Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1997, Side 28

TF-LIF og TF-SIF.
var mjög hægfleyg og bar ekki mikið. Það er
ekki hægt að tala um hana sem neina björg-
unarþylu. En vissulega fór hún í styttri
sjúkraflug. TF-EIR var hins vegar mest not-
uð við alls konar vinnu út frá varðskipi og við
vitaþjónustu."
- Voru menn þá sendir utan til þess að læra
þyrluflug sérstaklega?
„Já, það var einn maður sendur utan til
Bandaríkjanna, Björn heitinn Jónsson, til að
læra á þyrlu. Hann var eini flugmaður þyrl-
unnar þar til haustið 1967 að ég var ráðinn
gagngert á þyrluna, þó ég hafi verið með
önnur flugréttindi fyrir. Það var í mínum
ráðningarsamningi að ég ætti að læra á þyrlu
sem ég og gerði. En þyrlurekstur Gæslunnar
á þeim tíma var gjörólíkur því sem er í dag.“
- Varst þú ráðinn yfirflugstjóri eftir slysið í
Jökulfjörðum?
„Já, og þá voru sett skýr markmið með
þyrlurekstrinum. Þyrla Gæslunnar skyldi
fyrst og fremst vera rekin sem björgunar-
þyrla. Allar æfingar áhafnar voru við það
miðaðar. í öðru lagi skyldi nota þyrluna til
gæslustarfa og í þriðja lagi fyrir ýmsar opin-
berar stofnanir eftir því sem ætti við hverju
sinni.
En fyrst og fremst var samsetning áhafnar
og þjálfun miðuð við leit og björgun. Áður
hafði gæsluþátturinn verið miklu ríkari í
þyrlurekstrinum. Við fórum í srriiðju til ná-
granna okkar við Norðursjó þar sem einhver
mesti þyrlurekstur í heiminum er saman-
komin á litlu svæði. Við tileinkuðum okkur
þeirra miklu reynslu varðandi allan búnað er
tilheyrir leit og björgun með þyrlu. Þetta fór
strax að skila árangri."
Engar vaktir við þyrlureksturinn
- Þegar þyrlureksturinn hófst árið 1965
hafa menn eflaust horft til þeirra nota sem
aðrar þjóðir höfðu af þyrlum?
„Já, menn gerðu það. Pétur Sigurðsson,
þáverandi forstjóri Landhelgisgæslunnar, var
mjög framsýnn maður og opinn fyrir öllum
nýjungum. Hann var því fljótur að sjá mögu-
leikana við að nota þyrlu bæði við landhelgis-
gæslu og björgunarstörf. Það var hægt að út-
víkka verksvið varðskipanna með því að hafa
þyrlu um borð. Hins vegar var þessu kannski
ekki fylgt eftir sem skyldi. Danir voru til
dæmis að fara út í svona þyrlurekstur á svip-
uðum tíma. Þeir fylgdu þessu betur eftir,
Eftir að GNA brotlenti
var engin eiginlega björg-
unarþyrla til staðar hjá
Gæslunni þar til RAN
kom til landsins árið
1980. Það reyndi nokkuð
á hana sem björgunar-
þyrlu. Ég man til dæmis
eftir því að við Benóný
Ásgrímsson flugstjóri
fórum á RAN og björguð-
um mönnum á síðustu
stundu af skerjum á
Breiðafirði þegar Haförn-
inn fórst.
enda gátu þeir gert það af meiri efnum en
við. Þyrlurekstur Dana út frá varðskipum er
orðinn mjög háþróaður og skip þeirra sem
eru á hafinu hér nálægt eru alltaf með þyrlu
um borð. Við tókum aftur á móti aldrei
skrefið til fulls á sama hátt og Danir hvað
þetta varðar.“
- Sikorsky þyrlan TF-GNA var keypt árið
1972. Var það fyrsta eiginlega björgunarþyrl-
an?
„Það má segja það þar sem hún var útbúin
björgunarspili. Hinar höfðu ekki verið með
slíkt spil og þar skilur á milli. Með komu
GNA fórum við að æfa hífmgar og það voru
sóttir sjúklingar um borð í togara á hafi úti.
En GNA hafði mjög takmarkað flugþol og
aðeins einn hreyfil. Það var hins vegar ekkert
á þennan rekstur að byggja sem alvöru björg-
unarþjónustu. Engar vaktir voru við þyrlu-
reksturinn eins og nú þar sem við erum til
taks allan sólarhringinn“
Engin eiginleg björgunarþyrla
- En fóru sjómenn að treysta meira á björg-
unarþyrlu með tilkomu þessarar þyrlu?
„Nei, ég get varla sagt að svo hafi verið.
Við fórum að vísu hringferðir um landið svo
sem á sjómannadaginn og sýndum hífmgar
af skipum og úr sjó. En það vantaði svo mik-
ið á bak við þetta, ekki síst sólarhringsvaktir
áhafnar þannig að þyrlan væri alltaf til taks.
Þetta var hins vegar gott skref í rétta átt og
þess sem síðar varð.
En eins og ég sagði sóttum þó slasaða
menn um borð í skip og fórum í sjúkraflug
inn á landið á GNA. Engar vaktir voru við
þyrlureksturinn þetta var allt á brauðfótum
og ómarkviss rekstur. Svo fáum við Hughes-
þyrluna GRO árið 1976. Hún var raunar í
sama flokki og Bellurnar, EIR, HUG og
MUN, nema hún var með túrbínuhreyfli og
hraðfleygari. En GRO var einkum notuð við
vitaþjónustu og þjálfunarflug, enda ekki
björgunarþyrla sem slík.
Eftir að GNA brotlenti var engin eiginlega
björgunarþyrla til staðar hjá Gæslunni þar til
RAN kom til landsins árið 1980. Það reyndi
nokkuð á hana sem björgunarþyrlu. Ég man
til dæmis eftir því að við Benóný Ásgrímsson
flugstjóri fórum á RAN og björguðum
mönnum á síðustu stundu af skerjum á
Breiðafirði þegar Haförninn fórst. Það var
erfitt flug, enda vitlaust veður. Það vantaði
hins vegar enn að koma á vaktakerfi þannig
að þyrlan væri tiltæk allan sólarhringinn.
Slysin gera ekki boð á undan sér. En við æfð-
um stíft þótt hlutverk spilmanna og sig-
28
Sjómannablaðið Víkingub