Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1990, Qupperneq 49

NXJUNGAR
TÆKNI

Samhliða keyrsla á sambyggðum (hermetiske) kæliþjöppum
Kostir samhliða
keyrslu.
Stundum hefur því veriö
haldiö fram að kæli- og frysti-
iðnaðurinn hafi verið íhalds-
samur og öll þróun á þeim vett-
vangi gengið hægar fyrir sig en
í ýmsum skyldum tæknigrein-
um. Sjálfsagt á þessi gagnrýni
rétt á sér hvað varðar meða-
Istór og stór kælikerfi. Til að
styðja þetta álit hafa menn
meðal annars bent á að hæg-
gengar þjöppur voru notaðar í
kælikerfum löngu eftir að litlar
hraðgengar þjöppur voru orðn-
ar ráðandi í loftþrýstitækninni
og sömuleiðis kom skrúfu-
þjappan fyrst inn í kælitæknina
eftir aö hún hafði starfað um
árabil innan loftþrýstitækninn-
ar. Einnig hefur verið bent á að
öll sjálfvirkni, mæli-og stilli-
tækni hafi verið nokkuð á eftir
en hinsvegar sé nú gert stórt
átak í því að nýta þá möguleika
sem rafeinda- og tölvutæknin
býður upp á.
í litlum kælikerfum, svo sem í
kæliskápum, frystikistum og
kæliborðum, hafa sambyggðar
þjöppur verið lengi í notkun við
góðan orðstír og í dag má halda
því fram að þær séu háþróuð
og gangörugg tæki sem krefj-
ast lítils viðhalds.
T alsvert hef u r borið á því upp
á síðkastið að farið sé að nota
sambyggðar þjöppur í meðal-
stór kerfi og til að ná upp af-
kastagetu eru þá fleiri þjöppur
hliðtengdar inn á kælikerfið.
Þeir kostir sem menn hafa fyrst
og fremst séð við þetta fyrir-
komulag eru eftirfarandi:
1) Hagkvæmari rekstur fæst
með því að nota eitt slíkt kerfi
en mörg smærri kerfi og gildir
það bæði um stofn og rekstrar-
kostnað. í fyrra tilvikinu er t.d.
aðeins um eitt þéttihylki
(vökvageymi) og eimsvala að
ræða og heildarfjöldi eininga
verður minni. Hinsvegar ræðst
fjöldi eima m.a. af fjölda kælist-
aða. Vegna mikillar fjöldafram-
leiðslu eru sambyggðar þjöpp-
ur tiltölulega ódýrar í innkaup-
um en samt sem áður yfirleitt
gangöruggar og endingargóð-
ar. Reikna má með að hag-
kvæmnishlutfallið (COP talan)
verði betri, þegar á heildina er
litið, en í mörgum smærri kerf-
um. Einnig verður eftirlit auð-
veldara. Þetta fyrirkomulag á
t.d. vel við gagnvart matvæla-
geymslum í stærri skipum eða í
stórmörkuðum.
2) Kerfið er sveigjanlegt gagn-
vart hámarksafköstum að því
leyti að auðvelt er að bæta við
eða fækka þjöppum og öðrum
einingum í kerfinu.
3) Afkastastjórnun (stilling
kæligetu) er einföld að því leyti
að einstaka þjöppur eru ræstar
og stöðvaðar eftir þörfum og
getur það farið fram með þrýst-
iliðum sem settir eru á mismun-
andi kjörgildi og þreifa eftir
þrýstingi í soggrein. Með þessu
móti fæst ekki hrein tvístöðust-
illing á sogþrýstinginn heldur
líkist þetta meira fjölstöðustill-
ingu eftir því sem fleiri þjöppur
þjóna kerfinu. Síðan þarf einnig
að koma til hitastillibúnaður
tengdur hverjum einstökum
eimi.
Dæmi eru til þess að náðst
hafi allt að 30 - 50% sparnaður í
rekstri þar sem skipt var frá
mörgum smáum kerfum yfir í
eitt kerfi með fáum en stærri
sambyggðum hliðtengdum
þjöppum.
Ef hinsvegar er reynt að
benda á galla á þessu fyrir-
komulagi mætti nefna að bil-
anagreining í einföldu kælikerfi
er auðveldari og komi fram al-
varleg bilun í einu stóru kerfi
hefur það víðtækari afleiðingar
en ella. Einnig má minna á að
brenni yfir mótor í sambyggðri
þjöppu hefur það oft i för með
sérmeiriháttarviðgerð þarsem
mikil óhreinindi og sýrur geta
farið um allt kerfið.
Sambyggðar
(hermetiskar)
þjöppur
I dag má fá sambyggðar
þjöppur sem eru það öflugar að
ein þjappa getur þjónað kerfi
með kæligetu yfir 10 kW. Al-
gengastar eru þó þessar
þjöppur í minni stærðum þ.e.
0,1 til 0,33 kW, en í þessum
stærðarflokki eru þær mikið
notaðar í kæliskápa, frystiskist-
ur og þess háttar. Algengast er
að notaðar séu bulluþjöppur en
einnig eru spjaldaþjöppur not-
aðar.
Mynd nr. 1 sýnir algenga
gerð af„ Danfoss" þjöppu. Hús-
ið 23 er gert úr tveim skálum
sem hvolft er saman og þær
soðnar á köntunum. Vélbúnað-
urinn er hengdur í gormana 4
Mynd nr. 1.
VÍKINGUR 49