Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1990, Blaðsíða 18

UM FÆÐUTENGSL
5. mynd. Reiknaður
þorskafli með tilliti til
mismunandi loðnuafla.
18 VÍKINGUR
fastar, þ.e. gert ráö fyrir aö ný-
liðun þorsks og loönu sé í meö-
allagi, sóknin í þorskstofninn sé
einnig föst og veiddur sé sami
fjöldi fiska á ári hverju, en
þyngd þeirra fiska breytist með
breyttum vaxtarhraða sem af-
leiöing minnkandi fæöu.
Framboði loönu sem fæöu
þorsks er stýrt í líkaninu meö
því aö reikna hvaö gerist viö
breytilegan loönuafla. Gert er
ráö fyrir aö loönuaflinn sé tek-
inn á tímabilinu ágúst til mars,
með sambærilegum hætti og
verið hefur í veiðunum frá 1980.
Vaxandi loönuafli jafngildir
minnkandi loönustofni, endaer
loönuaflinn eina breytilega inn-
taksstærðin í líkaninu. Þessi
framsetning dregur því fram
þaö meginatriði fjöltegunda
fiskveiöistjórnar aö meta
„ávinning“ þess aö breyta nýt-
ingu einnar tegundar til hags-
bóta fyrir aöra tegund og nýt-
ingu hennar. Niðurstöður á 4.
mynd sýna breytingar á meða-
Iþyngd þorsks eftir aldri viö
mismunandi loðnuafla.
Eins og vænta mátti leiðir
aukinn loönuafli til vaxandi
samdráttar í vexti þorsks. Sam-
drátturinn fer greinilega vax-
andi meö aldri þorsks, þ.e. meö
auknu mikilvægi loönu sem
fæöu. Mestur er samdráttur í
meöalþyngd 7 og 8 ára þorsks,
eöa um 30% við 1600 þúsund
tonna loðnuafla borið saman
við meðalþyngdina viö enga
loönuveiöi. Meginskýringin á
þessu er sú, aö því eldri sem
fiskurinn er, þeim mun fleiri
„loðnuleysisár" hefur hann lifað
og því vaxiö hægar. Hjá fjög-
urra og tíu ára þorski minnkar
meðalþyngd um 10% viö 1600
þúsund tonna loðnuafla, en um
16-22% hjá 5 ára, 6 og 9 ára
þorski viö sömu aðstæður.
Lægri meðalþyngd hvers
fisks hlýtur að leiða til minnk-
andi afraksturs stofnsins mið-
aö viö óbreyttan fjölda veiddra
fiska, eins og sýnt er á 5. mynd.
Loðnuafli allt aö 800 þúsund
tonn á ári virðist ekki hafa veru-
leg áhrif á þorskafla. Ef ekkert
er veitt af loðnu er reiknaður
þorskafli 357 þúsund tonn á ári,
en 334 þús. tonn viö 800 þús.
tonna loðnuafla. Viö 1200 þús.
tonn er reiknaður þorskafli
kominn i 312 þús. tonn og í 283
þús. tonn viö 1600 þús. tonna
loðnuafla. Sé veitt svo mikið af
loðnu aö stofninn,, hrynji" og
þorskurinn veröi því aö lifa ein-
göngu á annarri fæöu, heföi
þaö i för meö sér aö reiknaður
þorskafli færi niður í 204 þús-
und tonn.
í þessum útreikningum er
miðað viö að um langtíma
ástand sé aö ræöa í hverju til-
viki. Til aö mynda að„ hrun“
loönustofnsins sé varanlegt.
Þorskstofninn er hinsvegar 5 til
10 ár aö bregðast að fullu við
breyttum aöstæöum, enda þótt
meginbreytingarnar eigi sér
staö fyrstu fjögur árin. Sé
„hrun“ loðnustofnsins tíma-
bundið, t.d. 2 ár, reiknast sam-
dráttur í vexti þorsks og þar
meö þorskafla mun minni en
sýnt er í fyrirliggjandi niðurstöð-
um.
Ástæöa er til aö leggja á þaö
áherslu aö þessir útreikningar
eru á byrjunarstigi. Ýmsar for-
sendur eru talsveröum vafa
undirorpnar og niöurstöður því
engan veginn algildar. Þrátt
fyrir þetta má þó ætla aö þess-
ar niðurstöður gefi nokkrar vís-
bendingar um þá meginþróun
sem leiðir af tilteknum breyting-
um í fæðutengslum þorsks og
loönu. Sérstaklega ber aö hafa
i huga að í útreikningunum er
miðað viö meöalnýliöun loönu
og fasta dreifingu loönuafla yfir
vertíöina. Á hinn bóginn má
Ijóst vera aö aðrar forsendur í
þessu tilliti, t.d. betri nýliðun
loðnu en í meöallagi eins og
verið hefur síöustu árin, gæfi
þá niðurstöðu aö „óhætt“ væri
aö veiða meira af loðnu en sýnt
er í ofangreindum niöurstöö-
um. Áhrif breytinga á þessar
forsendur eru meðal þeirra
þátta sem kannaöir veröa nán-
ar meö þessu líkani á næstu
mánuðum.
Þorskur
(þús. tonn)