Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2007, Síða 28

sagði Jöggi. Hvernig dettur ykkur í hug
að að ég fari að skrökva að ykkur?
Akurey.
um félagar mínir Björn, kallaður Axlar
Björn ogjörgen Jónsson, gilsmaður, kall-
aður Jöggi, og gegndi hann líka oft stöðu
lestarstjóra, sem sá um að ganga frá
farminum i lestinni og var jafnframt oft
á koppunum (á spilinu), hvort tveggja
ábyrgðarstöður, enda Jöggi vanur sjó-
maður. Báðir voru nokkrir æringjar. Nú
voru þeir að losa upp blakkir og smyrja
með koppafeiti og höfðu eina lestarlúg-
una sem vinnuborð.
Þá gerist það, er Axlar Björn virðir
fyrir sér tígulegan afturenda gilsmanns-
ins, að hann stenzt ekki freistinguna,
fer með smurspaðann ofan í koppafeit-
isdolluna, tekur væna slummu af feiti og
makar henni beint í rassgatið á Jögga,
þegar hann liggur sérlega vel við bogr-
andi þarna við blakkasmurninginn.
í fyrstu veit Jöggi ekki hvaðan á sig
stendur veðrið, en finnur fljótlega að
ekki er allt með felldu. Verður hann þetta
litla reiður yfir þeirri svívirðingu, sem
hann hefur orðið fyrir, og ræðst að Axlar
Birni. Sá síðarnefndi sér sitt óvænna og
tekur á rás aftur með keisnum og upp á
bátaþilfar stjórnborðsmeginn með Jögga
á hælunum, báðir allsberir með allt laf-
andi. Leikurinn barst siðan niður af
bátaþilfarinu bakborðsmegin með viðeig-
andi hrópum, köllum og formælingum,
þaðan upp á hvalbak og svo annan hring
um skipið endilangt. Lauk hlaupunum
með því að Axlar Björn klifraði upp í
vant og upp í mitt mastur en Jöggi þreif
sjóslönguna og beindi að félaga sínum í
vantinum. Krafturinn á bununni var þá
ekki meiri en svo að hún dreif ekki upp
til Axlar Björns svo að Jöggi fékk gus-
una sjálfur yfir sig. Sljákkaði þá nokkuð
í Jögga af köldu sjóbaðinu og móðurinn
rann af mönnum í framhaldi af því.
Fylgdist áhöfnin með þessari atburðarás
og lyktum hennar af spenningi.
Jafnan síðan er Jöggi brá sér á sal-
erni, tóku menn eftir því hversu fljótur
hann var að ljúka sér af og þökkuðu það
smurningnum í rassgatinu.
Jöggi var á margan hátt skrautlegur
náungi. Hann hafði stakar tvær fram-
tennur í efri gómi og minnti um margt
á íkorna. Jafnframt var hann ágætis sjó-
maður og mikill sögumaður. Flestar voru
þó sögur hans tóm lygi en ekki verri fyrir
það. Hann var ættaður úr Arnarfirði og
hafði stundað þar sjó á trillu árum áður.
Stutt var á miðin og oft nægur fiskur
inni á fjörðum. Sagðist Jögga frá eitthvað
á þessa leið:
„Eitt sinn vorum við á handfærum,
höfðum lagt línuna og vorum að draga.
Pyngdist nú drátturinn og varð brátt
erfiður. Vissum við að eitthvað stórt var
á og kom brátt í ljós, að stærðar lúða
hafði bitið á krókinn. Þorðum við ekki
að taka mikið á af ótta við að slíta og
missa dráttinn og tókum til bragðs að
reyna að þreyta hana. Virtist okkur vera
að takast ætlunarverkið því flyðran var
farin að koma upp að bátnum og velta
sér svo að sást í hvítuna á kviðnum.
Sá ég brátt færi á að húkka í kvikindið
með hakanum til að ná því inn í bátinn.
Skipti þá engum togum, að við það að
ég hegg hakanum í hausinn á flyðrunni
tekur hún kipp og sviptir mér útbyrðis.
