Náttúrufræðingurinn - 1964, Side 15

N A'I T Ú RIJ FRÆÐ I N G U R1 N N
107
streymir frá fönnunum fram epiir öllu sumri, vætir og kælir jarðveginn. Jafn-
ótt og jörðin kemui upp undan snjónum, marþýð frá því haustið áður, þýtur
nýgræðingurinn upp, svo koma vorhretin hvað eptir annað með gaddhörku
og snjógangi. Hinn ungi valllendisgróður þolir ekki hinar miklu og snöggu
hitabreytingar og kulnar því út að meiru eður rninna leyti, grasrótin helkell
stundum svo að stórir blettir hvítna upp og vex ekki upp úr þeim stingandi
strá citt eða fleiri ár eptir eða máske aldrei og þá taka aðrar plöntur sem
betur þola slík lífs skilyrði sjer bólfestu á þessum kiildu blettum og útrýma
þannig töðugrösunum smátt og smátt. Verst fer grasið þegar nýr snjór fellur
að vorinu í gróindum, og svo gjiirir hreinviðri með næturfrostum, sem ekki
er svo ótítt. Snjórinn bráðnár þá og verður að krapi á daginn en frýs á næt-
urnar. Þetta er það sem að minni hyggju varnar því einna mest að valllendis-
gróðurinn nái hjer vexti og viðgangi. En þegar maður aptur á móti athugar
blómjurtagróðurinn kemur það í ljós að flestar pliintur þær, sem hann er
samsettur af, þrífast bezt í rökum, lausum og heldur köldum jarðvegi. Þau
náttúruskilyrði, sent jeg þegar hefi lýst, eiga því fremur vel við þær, og þess
vegna hafa þær borið liærra hlut yfir grasgróðrinum í stríðinu fyrir tilverunni.
Stefán Stefánsson: För til Hjeðinsfjarðar og Hvanndala
sumarið 1890. — Andvari, 18. ár, 1893, bls. 20—22.
Jeg tel vlst, að allir þeir, sem nokkuð hafa fengizt til muna við grasasöfnun
og gróðurathuganir, sjeu mjer sammála um jiað, að fátt veiti hreinni ánægju
og jafnsaklausa skemmtun, og það eitt útaf fyrir sig ætti að vera mönnum
næg hvöt til þess, að leggja stund á þessa fræði. En það er ekki eingöngti
ánægjunnar vegna, sem menn ættu að kynna sjer gróður landsins og atliuga
lífseðli og alla lífshætti plantnanna, eins og bent er á lijer að framan, heldur
vegna þess, að allar slíkar athuganir liafa mjög mikið vísindalegt og praktiskt
gildi, auk Jiess sem Jiær hljóta að hafa mikil menntandi áhrif á þá, sem við
Jiær fást. Líf okkar Islendinga og velgengni byggist að miklu leyti á grös-
unum, en ekki er að búast við því, að við gelum ræktað þau af skynsamlegu
viti, fyr en við höfum fengið glögga Jiekkingu á þeim kröfum, sem þau gjöra
til lífsins, en athuganir Jiær, sem hjer er um að ræða, miða einmitt til Jiess,
að efla slíka þekkingu. Vildi jeg óska, að sem flestir landar mínir, konur og
karlar, legðu stund á grasafræði að svo miklu leyti, sem hentugleikar leyfa.
Sjerstaklega vil jeg beina Jreirri ósk til hinna mörgu lækna og presta víðs-
vegar um land og annara menntamanna. Gætu þeir aukið þekkingu manna
á gróðurriki landsins að miklum mun, með Jiví að safna plöntum og athuga
gróðurinn liver I sínu byggðarlagi, án Jiess að vanrækja í nokkru skyldustörf
sín. í öðrum löndum stunda margir sveitaprestar grasafræði, og liafa opt getið
sjer með Jtví mikinn orðstír. Hjer er slíkt fáheyrt. Jeg á bágt með að trúa
Jjví, að kirkjurnar yrðu ekki fullt svo Jijettskipaðar á messudögum vor og
sumar, ef prestar gerðu sjer að reglu, hvenær sem Jiví yrði við komið, að fara
með söfnuðinn eða ])á, sem þess óskuðu, á tlálitla grasagöngu eftir messu.
Þykist jeg Jress fullviss, að útskýringar á völdum köflum úr hinni miklu bók