fjallað um hraðastýringu á miðflóttadælum i kælivatnskerfi
díselvélar.
Mynd nr. 1 sýnir hefö-
bundna útfærslu á kælivatns-
kerfi diselvélar. A-diselvél.
B-sjókældur ferskvatnskælir.
C-hitastillir. D-ferskvatns-
dæla. E-hitaaðvörun. F-
þensluker. G-hitaþreifari.
I þessu kerfi er massa-
streymiö um vél og dælu fasti
(konstant) og einnig hitastig-
iö aö vél. Ef reiknaö er meö
aö 1/4 af því afli sem vélin
tekur viö i eldsneytinu fari í
kælivatnið sést aö kælivatns-
hitastigið frá vél hækkar eöa
lækkar meö aukningu eða
minnkun á afli vélarinnar.
I díselvélum sem brenna
svartoliu hefur þaö reynst
mikilvægt aö hitastigsstilling
þeirra vélahluta sem liggja aö
brunaholi sé sem jöfnust.
Þetta hefur leitt af sér aö
hitastillibúnaöur slikra véla er
oröinn nokkuð margbrotnari
en áöur var.
Sé kerfiö á mynd nr. 1 haft i
huga má sjá að flytja má
þreifarann G þannig aö stillir-
inn þreifi eftir hitastiginu eftir
vél. Þetta hefur i för með sér
aö hitastigið eftir vél, þ.e.
hærra hitastigið, veröur fasti
en innhitastigið breytist með
álaginu. Oftast er þetta talin
betri lausn en viö þetta eykst
dátiminn (deadtime) í stilli-
slaufunni og þarf þvi oft aö
grípa til þess aö nota stilli
meö D-eiginleikum eða stilli-
kerfi með yfir- og undirstilli
(master and slave). Langur
dátími i stillislaufu orsakar
hættu á óstööugleika eða
pendlun á hitastiginu.
Á mynd nr. 2 er sýnt ein-
faldað kælivatsnkerfi þar
sem bæöi að-og fráhitastigi
vélarinnar er haldiö föstu.