Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 47

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
6. mynd. Búrin voru burstuð að utan, til að hreinsa afþeim ungviði kræklinga, þörunga, ásætur o.fl., og síðan sett aftur á sinn stað. -
The cages were brushed to remove thejuvenile mussels, algae and episodes and then put in place again. Ljósm./Photo: Halldór P. Hall-
dórsson/Jóhanna B. Weisshappel.
Efnamælingar í
mjúkvef kræklinga
Niðurstöður efnamælinganna gefa
til kynna að iðjuverin á Grundar-
tanga hafi lítil áhrif í þá átt að
mengunarefni safnist upp í sjávar-
lífverum í nágrenninu. Magn þung-
málma og annarra ólífrænna snefil-
efna mældist undir eða við grein-
ingarmörk mæliaðferðarinnar og
einnig PAH, að undanskildu ben-
só(a)pýren í kræklingum frá tveim-
ur stöðvum vestur af Grundar-
tangahöfn, á 5 m dýpi. Þar mældist
uppsöfnun efnasambandsins bensó-
(a)pýrens í mjúkvef kræklinga, ann-
ars vegar 0,84 pg/kg votþyngd (vþ)
og hins vegar 3,3 pg/kg vþ. Grein-
ingarmörk mæliaðferðarinnar eru
0,5 pg/kg vþ. Mögulegt er að þetta
efnasamband sé að hluta úr flæði-
gryfjum við höfnina.
Ekki eru til nein íslensk viðmið
fyrir PAH. Ef litið er til viðmiðunar-
marka fyrir bensó(a)pýren í mat-
vælum í löndum ESB14 telst magnið
lítið. í löndum ESB eru viðmiðunar-
mörkin fyrir krækling 10 pg/kg vþ
og er magnið sem mældist í Hval-
firði vel innan þeirra. Lægstu við-
miðunarmörk Norðmanna fyrir
krabbameinsvaldandi PAH eru
einnig 10 pg/kg vþ.15 Þar sem ben-
só(a)pýren var eina efnið í þessum
flokki sem mældist í kræklingi í
Hvalfirði telst svæðið óverulega eða
lítt mengað miðað við norsku við-
miðunarmörkin.
Þrátt fyrir að magn ben-
só(a)pýrens mældist lítið, og vel
undir viðmiðunarmörkum um styrk
aðskotaefna í kræklingi til manneld-
is í ESB-löndum og Noregi, sýna
framangreindar niðurstöður að full
ástæða er til að vakta vistkerfi sjávar
í nágrenni iðjuveranna á Grundar-
tanga með reglulegu millibili.
SUMMARY
Pollution load in the ocean eco-
system monitored by mussels
The common blue mussel (Mytilus edul-
is) is a suitable organism to use for
biomonitoring of pollution levels in its
surrounding ocean area and to predict
for the bioavailability of the pollutants
to the organisms within the area.
Mussels are filter feeders that can
process large amounts of water when
feeding on microorganisms and organic
particulates. In the process, the mussels
also filter pollutants from the water,
storing them in their tissues and shell.
During the summer of 2004 in-
vestigations were carried out on the accu-
mulation of polycyclic aromatic hydro-
carbons (PAHs) and several inorganic
substances, mostly heavy metals, in soft
tissue from mussels. The mussels were
kept in cages for two months at several
sites in the vicinity of the industrials of
Hvalfjordur, as well as at one control site.
The investigations were a part of en-
vironmental monitoring of the Nordic
aluminium plant at Grundartangi and
base-line assessment of the proposed an-
ode plant at Katanes.
In the investigations great emphasis
was on creating livable conditions for the
mussels within the cages. The design of
the cages and the handling of mussels
7. mynd. Nokkuð var um ungviði kross-
fiska utan á búrunum. Augljóst er að það
er sólgið í ungviði kræklinga (1-2 mm
skeljalengd). - Several starfish juveniles
werefound on the surface of the cagesfeed-
ing on juvenile mussels (1-2 mm shell
length). Ljósm./Photo: Jóhanna B. Weiss-
happel.
107