Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2007, Blaðsíða 62

ingja enn ekki lof hans um sítrónusaf-
ann. Sjálfur Friðþjófur Nansen studdi
einlæglega þá kenningu að skemmdur,
niðursoðinn rnatur væri orsökin að skyr-
bjúg. Lækningin væri að borða nýtt kjöt
og forðast súraldinssafa eins og heitan
eldinn. Fyrir vikið var hinn þrautseigi
landkönnuður, Robert Falcon Scott, mót-
fallinn því í Suðurheimskautsleiðangri
hans 1901-04 að menn hans legðu sér
súraldinssafa til munns. Hann var einnig
andvígur því að menn hans skytu sér
villibráð til matar sem honum þótti
grimmdarlegt. Þá væri þrátt fyrir allt
betra að lifa á niðursoðnum mat. Þetta
var ekkert annað en ávísun á skyrbjúg
sem sló sér niður í hópnum. Hinn frægi
Ernest H. Shackleton, sem var þarna í
sinni fyrstu pólarferð, varð svo þungt
haldinn að ári áður en leiðangrinum lauk
varð að flytja hann til Bretlands á sjúkra-
hús.
Árið 1917 veiktust sjóliðar á þýska eft-
irlitskipinu Wolf alvarlega af skyrbjúg
þar sem þeir flæktust um sunnanvert
Atlantshaf í leit að óvininum. Ástandið
var skelfilegt um borð. Ólyktin yfirgnæfði
allt og engu var líkara en að sjúklingarnir
væru að rotna til dauðs.
„Enginn okkar hafði séð neitt þessu líkt
áður,“ sagði einn úr áhöfninni síðar. „Við
höfðum heyrt gamlar sagnir um skyrbjúg
Téfag sfvpstjórnarmanna sendírféfögum
sínum, öðrum sjómönnum og sjómanna-
jjöfsfyfcfum festu ízveðjur og fiamíngju-
ósfír í tífejní sjómannacfagsíns.
Félag skipstjórnarmanna
Með fagmennsku og færni í fyrirrúmi
Borgartúni 18, 105 Reykjavík
Skipagötu 14, 600 Akureyri
Heimasíða www.officer.is og www.skipstjorn.is
Tölvupóstfang officer@officer.is og skipstjorn@skipstjorn.is
og talið þær fáránlega ýktar. En þarna
lærðum við á eigin skinni að það er ekki
hægt að ýkja afleiðingar þessa hræðilega
sjúkdóms. Bölvun hans er hrikaleg
blanda af öllu því versta sem fylgir blóð-
kreppusótt, sifilis og vatnssýki."
Þetta ólán áhafnarinnar á Wolf hefur
verið skráð í sögubækurnar sem seinasta
alvarlega tilfellið af skyrbjúg á sjó. Enn
voru þó nokkur ár í að menn kveiktu á
perunni og það var ekki fyrr en 1932 að
endanlega var sannnað sambandið á milli
skorts á c-vítamíni og skyrbjúgs. Sumir
hafa kallað þetta genagalla vegna þess
að maðurinn er eitt fárra spendýra sem
getur ekki framleitt askorbínsýru. Til þess
vantar hann ákveðið ensým. Afleiðingin
er sú að hann verður að fá vítamínið úr
fæðunni eða tilbúnum töflum sem tæknin
hefur gert okkur unnt að framleiða. Þetta
var í raun það sem Rose gerði forðum,
að vísu með ómarkvissari hætti en fyrir
vikið hleypti hann af stað nýrri fram-
leiðslugrein, gosdrykkj aiðnaðinum.
Enn er deilt um c-vítamínið. Linus
Carl Pauling (1901-1994) er einn örfárra
sem unnið hafa tvenn Nóbelsverðlaun,
fyrir efnafræði 1954 og friðarverðlaunin
árið 1962. Hann héll fram nytsemi þess
að taka risaskammta af c-vítamíni og í
nokkur ár tók hann sjálfur þrjúhundruð-
faldan ráðlagðan dagskammt af vítamln-
inu sem um aldir hafði verið svarið við
skelfilegasta sjúkdómi sem nokkru sinni
hefur steðjað að sjómönnum í hafi.
Gáta
Hver er sá stólpi haglega gerður,
rétt á litinn sem rykkilín presta.
Innyfli hans eru úr hör eða líni,
en búkurinn úr kvikfénaði.
Allur er kroppurinn á honum dauður
utan höfuðið einasta lifir.
Ef það lifir - þá lifir hann skemur
- ef það deyr, þá lengist aldur hans.
Svarið finnið þið í, Röddum af
sjónum - og harða landinu.
En fegurst er hafiö um heiða morgunstund,
er himinninn speglast blár i djúpum álum,
og árroöabliki bregöur um vog og sund,
og bárur vagga, kvikar af fleygum sálum,
en ströndin glóir, stuöluö og mikilleit,
og storkar sínu mikla örlagahafi.
Þá er eins og guö sé aö gefa oss fyrirheit
g geislum himins upp úr djúpinu stafi.
Davíö Stefánsson frá Fagraskógi
mésmarine
Með
Sjómannadagskveðju!
Sími: 414 8080 Fax: 565 2150
email: naust@naust.is Webpage. www.naust.is
62 - Sjómannablaðið Víkingur