Er ekki að orðlengja það að ég fer þarna
á bak flyðrunni og held dauðahaldi í
hakann. Tekst mér þannig að halda fisk-
inum nálægt yfirborðinu enda lá líf mitt
við að hann færi ekki að kafa, og tókst
mér jafnframt að stýra honum inn á
fjörð í stað þess að synda til hafs. Fjöldi
fólks var í fjörunni og horfði á þessa
atburðarás. Þótti mörgum mikið til
koma og höfðu þvílíkar aðfarir ekki sézt
áður um gervalla Vestfirði. Leikurinn
endaði með því að ég gat stýrt lúð-
unni upp í fjöru, þar sem kvikindið var
aflífað og fjöldi fólks sóttist eftir að fá
stykki úr skepnunni í soðið.“
- t’ú lýgur þessu, Jöggi, sögðu ein-
hverjir.
- Þetta er alveg heilagur sannleikur,
Helvíti ertu vitlaus!
Ég geri mér grein fyrir að frændi minn
er ekki síðri sögumaður en téður Jöggi.
Jafnframt gamninu fannst mér þó, að
alvaran hlyti að vera skammt undan. Ég
spyr um öryggismálin á fyrstu sjómanns-
árunum
- Það var heldur lítill gaumur gefinn að
þeim þætti mála. Flugeldar og blys voru
um borð og sjúkrakassi með verkjatön-
um, sárabindum, plástrum og nálum til
að sauma og penisillintöflum. Hægt var
að hafa samband við land um stuttbylgju
og gat þá öll þjóðin fylgst með í útvarpinu
um hvað var talað. Loftskeytamaður sá
um samskipti og var sérstakur klefi fyrir
þau mál aftan við brú.
Sá öryggisbúnaður sem síst var litið
eftir að væri í lagi voru björgunarbátar
á bátaþilfari. Þeir fengu að ryðga fastir
með allt óklárt. Ég minnist þess ekki að
neinar æfingar hafi verið haldnar í því
skyni að kanna viðbrögð á ögurstundu.
Gúmmíbjörgunarbátar voru ekki um
borð en flekar nteð tómum olíutunnum
og einhverjum vistum voru stundum á
bátaþilfari. Menn leiddu hugann ekki
mikið að því, að eitthvað alvarlegt gæti
komið fyrir.
- Og svo gerast hlutirnir áður en
nokkur veit af?
- Það má svo sannarlega segja. Einu
sinni var ég á stýrisvakt á heimleið með
föður mínum. Svo háttaði til, að stýr-
isvélin var aftarlega í stýrishúsinu. Það
var helvítis bræla og kallinn var uppi og
við ekki langt frá landi. Kallar hann þá
allt i einu, „beygið ykkur“, og það skiptir
engum togum, að brot reið á stýrishúsið,
mölbraut allar rúður framaná, fyllti það
og loftskeytaklefann. Glerbrot stóðu föst
í veggnum á loftskeytaklefanum og eitt
fékk ég í hendina og tók í sundur taug.
Var ekki um annað að ræða en að fara í
land, um 10 tíma stím, láta festa taugina
og sauma fyrir. Ég hef enn ör eftir þennan
atburð en mikil mildi var, að ekki fór verr.
- Þú hefur oft verið heppinn. Hélt ein-
hver verndarhendi yfir þér?
- Það held ég ekki. Ég hugsa, að þetta
sé allt tilviljunum háð.
- Ekki hefur verndarhendin eða tilvilj-
unin alltaf verið mönnum jafn hliðholl?
- Mér er minnisstæður hörmulegur
atburður, er átti sér stað um borð. Þá er
Viðey farin og seld og Akurey komin í
staðinn, einn af nýsköpunartogurunum.
Þetta mun hafa verið á árunum 1949
- 50. Faðir minn var skipstjóri og ein-
hverra hluta vegna hafði ég ekki farið i
túr að þessu sinni. Þá gerist það er verið
var að kasta, að Steini vinur ntinn er
óvarkár eitt andartak og fer á milli lunn-
ingar og gálgans bakborðsmegin til að
fást við dauðalegginn, er var verið að
28 - Sjómannablaðið Víkingur