Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1990, Blaðsíða 23

auka þurfi fræðslu um öryggis-
mál sjómanna, og gera sjó-
menn þannig hæfari til þeirra
hættulegu starfa, sem sjó-
mennskan er. En við erum ós-
ammáia honum um að hætta
eigi að setja ný öryggistæki um
borð í skipin því nóg sé komið
af þeim, eins og hann segir.
Mannleg mistök
gáleysi eða
kæruleysi
í ræöunni segir J.H. m.a.:
„Það eru ekki mörg ár síðan, að
ekki mátti minnast á hin svo-
kölluðu mannlegu mistök,
þegar sjóslys urðu. Brugðust
þá margir ókvæða við og töldu
að verið væri að ráðast á
starfsheiður sjómannastéttar-
innar, ef rætt var um að slys á
sjó stafaði af gáleysi eða kæru-
leysi viðkomandi sjómanna.
Það er óumflýjanleg staðreynd,
að um 80 90% allra slysa og
óhappa til sjós stafa af völdum
mannlegra mistaka á sama
hátt og hjá öðrum starfsstéttum
í landi. Þetta er kaldur raun-
veruleikinn1'.
Þetta er dæmigerður mál-
flutningur úr ræðum um örygg-
ismál sjómanna. Lítum á þess-
ar tölur. Hvað segja þær okk-
ur? Hvernig eru þærtilkomnar?
Hver hefur farið yfir þessi slys
og metið, hvað er af kæruleysi,
gáleysi og hvað ekki?
Tóm vitleysa
Búum til lítið dæmi. Bátur fer
til veiða í góðu veðri, spáin er
góð. Þrátt fyrir það gerir hið
versta veður, bátnum hvolfir og
hann ferst. Við rannsókn kem-
ur í Ijós aö báturinn hefur mjög
lélegan stöðugleika, auk þess
hafði honum verið breytt án
þess að gerðar væru athuga-
semdir við það. Samkvæmt 80
- 90% reglunni væri þetta slys
flokkað sem mannleg mistök
og þar átt við skipstjóra báts-
ins. En geta mistökin ekki verið
víðar? Hvað um veðurspána?
Hvað með þá sem hönnuðu og
smíöuðu bátinn? Hvað með
eftirlitið sem skoðar bátinn og
gerir ekki athugasemdir?
Svona mætti lengi telja.
Að okkar mati er þessi 80 -
90% regla tóm vitleysa. Það
eru engar tölfræðilegar stað-
reyndir á bak viö hana, vegna
þess að ekki er hægt aö meta
það af skýrslum hvort og hvaða
menn hafi gert mistökin.
Vitnum áfram i ræðu Jónas-
ar:
„Til þess að hægt sé að
vínna öryggismálum sjómanna
framgang, er það að mínu mati
alger forsenda, að menn starfi
saman viö það. Á þetta hef ég
margoft bent. Við þekkjum fjöl-
mörg dæmi þess, þegar ein-
staklingar, hópur manna, eða
stjórnmálamenn ætla að ein-
leika, spila frítt og slá sér upp á
öryggismálum sjómanna í póli-
tísku, persónulegu eða fjár-
hagslegu ábataskyni. Hægt er
að nefna hér nokkur dæmi, þar
sem menn eru fyrst og fremst
að ota sínum tota, þar sem ör-
yggismálin eru númer tvö, þótt
það yrði aldrei viðurkennt. Oft-
ar en ekki hefur slíkt pot ein-
stakra manna, þótt sett sé fram
með góðum huga, aðeins leitt
til úlfúðar milli þeirra aðila, sem
hafa látið sig öryggismál sjó-
manna varða og seinkað sjálf-
sögðum framgangi viðkomandi
máls verulega. Hér mætti
nefna sleppibúnaðarmálið sem
er samfelld sorgarsaga að
mínu mati."
Skorum á
lögfræðinginn
Síðan ræðir J.H. um þyrlu-
málið, sem við látum liggja á
milli hluta núna, en vitnum í lok
ræðu hans sem er eftirfarandi:
„Kapp er best með forsjá.
Vinnum allir að öryggismálum
sjómanna á öfgalausan og
raunsæjan hátt. Bitur reynsla
hefur kennt okkur, hvað getur
gerst, og er að gerast varðandi
öryggismál sjómanna, ef menn
fara að einleika í stað þess að
láta samtakamátt heildarinnar
vinna að framgangi málsins."
Þannig fórust lögfræðingn-
um orð. Hann hefði þurft að
nefna hin fjölmörgu dæmi, sem
hann veit um, þar sem einstak-
lingar, hópur manna, stjórn-
málamenn ætla að einleika,
spila frítt og slá sér upp á ör-
yggismálum sjómanna í póli-
tísku, persónulegu eða fjár-
hagslegu ábataskyni. Ljótt er ef
satt er. Við skorum hér á lög-
fræðinginn að nefna hér nokk-
ur dæmi um menn, sem vinna
svona að öryggismálum okkar
sjómanna.
Sorgarsaga
Jónas nefnir sleppibúnaðar-
málið, sem pot einstakra
manna, og segir aö það sé
sorgarsaga. Það er rétt. En
hversvegna er það sorgar-
saga? Það er ekki þeim mönn-
um að kenna, sem fyrstir börð-
ust fyrir þessum tækjum og
berjast enn. Það er freistandi
að rifja upp þessa sögu, en
verður ekki gert nú. En til fróð-
leiksfyrir Jónas: Þaðvarfyrir19
árum að fyrst var farið að tala
um þessi tæki í Vestmannaeyj-
um. Með sjóslysum, sem síðar
urðu, fékk hugmyndin meiri
byr. Á árunum 1979 til 1981,
þegar Sigmundsbúnaðurinn
var hannaður og prófaður fór-
ust hér viö Vestmannaeyjar
eða á bátum frá Vestmanna-
eyjum hvorki meira né minna
en 15 sjómenn í 7 sjóslysum.
Þetta voru persónulegir vinir
okkar og félagar. Það var við
þessar aðstæður, sem búnað-
Að okkar mati er
þessi 80 - 90%
regla tóm
vitleysa. Það eru
engar
tölfræðilegar
staðreyndir á bak
við hana.
VÍKINGUR 23