Náttúrufræðingurinn - 1960, Side 32

132
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
undanna er axstöngin, upp við axið, sem er þéttvaxinn stuttum liár-
um á E. mollis, en yfirleitt nakin á E. arenarius, þótt nokkur hár
sjáist oft á hnúðnum næst axinu. Þó eru til undantekningar frá
þessari reglu. Annað einkenni, sem notað er erlendis, er fjöldi
blóma í hverju smáaxi. Venjulega eru frá 3—4 blóm í hverju smá-
axi E. arenarius, en frá 5—7 í E. mollis. Þó hafa sézt 7-blóma smá-
öx hjá E. arenarius. Axagnir E. arenarius eru yfirleitt taldar stinn-
ar með 1—3 taugar, en aftur á móti eru axagnir E. mollis þunnar
og sveigjanlegar, venjulega búnar 3—5 (og allt upp í 1—7) taugurn.
Undantekningar eru alltof algengar á þessari reglu. Þá er ax hinn-
ar amerísku tegundar yfirleitt talið hærðara en ax evrópska mels-
ins, en lítið samkomulag virðist vera um það atriði. Einnig er
talað um, að þykkt lag af vaxi á sólarborði blaðanna geri útlit
evrópska melsins gráleitt, en hið þunna vaxlag ameríska melsins
breyti litlu um eðlilegan grænan lit plöntunnar. Hér á landi er
þetta einkenni melsins mjög breytilegt og allsendis óöruggt til að-
greiningar. Aftur á móti fannst í nýafstöðnum rannsóknum á ís-
lenzku melgresi (höf., 1960) annað einkenni, sem oftast má telja
öruggt. Ávali hluti blómskipunarleggjarins (rachis), sem næst er
smáöxunum er hjá E. mollis vaxinn þéttum hárum, en er nakinn
á E. arenarius, nema hvað hvassar brúnir leggjarins skarta stundum
einstökum löngum hárum eða broddum.
Frumufræðilega séð er mikill munur á þessum tveim tegundum,
eins og áður er skýrt frá, og virðast engar undantekningar vera á
þeirri reglu.
Þriðji höfuðmunur tegundanna er útbreiðsla þeirra um norður-
hvel jarðar. Elymus arenarius er algengur á sendnum ströndum
Evrópu, frá Lapplandi og norð-vestur Rússlandi, Svíþjóð, Noregi,
Finnlandi og Balkanlöndunum, Danmörku og Þýzkalandi til Frakk-
lands og Mið-Evrópu. Auk þess er E. arenarius algengur á Bretlands-
eyjum, Færeyjum og svo hér á íslandi. Elymus arenarius hefur
auk þess fundizt á Grænlandi og nokkrum stöðum á meginlandi
Norður-Ameríku, en þar er jurtin sjaldgæf og talin vera innflutt.
Elymus mollis á hinn bóginn er algengt gras á Grænlandi og um
þvera og endilanga Norður-Ameríku, um mest-allt Kanadíska heim-
skautasvæðið, Alaska og suður til Californíu. Auk þess finnst það á
ströndum Berings-sundsins, á Kamchatka og í Japan.
Með því að finna Elymus mollis á íslandi hafði dr. Áskell Löve